Edukacja elementarna na ziemiach polskich w poglądach publicystów wybranych czasopism Królestwa Polskiego z II połowy XIX i początków XX wieku

• Authors: KALINOWSKA-WITEK BARBARA

Title variants

EN

Elementary Education in Polish Territories in Opinion of Publicists of Selected Journals from the Second Half of the 19th and at the Beginning of the 20th Centuries

• Conference: Edukacja-Technika-Informatyka
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie poglądów publicystów na temat edukacji elementarnej na ziemiach polskich w II poł. XIX i na początku XX w. W celu zgromadzenia danych posłużono się metodami: historyczno-krytycznej analizy źródeł i analizy zawartości prasy. Uzyskany materiał poddano analizie jakościowej. Ważną rolę w kształtowaniu poglądów na temat edukacji elementarnej dzieci z warstwy szlacheckiej i ziemiańskiej w II poł. XIX i na początku XX w. odegrały czasopisma pedagogiczne oraz kierowane do kobiet. Przekonywano w nich czytelników o potrzebie zadbania o właściwe „nauczanie początków”, które stanowiło podbudowę dla dalszej edukacji. Ponieważ duża część dzieci pobierała naukę w domu, zwracano rodzicom uwagę na właściwy dobór nauczycieli oraz czuwanie nad kierunkiem kształcenia. Kształcenie na poziomie elementarnym prowadziły też niżej zorganizowane prywatne pensje przeznaczone dla dziewcząt. Do szkół elementarnych uczęszczały przeważnie dzieci z niższych warstw społecznych.

EN

The aim of this article is to show publicists’ views on elementary education in Polish territories in the second half of 19th and at the beginning of 20th centuries. To collect data they were used two methods: historical-critical analysis of sources and analysis of the press content. The attained material was submitted to qualitative analysis. An important role in forming views on the subject of elementary education of children from the nobility and gentry in the second half of 19th and at the beginning of 20th centuries was being played by pedagogical journals and the ones targeted at women. The readers were convinced of necessity to look after the popper „educational beginning”, that was the basement of the further education. Because a large number of children were thought at home, the parents were paid attention to the proper choice of teachers and to watch over the direction of education. Education on the elementary level was performed by the lower organized privately-run girl’s boarding-schools, usually for girls only. Children from lower social classes mostly attended elementary schools.

Keywords

PL

edukacja w XIX w.; kształcenie elementarne; edukacja domowa; nauczyciele domowi; nauczanie początków

EN

education in the 19th century elementary education homeschooling (home teaching) tutors (home teachers); teaching of the beginning

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski
• Journal: Edukacja-Technika-Informatyka
• Year: 2019
• Volume: 10
• Issue: 3
• Pages: 58-67

Dates

published

2019

Contributors

author

KALINOWSKA-WITEK BARBARA

• ORCID: 0000-0002-4417-1675, doktor habilitowany, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Instytut Pedagogiki, Zakład Teorii Wychowania, Polska

References

• Badowska, E. (1909). Czy matki zechcą? Bluszcz, 35, 382.
• Biehler, M. (1911). Higiena dziecka. O hartowaniu. Tygodnik Mód i Powieści, 27, 14.
• Biehler, M. (1913a). O fizycznym wychowaniu dzieci. Tygodnik Mód i Powieści, 44, 14.
• Biehler, M. (1913b). O fizycznym wychowaniu dzieci. Tygodnik Mód i Powieści, 51, 14.
• Bielicka, Z. (1907). Jak stosujemy indywidualizm w wychowaniu? Dobra Gospodyni, 25, 193.
• Caze, L. (1903). Rewolucja w metodzie nauczania. Tygodnik Mód i Powieści, 3, 33.
• Chodecki, W. (1906). Szkice z higieny. Higiena dziewcząt. Bluszcz, 16, 180–181.
• Chodecki, W. (1912). Higiena domowa ucznia. Kronika Rodzinna, 10, 146–148.
• Czarnocka, Z. (1902). Kobieta-Matka. Dobra Gospodyni, 6, 41.
• Czytanie dla dzieci (1886). Świt, 127, 65.
• Dawidowa (1907). O nowej szkole. Zjazd kobiet polskich. Bluszcz, 28, 318.
• Dekret o obowiązku szkolnym. Dz.U. 1919, nr 14, poz. 147.
• Duninówna, H. (1912). Nowe pojęcie szkoły. Tygodnik Mód i Powieści, 5, 2.
• Dzieduszycka, A. (1875). O tem i owem. Bluszcz, 25, 201.
• Ilnicka, M. (1871a). Czytanie kobiety. Bluszcz, 6, 41.
• Ilnicka, M. (1871b). Teoria i praktyka w zawodzie nauczycielskim. Bluszcz, 6, 41.
• Ilnicka, M. (1872). Czytanie dziecinne. Bluszcz, 50, 395.
• Ilnicka, M. (1880). Średnie wykształcenie dziewcząt. Bluszcz, 48, 377–378.
• Ilnicka, M. (1883). Wakacje. Bluszcz, 30, 233–234.
• Ilnicka, M. (1885). Zasadnicze różnice między szkołą chłopców a szkołą dziewcząt. Bluszcz, 47, 372–373; 48, 381–382.
• J. (1882). W obronie naszych dzieci. Biesiada Literacka, 325, 187–188.
• Kończyc, T. (1912). Wpływ matek. Dobra Gospodyni, 12, 90.
• Łagowski, F. (1890). Troska o chleb powszedni. Bluszcz, 33, 257–258.
• Łuszczewska, S. (1902). Kilka uwag o wychowaniu kobiety. Dobra Gospodyni, 23, 177–178.
• Miecznik, A. (1905). O rozwijaniu uczuć obywatelskich. Tygodnik Mód i Powieści, 44–47, 51.
• Morawska, M. (1888). Głosy wychowawców. Pewne niedostatki w wychowaniu dziewcząt. Przegląd Pedagogiczny, 13, 153–155.
• M.W. (1904). Czy wszystko powinniśmy czytać? Kronika Rodzinna, 10, 225.
• Nostiz, P. (1875). Listy z zagranicy. Bluszcz, 34, 277.
• Nowicki, W. (1881). Odczyty p. Dygasińskiego „O metodzie poglądowej”. Bluszcz, 18, 140–141.
• O naszych pensjach żeńskich (1882). Biesiada Literacka, 316, 38–39.
• S. (1906). Szkoła. Tygodnik Mód i Powieści, 6, 67.
• Stattlerówna, H. (1906). Szkoła demokratyczna. Tygodnik Mód i Powieści, 7, 79.
• Szczęsna [Jaxa-Bąkowska, J.] (1900). Przed wysłaniem dziewczynek na pensję. Bluszcz, 38, 297–299.
• Wspomnienia o pensjach żeńskich w 1810 r. (1880). Bluszcz, 46, 366.
• Wykształcenie matek (1909). Dobra Gospodyni, 18, 137–138.
• Zjazd Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie (1886). Bluszcz, 34, 265–266.
• Zjedn. (1911). Ku rozwadze. Kronika Rodzinna, 20, 311–312.