„INSERATY (KRAJOWE) (ZAGRANICZNE)” WOBEC KWESTII NARODOWOŚCIOWEJ (UKRAIŃSKIEJ I ŻYDOWSKIEJ) W GALICJI. PRZYCZYNEK DO BADAŃ NAD KRAKOWSKĄ PRASĄ GOSPODARCZĄ XIX W. (CZĘŚĆ II)

• Authors: Przybytek Piotr , Przybytek Paweł

Title variants

EN

„INSERATY (KRAJOWE) (ZAGRANICZNE)” IN RELATION TO THE NATIONALITY ISSUE (UKRAINIAN AND JEWISH) IN GALICIA. A CONTRIBUTION TO THE STUDY OF THE KRAKOW BUSINESS PRESS OF THE 19TH CENTURY (PART II)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Powyższy artykuł skupia się na wątkach narodowościowych w „Inseratach (krajowych) (zagranicz-nych)” – gazecie handlowej z 1867 r. Na jej łamach bagatelizowano problem ukraiński, okazując większą niechęć Żydom, o wiele mniej licznym od Ukraińców. Taka tendencja była niezgodna z ogólną postawą wśród Polaków w Galicji – za większyproblem uważano kwestię ukraińską, nie żydowską. Wyjątkiem od reguły były także organy prasowe pierwszych efemerycznych partii chrześcijańsko-społecznych. Dominowała problematyka żydowska, co skłania do wniosku, iż dla tworzącego się ruchu katolicko-społecznego stanowiła ona być może najważniejsze zagadnienie. Takie postawienie sprawy nasuwa pytanie, jak ta kwestia przedstawiała się nie tylko w prasie handlowej, co nawet w całej prasie gospodarczej Krakowa? No właśnie: jak odnoszono się do kwestii żydowskiej, a jak do rusińskiej (ukraińskiej)? Kogo uważano za większego wroga? Oczywiście prasę gospodarczą można badać pod takim kątem w innych galicyjskich ośrodkach prasowych.

EN

The above article focuses on nationalistic motifs in „Inseraty (krajowe) (zagraniczne)" – a commercial paper from 1867. In its pages the Ukrainian problem was downplayed, showing a greater reluctance of Jews, much less numerous than Ukrainians. Such a tendency was inconsistent with the general attitude among Poles in Galicia - the Ukrainian, not the Jewish one was considered a bigger problem. An exception to the rule were also the press organs of the first ephemeral Christian-social parties. Jewish issues prevailed, which leads to the conclusion that for the emerging Catholic-social movement it was perhaps the most important issue. Such a case raises the question of how this issue was presented not only in the trade press, what even in the entire economic press of Krakow? Exactly: how did you refer to the Jewish question, and how to refer to the Ruthenian (Ukrainian) question? Who was considered a bigger enemy? Of course, the business press can be examined at this angle in other Galician press centers.

Keywords

PL

nacjonalizm, nacjonalizm gospodarczy, konserwatyzm, liberalizm, Polacy, Ukraińcy, Żydzi, Galicja, zabór austriacki, prasa gospodarcza, prasa handlowa, polska prasa pod zaborami,„Inseraty (krajowe) (zagraniczne)”.

EN

nationalism, economic nationalism, conservatism, liberalism, Poles, Ukrainians, Jews, Galicia, the Austrian partition, economic press, trade press, the Polish press under annexation, „Inseraty (krajowe) (zagraniczne)”.

• Publisher: Akademia Marynarki Wojennej (Polish Naval Academy), Gdynia, Poland
• Journal: Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW
• Year: 2020
• Issue: 2
• Pages: 89-100

Contributors

author

Przybytek Piotr

• Uniwersytet Jagielloński

author

Przybytek Paweł

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Arkusza, O. (2006). Ukraińskie przedstawicielstwo w sejmie galicyjskim. W: J. Moklak (red.),Ukraińskie tradycje parlamentarne, XIX–XX wiek (13-58).Kraków.
• Bernacki, W. (2004). Liberalizm polski 1815-1939. Studium doktryny politycznej. Kraków.
• Bernacki, W. (1999). Z dziejów polskiego liberalizmu politycznego. Kraków.
• Bokwa, K. (2012). Ruchy narodowe w Monarchii Habsburskiej i wpływ na jej politykę wewnętrzną w XIX wieku. W: J. Malczewski, M. Kaliński, P. Eckhardt (red.),Nacjonalizm. Historyczne i współczesne oblicza (24-39). Kraków.
• Buszko, J. (1983). Kultura polityczna Galicji. W:J. Osica (red. i wybór tekstów).Dziedzictwo zaborów. Wybór tekstów (211-223).Warszawa.
• CH. (31 X 1918). Powojnie państw – wojna narodów? Głos Narodu, 245 (wydanie poranne), 1.
• Chwalba, A. (2005). Historia Polski 1795-1918.Kraków.
• Daszyk, K.K. (1999). Zanim Franciszek Józef stał się „naszym dobrym cesarzem”. Polacy z Galicji wobec Austrii i Habsburgów w latach 1848-1860. W: A. Bonusiak, M. Stolarczyk (red.),Galicja i jej dziedzictwo, t. XII: Galicja w 1848 roku. Demografia, działalność polityczna i społeczna, gospodarka i kultura(109-147).Rzeszów.
• Dziadzio, A. (2012).Cenzura prasy w Austrii 1862-1914. Studium prawno-historyczne. Kraków.
• Dziadzio, A. (2001). Monarchia konstytucyjna w Austrii 1867-1914. Władza. Obywatel. Prawo. Kraków.
• Dziadzio, A. (2008). Powszechna historia prawa. Warszawa.
• Fras, Z. (1994). Demokraci galicyjscy w latach 1848-1875.W:W. Bonusiak, J. Buszko (red.),Galicja i jej dziedzictwo, t. I: Historia i polityka(43-56).Rzeszów.
• Galka, B. (1998). Przyczynek do źródeł ideologii konserwatywnej w Polsce lat 1918-1939.Dzieje najnowsze, XXX(1), 3-13.
• Garlicki, A. (1963). Rodzaje konfiskat prasowych w Krakowie w latach 1900-1914, Przegląd Historyczny, L IV(1),457-472.
• Gąsowski, T. (1999). Kwestia żydowska w Galicji w dobie Wiosny Ludów. W: A. Bonusiak,M. Stolarczyk (red.), Galicja i jej dziedzictwo, t. XII: Galicja w 1848 roku. Demografia, działalność polityczna i społeczna, gospodarka i kultura(109-118).Rzeszów.
• Głuszko, M. (2007). Walka konserwatystów krakowskich z demokratami na łamach ich organów prasowych w okresie 1867-1895 r. Toruń.
• Grodziski, S. (1998). Wzdłuż Wisły, Dniestru i Zbrucza. Wędrówki po Galicji dyliżansem, koleją, samochodem. Kraków.
• Grzybowski, K. (1982). Od uwłaszczenia do odrodzenia Państwa. t. IV Historia państwa i prawa Polski, J. Bardach (red. ogóln.), uzupełnili i przygotowali do druku: J. Bardach, S. Grodziski, M. Senkowska-Gluck, Warszawa.
• Horn, E. (X-XII 1989). Posłowie żydowscy i kwestia żydowska w galicyjskim Sejmie Krajowym pierwszej kadencji. Cześć II:sesja druga i trzecia. Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce, 4(152), 33-58.
• Hud, B. (2013). Ukraińcy i Polacy na Naddnieprzu, Wołyniu i w Galicji Wschodniej w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Zarys historii konfliktów społeczno-etnicznych. przeł. A. Korzeniowska – Bihun, M. Hud. Lwów –Warszawa.
• Jachymek, J. (2016). Myśl polityczna i ideologia polskiego ruchu ludowego. W: J. Gmitruk, A. Indraszczyk (red.),Historia ruchu ludowego, t. 1: Ideologia, polityka i jej kreatorzy(15-29). Warszawa – Kielce.
• Janowski, M. (1996). Inteligencja wobec wyzwań nowoczesności. Dylematy ideowe polskiej demokracji liberalnej w Galicji w latach 1889-1914.Warszawa.
• Janowski, M. (1998). Polska myśl liberalna do 1918 r. Kraków.
• Jaskólski, M. (2014). Kaduceus polski. Myśl polityczna konserwatystów krakowskich 1866-1934.Kraków.
• Jędrzejowska, K. (2017). Nacjonalizm ekonomiczny: stare-nowe zjawisko w gospodarce światowej. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, 7,159-171.
• Karolczak, K. (1994). Sprawy narodowościowe w Galicyjskim Sejmie Krajowym w latach 1861-1873. W:K. Karolczak, H. W. Żaliński (red.),Galicyjskie dylematy. Zbiór rozpraw(31-49).Kraków.
• Kofman, J. (1992). Nacjonalizm gospodarczy – szansa czy bariera rozwoju. Przypadek Europ Środkowo-Wschodniej w okresie międzywojennym. Warszawa.
• Kozub-Ciembroniewicz, W. (1986). Austria a Polska w konserwatyzmie Antoniego Z. Helcla1846-1865.Kraków.
• Kulak, T. (1994). Między austriacką lojalnością a polską narodowością. Narodowa Demokracja przeciw mitologizowaniu politycznych i narodowych walorów autonomicznych Galicji na przełomie XIX i XX w. W:W. Bonusiak, J. Buszko (red.), Galicja I jej dziedzictwo, t. I: Historia i polityka(57-68).Rzeszów.
• Maciak, D. (2006). Próba porozumienia polsko-ukraińskiego w Galicji w latach 1888-1895.Warszawa.
• Maciejewski, T. (2007). Historia powszechna ustroju i prawa. Warszawa.
• Moklak, J. (2004). W walce o tożsamość Ukraińców. Zagadnienia języka wykładowego w szkołach ludowych i średnich w pracach Galicyjskiego Sejmu Krajowego 1866-1892.Kraków.
• Myśliński, J. (1970). Studia nad polską prasą społeczno-polityczną w Zachodniej Galicji 1905-1914.Warszawa.
• (1937, 17 XII).O czem pisał ćwierć wieku temu ,,Ilustrowany Kuryer Codzienny".Ilustrowany Kuryer Codzienny, 348, 5.
• (1919, 12 VII). O Śląsk Cieszyński. Nowa Reforma, 292, 1.
• (1867, 2 III). Ostatnie depesze telegraficzne „Czasu”. Czas, 51, 3.
• Pijaj, S. (2003). Między polskim patriotyzmem a habsburskim lojalizmem. Polacy wobec przemian ustrojowych monarchii habsburskiej (1866-1871).Kraków.
• Pijaj, S. (2006). Posłowie ruscy w parlamencie wiedeńskim w latach 1848-1879, W: J.Moklak (red.), Ukraińskie tradycje parlamentarne, XIX-XX wiek(95-126).Kraków.
• Pomykacz, T. (2012). Centralizacja Austrii w polemice „Czasu” i „Neue Freie Presse”. Prace Historyczno-Archiwalne, XXIV, 13-37.
• Soboń, M. (2011). Polacy wobec Żydów w Galicji doby autonomicznej w latach 1868-1914. Kraków.
• Szymczak, D. (2015). Zmierzch galicyjskiego austrofilizmu i idei austro-polskiej. Michał Bobrzyński jako minister dla Galicji i kwestia wyodrębnienia Galicji (1916-1917),Galicja. Studia i Materiały, 1, 21-47.
• Śliwa, M. (1994). Obcy czy swoi. Z dyskusji nad kwestią żydowską w Galicji u schyłku XIX wieku.W: K. Karolczak, H.W. Żaliński (red.), Galicyjskie dylematy. Zbiór rozpraw(18-30). Kraków.
• Toczek, A. (1997). Krakowski „Naprzód” i jego polityczne oblicze, 1919-1934. Kraków.
• Tych, F. (1977). Polski ruch robotniczy. W: S. Kieniewicz (red.), Polska XIX wieku. Państwo, społeczeństwo, kultura (312-352).Warszawa.
• (1918, 18 XI). Uchwała młodzieży szkolnej w Lublinie. Głos Lubelski,317, 4.
• Uruszczak, W. (2013). Historia państwa i prawa polskiego, t. 1: 966-1795.Warszawa.
• Waldenberg, M. (1992). Kwestie narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej. Dzieje. Idee, Warszawa.
• Wapiński, R. (1997). Historia polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, Gdańsk.
• Zając, G. (2006). Krakowski „Naprzód” – organ programowy PPSD Galicji i Śląska (okres 1892–1914), [niepublikowana praca doktorska obroniona w grudniu 2006r. w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego], pobrane z:https://fbc.pionier.net.pl/details/nnw2sd7 [dostęp: 08.01.2020].

Identifiers

DOI

10.34813/15coll2020