Wstępne wyniki badań z zastosowaniem analizy widoczności (viewshed analysis dla obszaru Ostrowa Lednickiego we wczesnym średniowieczu

• Authors: Zapłata Rafał

Title variants

DE

Vorergebnisse der Untersuchungen mit Anwendung der Sichtbarkeitsanalyse (viewshed analysis) für das Gebiet von Ostrów Lednicki im Frühmittelalter

• Languages of publication: PL

Abstracts

DE

Das Ziel des Aufsatzes ist ein Versuch der Interpretation von ausgewählten Aspekten der frühmittelalterlichen Kultur - des Raums, Kulturraums und Kulturgestaltung der Beteiligung an der vergangenen Wirklichkeit. Diese Skizze ist eine Vordarstellung der Ergebnisse von Computeranalysen (Sichtbarkeitsanalysen - viewshed analisys) im Rahmen des so genannten Systems der Geographischen/Archäologischen Information. Die Überlegungen wurden in Bezug auf das arbiträr bestimmte Gebiet Ostrów Lednicki (16 km/15 km) und gewählte archäologische Fundstellen (Versuchsfundstellen) aus dem Frühmittelalter: Dziećmiarki 13, Dziekanowice 21, Gołuń 4, Gołuń 5, Gołuń 8, Gołuń 29, Imielno 1, Imiołki 20, Kamionek 5, Kocanowo 3, Kocanowo 10, Kocanowo 18, Kocanowo 35, Lednogóra 33, Łubowo 13, Moraczewo 1, Moraczewo 3, Ostrów Lednicki 1, Owieczki 11, Owieczki 16, Polska Wieś 27, Polska Wieś 38, Pomarzanowice 5, Rybitwy 3а - „die westliche Brücke”, Rybitwy 3b - „die östliche Brücke”, Rybitwy 11, Rybitwy 12, Skrzetuszewo 3, Sławno 17, Waliszewo 10, Węglewo 41 durchgefuhrt. Der Aufsatz knüpft an die Interpretationsvorschläge der so genannten Landschaftsarchäologie (landscape archaeology - phenomenological approach, social and symbolical approach, new form of landscape archaeology) an. Im ersten Teil des Aufsatzes wurde die Strömung landscape archaeology hinsichtlich der Hauptvoraussetzungen charakterisiert. Auf Grund des Vorschlages von landscape archaeology konstruiert der Verfasser im weiteren Teil die Idee der hinsichtlich der Kultur gestalteten, sinnlich-körperlichen Form des wirkenden Subjekts, die eine Grundlage für die Interpretation von Problemen der frühmittelalterlichen Kultur und zugleich das Produkt der betreffenden Kultur ist. Die Skizze enthält auch eine kurze Darstellung und Charakteristik der eingesetzten Systeme der Geographischen/Archäologischen Information Sichtbarkeitsanalysen (viewshed analysis), die die Durchführung der Analysen und Erhalt der Ergebnisse ermöglicht haben. Der Schlussteil ist ein Interpretationsversuch der Bedeutung des „Raums“ und der hinsichtlich der Kultur gestalteten Beteiligung an der Welt aus der Perspektive der „Verlagerung“ und der Wahrnehmung der sinnlichen Erfahrung. Diese Präsentation ist nur eine Vordarstellung der theoretischen Perspektive sowie der eingesetzten Methoden und Interpretation der Ergebnisse im Rahmen eines breiteren Projekts, das sich unter anderen auf das Gebiet von Ostrów Lednicki bezieht.

• Publisher: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
• Journal: Studia Lednickie
• Year: 2005
• Volume: 8
• Pages: 35-68

Dates

published

2005

Contributors

author

Zapłata Rafał

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Banaszkiewicz J. 1979. Fabularyzacja przestrzeni. Średniowieczny przykład granic, KH, R. 86, nr 4, s. 987-999.
• Barrett J. C. 1999. Chronologies of landscpae, [in:] The Archaeology and Anthropology of Landscape. Shaping your Landscape, eds. P. J. Ucko, R. Layton, pp. 21-30. London-New York
• Bender B. 1998. Stonehenge. Oxford.
• Bender B. 1999. Subverting the Western Gaze: mapping alternative worlds, [in:] The Archaeology and Anthropology of Landscape. Shaping your Landscape, eds. P. J. Ucko, R. Layton, pp. 31-45. London-New York
• Boaz J., Ulberg E. 2000. Quantifying the non-quantifiable: studying hunter-gatherer landscapes, [in:] Beyond the Map. Archaeology and Spatial Technology, ed. G. Lock, Amsterdam-Berlin-Oxford-Tokyo-Washington, pp. 101-115.
• Cooney G. 1999. Social landscapes in Irish prehistory, [in:] The Archaeology and Anthropology o f Landscape. Shaping your Landscape, eds. P. J. Ucko, R. Layton, pp. 46-64. London-New York
• Darvill T. 1999. The historic environment, historic landscapes, and space-time-action models in landscape archaeology, [in:] The Archaeology and Anthropology o f Landscape. Shaping your Landscape, eds. P. J. Ucko, R. Layton, pp. 104-118. London-New York
• Dowiat J. 1962. Pogański obraz świata a przyczyny chrystianizacji Słowian, [w:] Wieki średnie. Medium aevum, red. A. Gieysztor, M. H. Serejski, S. Trawkowski, s. 79-86 (83). Warszawa
• Dulinicz M. 2001. Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Studium archeologiczne, Warszawa.
• Dzieduszycki W., Kupczyk M. 1993. Gopło. Przyroda i człowiek. Poznań
• Dzięciołowski E. 1991. Rozmieszczenie stanowisk archeologicznych w Lednickim Parku Krajobrazowym, [w:] Wstęp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego, red. K. Tobolski, s. 43-56. Poznań
• Dzięciołowski E., Górecki J. 1989. Interdyscyplinarne badania Ostrowa Lednickiego i jego osadniczego zaplecza, SL, 1. 1, s. 185-199.
• Giddens A. 2003. Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, tłum. S. Amsterdamski. Poznań
• Górecki J. 2002. Ostrów Lednicki na tle wczesnośredniowiecznej sieci osadniczej rynny Jeziora Lednickiego, SL, t. VII, s. 29-41.
• Gramsch A. 1996. Landscape Archaeology: of making and seeing, Journal of European Archaeology, (4), pp. 19-38.
• Grygorowicz A. 1998. Wstępna analiza wybranych materiałów kartograficznych rejonu jeziora Lednica, [w:] Podstawy rekonstrukcji wczesnodziejowego zespołu rezydencjalno-obronnego na Ostrowie Lednickim, red. A. Grygorowicz, K. Tobolski, s. 99-102. Bydgoszcz
• Grygorowicz A. 1998. Podstawy rekonstrukcji wczesnośredniowiecznego zespołu na Ostrowie Lednickim, [w:] Podstawy rekonstrukcji wczesnodziejowego zespołu rezydencjalno-obronnego na Ostrowie Lednickim, red. A. Grygorowicz, K. Tobolski, s. 103-171. Bydgoszcz
• Hall E. T. 1987. Bezgłośny język, tłum. R. Zimand i A. Skarbińska. Warszawa
• Heidegger M. 1977. Budować, mieszkać, myśleć, tłum. K. Michalski, [w:] Budować, mieszkać, myśleć. Esseje wybrane, tłum. K. Michalski, K. Pomian, M. J. Siemek, J. Tischner, K. Wolicki, s. 316-334. Warszawa
• Hensel W., Hilczer-Kurnatowska Z. 1972. Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, t. IV, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• Hładyłowicz K. I. 1932. Zmiany krajobrazu i rozwoju osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku, Lwów.
• Jędrzejczyk D. 2001. Wprowadzenie do geografii humanistycznej. Warszawa
• Johnson M. 2000. Archaeological Theory. An Introduction. Oxford
• Johnston R. 1998. Approaches to the perception of landscape Philosophy, theory, methodology, Archaeological Dialogues 5(1), pp. 54-67.
• Johnston R. 1998. The Paradox o f Landscape, European Journal o f Archaeology, vol. 1(3), pp. 313-325.
• Jones A. 2002 Archaeological Theory and Scientific Practice. Cambridge
• Knapp A. B., Ashmore W. 1999. Archeological Landscapes: Constructed, Conceptualized, Ideational, [in:] Archaeologies of Landscapes. Contemporary Perspectives, eds. W. Ashmore and A. B. Knapp, Oxford, pp. 1-30.
• Kola A., Wilke G. 1989. Sprawozdanie z archeologicznych badań sprawozdawczych reliktów wczesnośredniowiecznego mostu „poznańskiego” (Rybitwy, stan 3А) w Jeziorze Lednickim w latach 1986-1987, SL, t. 1, s. 77-97.
• Kowalski A. P. 2000. Archeologia kulturoznawcza. Projekt dyskursu „negatywistycznego, [w:] Archeologia w teorii i praktyce, red. A. Buko, P. Urbańczyk, s. 115-128. Warszawa
• Kowalski A. P. 2000. Genealogia sztuk III. Najstarsza metalurgia. Od sensów magicznych do wartości estetycznych, [w:] EIΛΩΛON. Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, red. H. Van der Boom, A. P. Kowalski, M. Kwapiński, s. 195-215. Gdańsk
• Kowalski A. P. 2001. Myślenie przedfilozoficzne. Studia z filozofii kultury i historii idei. Poznań.
• Kurnatowska Z. 2000. Elementy sacrum w topografii tworzonej przez pierwszych Piastów domeny i jej głównych ośrodków, [w:] Człowiek, sacrum, środowisko. Miejsce kultu we wczesnym średniowieczu, red. S. Moździoch, s. 111-126. Wrocław
• Kurnatowska Z., Kurnatowski S. 1991. Zasiedlenie regionu Lednicy w pradziejach i średniowieczu w świetle dotychczasowych badań, [w:] Wstęp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego, red. K. Tobolski, s. 35-42. Poznań
• Libera Z. 1997. Mikrokosmos, makrokosmos i antropologia ciała. Tarnów
• Layton R., Ucko P. J. 1999. Intoruction: gazing on the landscapeand encoutering the environment, [in:] The Archaeology and Anthropology of Landscape. Shaping your Landscape, eds. P. J. Ucko, R. Layton, pp. 1-20. London-New York
• Makohonienko M. 1998. Analiza palinologiczna konstrukcji wałowych wczesnośredniowiecznego grodu na Ostrowie Lednickim, [w:] Podstawy rekonstrukcji wczesnośredniowiecznego zespołu rezydencjalno-obronnego na Ostrowie Lednickim, red. A. Grygorowicz, K. Tobolski, s. 65-87. Bydgoszcz
• Mazurek M. 1990. Wahania poziomu wód Jeziora Lednickiego (Wysoczyzna Gnieźnieńska) w świetle badań osadów terasowych, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, t. XLI, ser. A, Geografia Fizyczna, s. 63-74.
• Milecka K. 1998. Wstępne wyniki analizy pyłkowej profilu osadów organicznych z Ostrowa Lednickiego, [w:] Podstawy rekonstrukcji wczesnośredniowiecznego zespołu rezydencjalno-obronnego na Ostrowie Lednickim, red. A. Grygorowicz, K. Tobolski, s. 55-63. Bydgoszcz
• Minta-Tworzowska [maszynopis] Symbole i symbolika w perspektywie badań archeologicznych.
• Minta-Tworzowska D. 2000. Archeologiczne rekonstrukcje świata pradziejowego wobec krytyki postmodernistycznej, [w:] Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, red. S. Tabaczyński, s. 185-198. Warszawa
• Młodkowski J. 1998. Aktywność wizualna człowieka, Warszawa - Łódź.
• Mulk I. M., Bayliss-Smith T. 1999. The representation of Sami cultural identity in the cultural landscapes of northern Sweden: the use and misuse of archaeological knowledge, [in:] The Archaeology and Anthropology of Landscape. Shaping your Landscape, eds. P. J. Ucko, R. Layton, pp. 358-396. London-New York
• Pałubicka A. 2000. Archeologia jako nauka historyczna o kulturze. O badaniu formy i funkcji znalezisk archeologicznych, [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, red. A. Buko, P. Urbańczyk, s. 75-86. Warszawa
• Rymkiewicz W. 2002. Ktoś i nikt. Wprowadzenie do lektury Heideggera. Wrocław.
• Schubert T. 1998. Geologia dwóch zbiorników akumulacji biogenicznej na Ostrowie Lednickim, [w:] Podstawy rekonstrukcji wczesnośredniowiecznego zespołu rezydencjalno-obronnego na Ostrowie Lednickim, red. A. Grygorowicz, K. Tobolski, s. 19-40. Bydgoszcz
• Schubert T., Kowalewski G. 1998. Budowa geologiczna powierzchniowych warstw Ostrowa Lednickiego, [w:] Podstawy rekonstrukcji wczesnośredniowiecznego zespołu rezydencjalno-obronnego na Ostrowie Lednickim, red. A. Grygorowicz, K. Tobolski, s. 41-53. Bydgoszcz
• Siewczyński B. 1998 Techniki komputerowe w projektowaniu architektonicznym na terenach cennych archeologicznie, [w:] Podstawy rekonstrukcji wczesnośredniowiecznego zespołu rezydencjalno-obronnego na Ostrowie Lednickim, red. A. Grygorowicz, K. Tobolski, , s. 173-177. Bydgoszcz
• Thomas J. 1996. Time, culture and identity. An interpretative archaeology, London-New York.
• Thomas J. 2001. Archaeologies o f Places and Landscapes, [in:] Archaeological Theory Today, ed. I. Hodder, Oxford 2001: Polity Press & Blackwell, pp. 165-186
• Tilley Ch. 1994. A Phenomenology o f Landscape - Places, Payhs and monuments, Oxford.
• Tobolski K. 1998. Przyrodnicze podstawy rekonstrukcji, [w:] Podstawy rekonstrukcji wczesnośredniowiecznego zespołu rezydencjalno-obronnego na Ostrowie Lednickim, red. A. Grygorowicz, K. Tobolski, s. 13-17. Bydgoszcz
• Tomicki R. 2000. Czy Kriwe krzywał? Kilka uwag o pożytkach z przeżytków, [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, red. A. Buko, P. Urbańczyk, s. 459-481. Warszawa
• Tschan A. P., Rączkowski W., Latałowa M. 2000. Perception and viewsheds: are they mutually inclusive?, [in:] Beyond the Map. Archaeological and Spatial Technologies, ed. G. Lock, Amsterdam-Berlin-Oxford-Tokyo-Washington, pp. 28-48.
• Urbański J. 1997. Zrozumieć GIS. Analiza informacji przestrzennej, Warszawa.
• Wise A. L. 2000. Building theory into GIS-based landscape analysis, [in:] CAA96. Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology, 1997, eds. K. Lockyear, T. J. T. Sly, V. Mihailescu-Birliba, (British Archaeological Reports, International Series vol. 845) Oxford, pp. 141-147.
• Załazińska A. Aby zrozumieć każdy gest - znaczenie badań nad komunikacją niewerbalną, Ha.art - http://www.ha.art.pl/obrkuI/zalazinska.html
• Zapłata R., Tschan A. P. 2001. An „Integrated Space” Approach for the Interpretation o f a Medieval Stronghold in Middle Pomerania, Poland, [in:] Computing Archaeology for Understanding the Past. CAA 2000, eds. Z. Stanćić, T. Veljanoski, Oxford, pp. 197-203.

Identifiers

ISSN

0860-7893