PL
Hałdy należą do antropogenicznych form ukształtowanych przez człowieka, kojarzone są przede wszystkim z degradacją środowiska przyrodniczego. Materiał na nich składowany (skały, żużel, popiół) związany jest głównie z przemysłem wydobywczym, hutniczym i energetycznym. Na terenie województwa śląskiego takich obiektów jest najwięcej w kraju, co ma bezpośredni związek z intensywną industrializacją i urbanizacją tego obszaru od połowy XIX wieku. Współcześnie, choć wiele z nich zmieniło swój wygląd (zostały poddane procesom rekultywacji), nadal – obok szybów kopalnianych – są rozpoznawalnym symbolem tego regionu. W artykule autorka zawraca uwagę na kulturowe znaczenie hałd poprzemysłowych na przestrzeni ostatniego wieku (symboliczne nośniki, obiekty współtworzące przestrzeń architektoniczną, miejsca rekreacji, dodatkowego zarobkowania, źródło artystycznych inspiracji) oraz ich potencjał w zakresie wykorzystania w turystyce (np. industrialnej, górniczej, przyrodniczej, rowerowej, ekstremalnej itd.).
EN
Waste heaps belong to anthropogenic landforms; they are mainly associated with degradation of the natural environment. The material accumulated there (rocks, slag, ash) is mainly associated with the mining, metallurgy and energy industries. In Poland most of them is located in the Silesian province, which is directly related to the intensive industrialization and urbanization of this area since the mid-nineteenth century. Although many of them have changed their appearance (have undergone reclamation processes), today they are still - alongside mine shafts - a recognizable symbol of the region. In the article, the author draws attention to the cultural significance of postindustrial waste heaps over the last century (symbolic areas, landforms co-creating architectural space, places used for recreation and obtaining additional income, a source of artistic inspirations) and their potential in tourism (e.g. industrial, mining, natural, cycling, extreme, etc.).