Pomiędzy sprywatyzowaną funkcją i publicznym działaniem religii: liberalno-chrześcijański podsystem społeczny Michaela Novaka

• Authors: Marcin Lisak

Title variants

EN

Between privatised function and public performance of religion: the Michael Novak’s liberal Christian social subsystem

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Michael Novak, amerykański komunitarysta i neokonserwatysta, przedstawia koncepcję chrześcijańskiego liberalizmu, którego wyrazem jest religijna argumentacja na rzecz systemu społecznego nazywanego demokratycznym kapitalizmem. Novak zmierza tym samym do umocnienia publicznego działania religii. Poglądy amerykańskiego katolickiego intelektualisty zostały poddane analizie w świetle dwóch socjologicznych teorii: prywatyzacji religii wedle Niklasa Luhmanna oraz funkcji i działania w ramach religijnej opcji liberalnej i konserwatywnej wedle ujęcia Petera Beyera. W efekcie przeprowadzonej analizy okazuje się, że stanowisko Novaka należy zakwalikować jako dość fundamentalistyczną religijną opcję konserwatywną, a jego idee religijne stanowią nieudaną próbę legitymizacji demokratycznego kapitalizmu.

EN

Michael Novak, an American communitarian and neoconservative thinker, proposes his vision of a Christian liberalism, which points out some religious background to the social system of democratic capitalism. Consequently, Novak tries to strengthen social importance of religion and to widespread its public performance. In the view of such a proposal the author of the article analyses the Novak’s position from a sociological perspective. This approach is based thus on two sociological concepts: rstly, on the Niklas Luhmann’s analysis for privatisation of religion; secondly, on private function and public performance of religion in the context of both religious options – liberal and conservative, according to Peter Beyer. In result the study nds out that Novak is, despite of his liberal inclinations, a proponent of at least partially fundamentalist conservative religious option. Furthermore, his trial to legitimise, on the Christian and moral ground, the system of democratic capitalism is rather futile.

Keywords

PL

chrześcijaństwo; demokratyczny kapitalizm; deprywatyzacja; działanie religijne; funkcja religijna; liberalizm; neokonserwatyzm; prywatyzacja; religia; sekularyzacja

EN

Christianity; democratic capitalism; deprivatisation; liberalism; neoconservatism; privatisation; religion; secularisation; religious function; religious performance

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2012
• Issue: 31
• Pages: 161-176

Contributors

author

Marcin Lisak

• Facoltà di Scienze Sociali Ponti•cia Università San Tommaso d’Aquino Roma

References

• Adamowicz P., Gdańsk jako wyzwanie, Gdańsk 2008.
• Bell D., Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, Warszawa 1994.
• Berger P., Rewolucja kapitalistyczna, Warszawa 1995.
• Beyer P., Religia i globalizacja, Kraków 2005.
• Bruce S., God is Dead: Secularization in the West, Oxford 2002.
• Burdziej S., Separacja czy dialog? Religia i polityka w koncepcji Richarda J. Neuhausa i innych neokonserwatystów, „Dialogi Polityczne” 2004, nr 3‒4.
• Dobbelaere K., Sekularyzacja. Trzy poziomy analizy, Kraków 2008.
• Drzyżdżyk S., Chrześcijaństwo i liberalizm. Mirosława Dzielskiego koncepcja liberalizmu chrześcijańskiego, Bielsko-Biała 2000.
• Ehrman J., Neokonserwatyzm. Intelektualiści i sprawy zagraniczne 1945‒1994, Poznań 2000.
• Godłów-Lęgiedź J., Etyczny wymiar liberalizmu gospodarczego, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 2000, t. 3.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
• Katolicka Agencja Informacyjna, Donald Tusk: Wiara i wolność nie są w konflikcie (wywiad), z dn. 29 lutego 2008 r.
• Katolicka Agencja Informacyjna, Polityka, bioetyka i przyszłość Kościoła – rozmowa z min. Jarosławem Gowinem, z dn. 30 lipca 2012 r.
• Katolicka Agencja Informacyjna, USA: teolog Michael Novak broni polityki Waszyngtonu wobec Iraku, z dn. 11 lutego 2003 r.
• Kaute M., Kapitalizm, demokracja, nauka społeczna Kościoła katolickiego w myśli politycznej Michaela Novaka, Bielsko-Biała 2009.
• Kieliszek Z., Michaela Novaka koncepcja miejsca i roli chrześcijaństwa w demokratycznym kapitalizmie, „Forum Teologiczne” 2010, t. XI.
• Kofmel E., Comparative Political Theology, 2007; http://www.academia.edu/855110/Comparative_Political_Theology (odczyt z dn. 30 października 2012 r.).
• Kowalczyk S., Liberalizm i jego filozofia, Katowice 1995.
• Legutko R., Spory o kapitalizm, Kraków 1994.
• Legutko R., Wprowadzenie do wydania polskiego, w: Neokonserwatyzm, red. I. Stelzer, Warszawa 2007.
• Lisak M., Katolicki liberalizm. Etyka społeczna Michaela Novaka, Kraków – Dublin 2008.
• Luhmann N., Funkcja religijna, Kraków 2007.
• Luhmann N., The Differentiation of Society, New York 1982.
• Novak M., Boga nikt nie widzi. Noc ciemna ateistów i wierzących, Kraków 2010.
• Novak M., Bogactwo i cnota: rozwój chrześcijańskiej doktryny ekonomicznej, w: Etyka kapitalizmu, red. Peter Berger, Kraków 1994.
• Novak M., Duch demokratycznego kapitalizmu, Poznań 2001.
• Novak M., Liberalizm – sprzymierzeniec czy wróg Kościoła, Poznań 1993.
• Novak M., Moralne podstawy interwencji, „Tygodnik Powszechny” 2003, nr 10, http://www.tygodnik.com.pl/numer/280010/novak.html (odczyt z dn. 30 października 2012 r.).
• Novak M., On Cultivating Liberty. Re~ection on Moral Ecology, Lanham 1999.
• Novak M., Toward a Theology of Corporation, Washington 1991.
• Novak M., Will it Liberate? Questions about Liberation Theology, New York 1986.
• Novak M., Wolne osoby i dobro wspólne, Kraków 1998.
• Sepczyńska D., Katolicyzm a liberalizm. Szkic z filozofii społecznej, Kraków 2008.
• Setlak P., Idee sprawiedliwości społecznej i miłości w ujęciu Michaela Novaka, „Studia Sandomierskie” 2006, nr 3.
• Sirico R., Przypowieść o talentach: Biblia i przedsiębiorcy, w: Moralność kapitalizmu, red. Mark Hendrickson, Lublin 1998.
• Skudrzyk P., Amerykańska wspólnotowa filozofia polityczna, Katowice 2001.