Systemy kognitywne jako nowy wymiar informatyki ekonomicznej

• Authors: Ryszard Tadeusiewicz

Title variants

EN

Cognitive Systems and a New Dimension of Economic Computer Science

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zadania, jakie współczesne życie gospodarcze stawia przed kierownictwem firm i przedsiębiorstw są coraz trudniejsze. Na szczeblu zarządzania operacyjnego i taktycznego zadania te są obecnie ułatwia-ne przez technikę komputerową. Cyfrowe gromadzenie danych i ich przetwarzanie zdecydowanie ułatwia pracę kierowników poszczególnych zespołów pracowników albo całych działów. Dostępne są hurtownie danych oraz oprogramowanie typu DSS i OLAP, służące do bieżącego wspomagania proce-sów podejmowania decyzji. Dziś nikt sobie nie wyobraża, że mogłoby ich nie być! Jednak te wygodne i przydatne narzędzia informatyczne przestają wystarczać na wyższych szczeblach zarządzania. Dyrektorom i prezesom realizującym określoną politykę ekonomiczną poprzez zarządzanie firmą na poziomie strategicznym potrzebne są narzędzia dostarczające wie-dzy, a nie danych czy informacji. Na tym etapie samo gromadzenie faktów ekonomicznych i ich analiza nie wystarczają. Niewystarczające są też oferowane przez współczesne komputery typowe narzędzia analityczne, pozwalające śledzić związki między danymi i obserwować trendy. W artykule jest mowa o nowych generacjach systemów informatyki gospodarczej, w których komputer może nie tylko badać i analizować formę informacji (na przykład konkretne wartości wskaźników, ich wzajemne relacje i zmiany), ale potrafi także zrozumieć znaczenie tych informa-cji. Podstawą do budowy tej nowej generacji systemów wspomagających zarządzanie musi być jednak nie tradycyjna informatyka, ale kognitywistyka. W pracach autora i współpracowników systemy te nazwano UBMSS (Understanding Based Managing Support Systems) dla odróżnienia ich od innych klas systemów przetwarzania i analizy danych. W treści opracowania pokazano, jak takie systemy mogą być budowane i jak mogą działać.

EN

Tasks, which have to be faced by the managers of companies, become more challenging. At the operational level, these tasks become easier because of computer technologies. Digital collec-tion and processing data have facilitated the work of managers of various employee’s groups and departments. Available data Warehouses, DSS and OLAP software are aimed at supporting deci-sion process within a company. It is hard to imagine managerial life without them. However, these convenient and helpful IT tools are insufficient on the highest management levels. Managers and CEOs, responsible for a given economic policy through management of company at a strategic level, need tools that provide knowledge, not only the data and information. At this level, collection and analysis of economic facts are not enough. Moreover, the typical analytical solutions provided by the modern hardware that monitor the relations between data and observable trends, are inadequate. The lecture proposes the new generation of economic computer technologies, in which the computer can not only investigate the form of information (for instance: specific indicator values, their relations and changes), but understand the meaning of this information as well. The starting point in developing of these new generation of management supporting systems has to be the cognitivism instead of traditional computer science. In the authors’ papers his associates, these systems have been called the UBMSS (Understanding Based Managing Support Systems), to be distinguished from other classes of data processing and analyzing systems. The lecture highlights how these systems can be constructed and operated.

Keywords

PL

systemy informacyjne zarządzania; komputerowe wspomaganie decyzji; automatyczne rozumienie danych ekonomicznych; kognitywistyka

EN

information systems for management; computer aided decisions; automatic understanding of economic data; cognitive science

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2014
• Issue: 39
• Pages: 216-240

Contributors

author

Ryszard Tadeusiewicz

• Katedra Automatyki i Inżynierii Biomedycznej AGH – Akademia Górniczo-Hutnicza

References

• Albus J.S., Meystel A.M., 2001, Engineering of Mind – An Introduction to the Science of Intelligent Systems, A Wiley-Interscience Publication John Wiley & Sons Inc.
• Anderson J.R., 2005, ICCI 05 Proc. 7th International Conference on Cognitive Infor-matics (ICCI’08), IEEE CS 17 Press, Stanford University, CA., Aug. 2005.
• Branquinho J. (eds.), 2001, The Foundations of Cognitive Science, Clarendon Press, Oxford.
• Cohen H., Lefebvre C. (eds.), 2005, Handbook of Categorization in Cognitive Science, Elsevier, The Netherlands.
• Kinsner W., Zhang D., Wang Y., Tsai J. (eds.), 2005, Proc. 4th IEEE International Con-ference on Cognitive Informatics (ICCI’05) IEEE CS Press, Irvine, California, USA, August.
• Kłopotek M.A., Wierzchoń S.T., Trojanowski K. (eds.), 2004, Intelligent Information Processing and Web Mining, Proceedings of the International IIS: IIP WM’04 Con-ference Held in Zakopane, Springer, Poland, May 17–20.
• Kurzyński M., Puchała E., Woźniak M., Żołnierek A. (Eds.), 2007, Computer Regoniti-on System 2 Advances and Soft Computing, Springer Verlag-Heidelber.
• Laudon K.C., Laudon J.P., 2002, Management Information Systems – Managing the Digital Firm, Seventh Edition, Prentice-Hall International, Inc.
• Meystel A.M., Albus J.S., 2002, Intelligent Systems – Architecture, Design, and Control, A Wiley-Interscience Publication John Wiley & Sons, Inc., Canada.
• Ogiela L., Tadeusiewicz R., Ogiela M.R., 2007a, Cognitive Informatics In Automatic Pattern Understanding, in: Du Hang, Yingxu Wang, Witold Kinsner (eds.), Pro-ceedings of the Sixth IEEE International Conference on Cognitive Informatics, IC-CI 2007, Lake Tahoe, CA, USA, August 6–8.
• Ogiela L.,Tadeusiewicz R., Ogiela M.R., 2007, Cognitive Linguistic Categorization for Medical Multi-dimensional Pattern Understanding, ACCV’07 Workshop on Multi-dimensional and Multi-view Image Processing, Tokyo, Japan, 18–22 November 2007.
• Ogiela L., Tadeusiewicz R., Ogiela M.R., 2008, Cognitive techniques in medical infor-mation systems, “Computers In Biology and Medicine” No. 38 (2008), Elsevier.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R., Ogiela L., 2006, Image languages in intelligent radiolog-ical palm diagnostics, “Pattern Recognition” No. 39 (2006), Elsevier Ltd.
• Reisberg D., 2001, Cognition, second edition, Exploring the science of the mind, W.W. Norton & Company, Inc.
• Rutkowski L., 2004, New Soft Computing Technigues for System Modelling, Pattern Classification and Image Processing, Studies in Fuzziness and Soft Computing, Springer Verlag-Heidelberg.
• Rutkowski L., 2008, Computational Intelligence, Methods and Techniques, Springer Verlag-Heidelberg.
• Tadeusiewicz R., Ogiela L., 2008, Selected Cognitive Categorization Systems [in:] Rutkowski L., Tadeusiewicz R., Zadeh L.A., Zurada J.M. (eds.), Artificial Intelli-gence and Soft Computing – ICAISC 2008, LNAI 5097.
• Tadeusiewicz R., Ogiela L., 2008a, Modern Methods for the Cognitive Analysis of Eco-nomic Data and Text Documents and Their Application in Enterprise Management, IEEE Proceedings 7th International Conference Computer Information Systems and Industrial Management Applications, Ostrava, The Czech Republic, June 26–28, CISIM 2008.
• Tadeusiewicz R., Ogiela L., Ogiela M., 2006, Cognitive Analysis Techniques in Business Planning and Decision Support Systems [in:] L. Rutkowski et al. (eds.), ICAISC 2006, LNAI 4029, Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• Tadeusiewicz R., Ogiela L., Ogiela M.R., 2008, The automatic understanding approach to systems analysis and design, Elsevier, “International Journal of Information Management” No. 28 (2008).
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R., 2003, Artificial intelligence techniques in retrieval of visual data semantic information [in:] Menasalvas E., Segovia J., Szczepaniak P.S., Advances in Web Intelligence, First International Atlantic Web Intelligence Con-ference AWIC 2003, Madrid, Spain, May 5–6, 2003, Lecture Notes in Computer Science, Lecture Notes in Artificial Intelligence, 2663.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M., Ogiela L., 2007, A New Approach to the Computer Support of Strategic Decision Making in Enterprises by Means of a New Class of Under-standing Based Management Support Systems,CISIM 2007, IEEE Proceedings 6th International Conference CISIM’07 – Computer Information Systems and Industrial Management Applications, Ełk, Poland, 28-30 June 2007.
• Wang Y., 2003, On Cognitive Informatics, Brain and Mind, “A Transdisciplinary Jour-nal of Neuroscience and Neurophilosophy”, No. 4(2).
• Wang Y., 2007, The Theoretical Framework of Cognitive Informatics, “International Journal of Cognitive Informatics and Natural Intelligence”, IGI Publishing, USA, No. 1(1), Jan.
• Wang Y., 2007a, The Cognitive Processes of Formal Inferences, “International Journal of Cognitive Informatics and Natural Intelligence”, IGI Publishing, USA, No. 1(4), Dec.
• Wang Y., 2008, Deductive Semantics of RTPA, “International Journal of Cognitive In-formatics and Natural Intelligence”, IGI Publishing, USA, No. 2(2), April.
• Wang Y., Kinsner W., 2006, Recent Advances in Cognitive Informatics, “IEEE Transac-tions on Systems, Man, and Cybernetics (Part C)”, No. 36(2), March.
• Wang Y., Zhang D., Latombe J.C., Kinsner W. (eds.), 2008, Proc. 7th IEEE Interna-tional Conference on Cognitive Informatics (ICCI’08), IEEE CS Press, Stanford University, CA, USA, July.
• Wilson R.A., Keil F.C., 2001, The MIT Encyclopedia of the Cognitive Sciences, MIT Press.
• Zadeh L.A., 2008, Toward human level machine intelligence – Is it achievable? Proc. 7th International Conference on Cognitive Informatics (ICCI’08), IEEE CS Press, Stanford University, CA., August.
• Zhong N., Raś Z.W., Tsumoto S., Suzuki E. (eds.), 2003, Foundations of Intelligent Systems, 14th International Symposium, ISMIS 2003, Maebashi City, Japan.