Rodzicielstwo osób z niepełnosprawnością intelektualną w świetle współczesnych paradygmatów pedagogiki specjalnej

• Authors: Katarzyna Ćwirynkało

Title variants

EN

Parenting by people with intellectual disabilities in the context of contemporary paradigms in special education

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W ostatnich latach obserwować można coraz wyraźniejsze działania mające na celu wspieranie osób z niepełnosprawnością intelektualną w uczestnictwie we wszystkich aspektach życia społecznego, a wraz z nimi rosnący odsetek ludzi z tą niepełnosprawnością, którzy wyrażają potrzebę, by zostać rodzicami, i rzeczywiście nimi zostają. Autorka analizuje nowe trendy w podejściu do kwestii rodzicielstwa tych osób oraz zwraca uwagę zarówno na trudności, z jakimi musi się zmierzyć wielu rodziców z niepełnosprawnością intelektualną, jak i na ich możliwości. Opisuje zmiany w obszarze teorii i praktyki pedagogiki specjalnej, koncentrując się na paradygmatach: społecznym, emancypacyjnym, normalizacyjnym i interpretatywnym w kontekście rodzicielstwa osób z niepełnosprawnością intelektualną.

EN

As we make progress in supporting people with intellectual disabilities so that they can participate in all the aspects of social life, more and more of them are expressing the need to become parents and actually are becoming parents. The author analyzes new trends in attitudes towards parenting by these people and stresses both the challenges that many of these parents face and their capabilities. She describes some changes in the area of theory and practice of special education, focusing on its social, emancipatory, normalization and interpretative paradigms in the context of parenting by people with intellectual disabilities.

Keywords

PL

niepełnosprawność intelektualna rodzicielstwo; paradygmat

EN

intellectual disability; parenting; paradigm

• Publisher: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
• Journal: Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo
• Year: 2013
• Issue: 4(22)
• Pages: 47-60

Contributors

author

Katarzyna Ćwirynkało

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

References

• Aunos, M., Feldman, M.A. (2002). Attitudes towards sexuality, sterilization and parenting rights
• of persons with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities,
• 15(4), 285–296.
• Black, E. (2004). Wojna przeciw słabym. Warszawa: MUZA S.A.
• Booth, T., Booth, W. (1996). Parenting Under Pressure: Mothers and Fathers with Learning Difficulties.
• Buckingham: Open University Press.
• Cleaver, H., Nicholson, D. (2007). Parental Learning Disability and Children’s Needs: Family
• Experiences and Effective Practice. London–Philadelphia: Jessica Kingsley Publishing.
• Ćwirynkało, K. (2013). Dlaczego koniec edukacji nie jest początkiem integracji społecznej? Osoby
• dorosłe z niepełnosprawnością intelektualną w lokalnej przestrzeni. W: Z. Gajdzica (red.),
• Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej. (s. 201–220). Kraków:
• Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Ćwirynkało, K., Żyta, A. (2013). Nowe tendencje i kierunki rozwoju pedagogiki osób z niepełnosprawnością
• intelektualną – zmiany paradygmatów. W: K. Ćwirynkało, C. Kosakowski,
• A. Żywanowska (red.), Horyzonty pedagogiczne. Kierunki rozwoju pedagogiki specjalnej.
• (s. 29–39). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• 58 Katarzyna Ćwirynkało
• Darbyshire, L.V., Kroese, B.S. (2012). Psychological well-being and social support for parents
• with intellectual disabilities: Risk factors and interventions. Journal of Policy and Practice in
• Intellectual Disabilities, 9(1), 40–52.
• Dowdney, L., Skuse, D. (1993). Parenting provided by adults with mental retardation. Journal of
• Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 34(1), 25–47.
• Dykcik, W. (2009). Pedagogika specjalna. Poznań: UAM.
• Emerson, E., Malam, S., Davies, I., Spencer, K. (2005). Adults with Learning Disabilities in England
• 2003/4. [London]: NHS Health and Social Care Information Centre.
• Faureholm, J. (2010). Children and their life experiences. W: G. Llewellyn, R. Traustadóttir,
• D. McConnell, H.B. Sigurjónsdóttir (red.), Parents with Intellectual Disabilities: Past, Present,
• Futures. (s. 63–78). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Feldman, M.A. (2010). Parenting education programs. W: G. Llewellyn, R. Traustadóttir, D. Mc-
• Connell, H.B. Sigurjónsdóttir (red.), Parents with Intellectual Disabilities: Past, Present, Futures.
• (s. 121–136). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Feldman, M.A., Varghese, J., Ramsay, J., Rajska, D. (2002). Relationships between social support,
• stress, mother–child interactions in mothers with intellectual disabilities. Journal of Applied
• Research in Intellectual Disabilities, 15(4), 314–323.
• Ferguson, M., Jarrett, D., Terras, M. (2011). Inclusion and healthcare choices: The experiences of
• adults with learning disabilities. British Journal of Learning Disabilities, 1(39), 73–83.
• Firkowska-Mankiewicz, A. (2006). Zmiana paradygmatu w postrzeganiu osoby z niepełnosprawnością
• intelektualną – z podopiecznego na pełnoprawnego i niezależnego uczestnika życia
• społecznego. W: B.E. Abramowska (red.), Z Warsztatów Terapii Zajęciowej do pracy – rozwiązania
• systemowe. Materiały konferencyjne. (s. 11–23). Warszawa: Polskie Stowarzyszenie na
• rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym.
• Goodinge, S. (2009). A Jigsaw of Services. Inspection of Services to Support Disabled Adults in
• their Parenting Roles. London: Department of Health.
• Janiszewska-Nieścioruk, Z. (2013). Respektowanie i egzekwowanie praw seksualnych osób z niepełnosprawnością
• – palący, nierozwiązany problem. W: Z. Gajdzica (red.), Człowiek z niepełnosprawnością
• w rezerwacie przestrzeni publicznej. (s. 248–270). Kraków: Oficyna Wydawnicza
• Impuls.
• Kijak, R. (2009). Seks i niepełnosprawność. Doświadczenia seksualne osób z niepełnosprawnością
• intelektualną. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Kirenko, J., Parchomiuk, M. (2006). Edukacja i rehabilitacja osób z upośledzeniem umysłowym.
• Lublin: Wydawnictwo Akademickie WSSP im. Wincentego Pola.
• Kościelska, M. (2004). Jak poprawić sytuację osób niepełnosprawnych intelektualnie i ich rodzin
• – w różnych okresach życia? Głos psychologa. W: M. Kościelska, B. Aouila (red.), Człowiek
• niepełnosprawny. Rodzina i praca. (s. 11–20). Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej.
• Krause, A. (2005). Człowiek niepełnosprawny wobec przeobrażeń społecznych. Kraków: Oficyna
• Wydawnicza Impuls.
• Krause, A. (2010). Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza
• Impuls.
• Krause, A., Żyta, A., Nosarzewska, S. (2010). Normalizacja środowiska społecznego osób z niepełnosprawnością
• intelektualną. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.
• Kruk-Lasocka, J. (2005). Seksualność osób upośledzonych umysłowo jako jeden z obszarów ich
• codziennego życia. W: Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.), Sfery życia osób z niepełnosprawnością
• intelektualną. (s. 73–80). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Kupisiewicz, Cz. (1994). Paradygmaty i wizje reform oświatowych. Warszawa: Wydawnictwo
• Akademickie Żak.
• Lightfoot, E., LaLiberte, T. (2011). Parental supports for parents with intellectual and developmental
• disabilities. Intellectual and Developmental Disabilities, 49(5), 388–391.
• Rodzicielstwo osób z niepełnosprawnością intelektualną w świetle współczesnych... 59
• Llewellyn, G., McConnell, D. (2010). Looking back on their own upbringing. W: G. Llewellyn,
• R. Traustadóttir, D. McConnell, H.B. Sigurjónsdóttir (red.), Parents with Intellectual Disabilities:
• Past, Present, Futures. (s. 33–47). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Luckasson, R., Borthwick-Duffy, S., Buntinx, W.H.E., Coulter, D.L., Craig, E.M., Reeve, A.,
• Schalock, R.L, Snell, M.E., Spitalnik, D.M., Spreat, S., Tasse, M.J. (2002). Mental Retardation:
• Definition, Classification and System of Supports (10th Edition). Washington, D.C:
• American Association on Mental Retardation.
• Majewski, T. (1999). Biopsychospołeczna koncepcja niepełnosprawności. Szkoła Specjalna, 3,
• 131–134.
• Mayes, R., Llewellyn, G. (2009). What happens to parents with intellectual disability following
• removal of their child in child protection proceedings? Journal of Intellectual and Developmental
• Disability, 34(1), 92–95.
• Mayes, R., Sigurjónsdóttir, H.B. (2010). Becoming a mother – becoming a father. W: G. Llewellyn,
• R. Traustadóttir, D. McConnell, H.B. Sigurjónsdóttir (red.), Parents with Intellectual Disabilities.
• Past, Present, Futures. (s. 17–31). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• McConnell, D. (2008). Parents labeled with intellectual disability: Position of the IASSIS SIRG on
• parents and parenting with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual
• Disabilities, 21, 296–307.
• McConnell, D., Llewellyn, G. (2002). Stereotypes, parents with intellectual disability and child
• protection. Journal of Social Welfare and Family Law, 24(3), 297–317.
• McConnell, D., Matthews, J., Llewellyn, G., Mildon, R., Hinmarsh, G. (2008). “Healthy start”.
• A National Strategy for Parents with Intellectual Disabilities and Their Children. Journal of
• Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 5(3), 194–202.
• McGaw, S., Candy, S. (2010). Supported decision making for women with intellectual disabilities.
• W: G. Llewellyn, R. Traustadóttir, D. McConnell, H.B. Sigurjónsdóttir (red.), Parents with
• Intellectual Disabilities. Past, Present, Futures. (s. 137–154). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• McGaw, S., Shaw, T., Beckley, K. (2007). Prevalence of psychopathology across a service population
• of parents with intellectual disabilities and their children. Journal of Policy and Practice
• in Intellectual Disabilities, 4(1), 11–22.
• Ostrowska, A. (1997). Postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do osób niepełnosprawnych.
• W: A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Manterys (red.), Upośledzenie w społecznym zwierciadle.
• (s. 75–95). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Parchomiuk, M. (2012). Specialists and sexuality of individuals with disability. Sexuality and
• Disability, 30(4), 407–419.
• Parchomiuk, M. (2013). Model of intellectual disability and the relationship of attitudes towards
• the sexuality of persons with an intellectual disability. Sexuality and Disability, 31(2), 125–139.
• Podgórska-Jachnik, D. (2013). Problem ojcostwa w kontekście niepełnosprawności z perspektywy
• naukowej. W: M. Rydzewski (red.), Ja, ojciec. (s. 3–5). Warszawa: Fundacja „Otwórz
• oczy”, WEMA Wydawnictwo-Poligrafia.
• Ratyfikacja Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych przez Polskę. (2012). http://www.mpips.
• gov.pl/spoleczne-prawa-czlowieka/konwencja-o-prawach-osob-niepelnosprawnych/ratyfikacjakonwencji-
• o-prawach-osob-niepelnosprawnych-przez-polske/ (dostęp: 21.05.2013).
• Ronai, C.R. (1997). On loving and hating my mentally retarded mother. Mental Retardation, 35(6),
• 417–432.
• Schalock, R.L., Borthwick-Duffy, S.A., Bradley, V.J., Buntinx, W., Coulter, D.L. (2010). Intellectual
• Disability: Definition, Classification, and Systems of Supports (11th Edition). Washington,
• D.C.: American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.
• Speck, O. (2005). Niepełnosprawni w społeczeństwie. Podstawy ortopedagogiki. Gdańsk: GWP.
• Starke, M. (2011). Supporting families with parents with intellectual disability: Views and experiences
• of professionals in the field. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities,
• 8(3), 163–171.
• 60 Katarzyna Ćwirynkało
• Śliwerski, B. (2003). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Śliwerski, B. (2009). Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania. Kraków:
• Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Tylewska-Nowak, B. (2001). Autonomia osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną w opinii
• wybranych grup społecznych. Poznań: UAM.
• Wade, C., Llewellyn, G., Matthews, J. (2008). Review of parent training interventions for parents
• with intellectual disability. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 21, 351–
• 366.
• Wehmeyer, M.L. (2012). Self-determination and a strengths-based approach to intellectual disability.
• Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 2(16), 23–34.
• Zaremba Bielawski, M. (2011). Higieniści. Z dziejów eugeniki. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.