Wpływy rosyjskie w socjologii Ludwika Krzywickiego

• Authors: Michał Głuszkowski

Title variants

EN

The Russian Influence in Ludwik Krzywicki’s Sociology

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Myśl socjologiczna Ldwika Krzywickiego rozwijała się w czasach, kiedy terytorium Polski było rozdzielone między sąsiednie mocarstwa, a jej znaczna część znajdowała się pod rosyjską dominacją. Było kilka możliwych kanałów, poprzez które rosyjska socjologia oddziaływała na polską w II połowie XIX i na początku XX wieku: polskie tłumaczenia rosyjskich prac socjologicznych, odwołania do prac rosyjskich socjologów w dziełach polskich uczonych, odbiór rosyjskich przekładów zachodnich prac socjologicznych w Polsce, Polacy studiujący na rosyjskich uniwersytetach i osobiste kontakty z rosyjskimi socjologami. Rosyjska socjologia wpływała na kształt myśli społecznej Krzywickiego od samego początku jego zainteresowań naukowych. Uczył się w rosyjskiej szkole średniej, a nastepnie studiował na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. Były mu znane rosyjskie prace socjologiczne i socjalistyczne. Kiedy został wydalony z uniwersytetu i wyemigrował, współpracował z rosyjskimi socjologami, m.in. z Piotrem Ławrowem. W swoich pracach Krzywicki odwoływał się do twórczości wielu rosyjskich socjologów, filozofów, antropologów i etnologów. Współpracował także z kilkoma czasopismami w Paryżu i Warszawie, w których rosyjska socjologia była obecna w wielu artykułach, nie tylko autorstwa Krzywickiego, ale również wielu innych uczonych.

EN

Ludwik Krzywicki’s sociological thought developed when the territory of Poland was divided by surrounding powers and a considerable part of which was under Russian dominance. There were several examples of Russian influence on Polish Sociology in the second half of the 19th century and in the beginning of the 20th century: Polish translations of Russian sociological works, citations of Russian sociologists in Polish works, the reception of Russian editions of Western sociological works in Poland, Poles studying at Russian universities and personal contact with Russian sociologists. Russian Sociology influenced Krzywicki’s thought from its very beginning. He studied at a Russian secondary school and then at the Imperatorial University of Warsaw. Krzywicki was familiar with Russian sociological and socialist works. When he was dismissed from the university and emigrated, he cooperated with Russian sociologists such as Peter Lavrov. In his works, Krzywicki referred to numerous Russian sociologists, philosophers, anthropologists and ethnologists. He also cooperated with several periodicals in Paris and Warsaw, where Russian Sociology was present in many articles, written not only by Krzywicki, but also by other authors.

Keywords

PL

Ludwik Krzywicki; socjologia rosyjska; wpływy rosyjskie; socjalizm; czasopisma

EN

Ludwik Krzywicki; Russian Sociology; Russian Influence; Socialism; Periodicals

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2009
• Volume: 58
• Issue: 2
• Pages: 53-69

Dates

published

2009

Contributors

author

Michał Głuszkowski

• Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• A.P. [1891], Walka o byt i moralność, „Głos”, nr 28/1891, s. 330–31.
• Anonim [1884], Recenzja: Plechanow Gieorgij, ‘Socializm i političeskaj bor’ba’ (Genewa 1883), [w:] „Walka Klas” 2/1884, s. 25–26.
• Anonim [1893], Recenzja: Kropotkin Piotr, ‘Do młodzieży’; Plechanow Gieorgij, ‘Socjalizm i walka polityczna’, [w:] „Przedświt” 1/1893.
• Anonim [1902a] [w:] „Przedświt” 4/1902, s. 159.
• Anonim [1902a] [w:] „Przedświt” 6/1902, s. 239.
• Anonim [1903], Recenzja: Kropotkin Piotr, ‘Wspomnienia rewolucjonisty’ (Lwów 1903), [w:] „Przedświt” 11–12/1903, s. 486–89.
• Bardach Juliusz [1980], Problematyka polska w liberalnej historiografii rosyjskiej schyłku XIX – początku XX: Nikołaj Kariejew, [w:] Leczyk, Marian (red.), Polsko-rosyjskie związki społeczno-kulturalne na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa, KiW, s. 104–54.
• Bogacz Marian [1960], Z dziejów organizacji studenckich w XIX wieku, Warszawa: Iskry.
• Bosiacki Adam [2006], O dziejach Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego oczami współczesnego rosyjskiego historyka prawa. Wokół książki Konstantina P. Krakowskiego ‘Nit’ wriemieni. Istorija Juridiczeskogo fakultieta Warszawskogo-Donskogo-Rostowskogo Uniwiersitieta’, [w:] „Studia Iuridica” XLV/2006, s. 19–30.
• BBE Bolšaja Biografičeskaja Encikłopiedija, http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_biography/
• BSE [1971], Bolšaja Sovietskaja Encikłopedija t. XX, Moskva.
• BSE DIC [2009], http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/
• Chałubiński Mirosław [1999], Krzywicki Ludwik, hasło [w:] Encyklopedia socjologii T. 2 K N, Warszawa, Oficyna Naukowa, s. 95–99.
• EP [1995], Encyklopedia Powszechna t. 2, Warszawa, PWN.
• Franko Iwan [1887], Recenzja: Stodolskij O. ‘Etnografja słowiańszczyzny’ (Lwów 1887), „Prawda” 1/1887, s. 560–61.
• Hirszband Napoleon [1884], Synteza badań filozoficznych nad dziejami ludzkości,
• „Ateneum” 3/1884, s. 98–112; 223–37.
• HNP [1987], Historia Nauki Polskiej, t. IV (1–2), Wrocław: Z.N. Ossolińskich.
• Ihnatowicz Ireneusz [1981], Uniwersytet Warszawski w latach 1869–1899, [w:] Kieniewicz, Stefan (red.), Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807–1915, Warszawa: PWN, s. 378–494.
• Kariejev Nikołaj, [1900], Sociołogia, hasło [w:] Encykłopedičeskij słowar’, Lejpcig-Sankt Peterburg, Brokgauz i Efron, s. 77–83.
• Kariejev Nikołaj [1996], Osnovy russkoj sociołogii, Sankt-Peterburg, Izdatielstvo Ivana Limbaha.
• Kieniewicz Stefan (red.) [1981], Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807–1915, Warszawa, PWN.
• Kiepurska Halina [1981], Uniwersytet Warszawski w latach 1899–1915, [w:] Kieniewicz, Stefan (red.), Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807–1915, Warszawa: PWN, s. 495–564.
• Kmiecik Zenon [1971], Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864–1885), Warszawa, PWN.
• Kmiecik Zenon [1989], Prasa warszawska w latach 1886–1904, Wrocław, Zakł. Nar. Im. Ossolińskich.
• Kozłowski Władysław [1887], Fizyologiczna teoria uczuć, „Prawda” 1/1887, s. 520; 532–33.
• Kravčenko Albert I. [2005], Istorija otiečestviennoj sociołogii, Moskva, Akademičeskij Projekt.
• Krusiński Stanisław [1965] (1879–1881), Listy do Michała Łempickiego seniora i Michała Łempickiego juniora, [w:] „Ze Skarbca Kultury”, z.17/1965.
• Krzeczkowski Konstanty [1905], Czytelnictwo wśród studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Przyczynek do statystyki życia umysłowego, [w:] „Biblioteka Warszawska”, t. 1/1905, s. 320–344.
• Krzywicki Ludwik [1947], Wspomnienia, t.1, Warszawa, Czytelnik.
• Krzywicki Ludwik [1957], Dzieła t. 1, Pierwociny więzi społecznej, Warszawa, PWN.
• Krzywicki Ludwik [1958], Wspomnienia, t.2, Warszawa, Czytelnik.
• Krzywicki Ludwik [1958a] (1886), Z antropologii i etnologii, „Przegląd tygodniowy”, 4.IV.1886, nr 14, [w:] Idem, Dzieła t. 2, Artykuły i rozprawy 1880–1886, Warszawa, PWN, s. 546
• Krzywicki Ludwik [1958b] (1886), Ustrój społeczny u ludów pierwotnych, „Prawda” 26.VI.1886, nr 26, [w:] Idem, Dzieła t. 2, Artykuły i rozprawy 1880–1886, Warszawa, PWN, s. 568–69
• Krzywicki Ludwik [1958c] (1884), Prospekt wydawniczy Biblioteki dzieł Treści Społeczno-Ekonomicznej, „Walka Klas” XI.1884 r., nr 5, [w:] Idem, Dzieła t. 2, Artykuły i rozprawy 1880–1886, Warszawa, PWN, s. 150–156.
• Krzywicki Ludwik [1958d] (1885), Z dziedziny antropologii i etnologii, „Przegląd Tygodniowy”, 14.VI.1885, nr 24 [w:] Idem, Dzieła t. 2, Artykuły i rozprawy 1880–1886, Warszawa, PWN, s. 334–345.
• Krzywicki Ludwik [1959a] (1887), Przełom w socjologii, „Prawda” 30.IV. i 14 V 1887, nr 18; 20, [w:] Idem, Dzieła t.3, Artykuły i rozprawy 1886–1888, Warszawa, PWN, s. 300–304
• Krzywicki Ludwik [1959b] (1887), Zarys ewolucji społecznej, „Głos” 28 IV 1887, nr 21, [w:] Idem, Dzieła, t. 3, Artykuły i rozprawy 1886–1888, Warszawa, PWN, s. 310–11
• Krzywicki Ludwik [1960a] (1889), Materialistyczne pojmowanie dziejów ludzkości, „Prawda” 28 IV 1889, nr 16, [w:] Idem, Dzieła t. 4, Artykuły i rozprawy 1888–89, Warszawa, PWN, s. 354.
• Krzywicki Ludwik [1960b] (1891), Szkice socjologiczne (Jużakowa), „Prawda” 7 III 1891, nr 10, [w:] Idem, Dzieła t.5, Artykuły i rozprawy 1890–1891, Warszawa, PWN, s. 435–438.
• Krzywicki Ludwik [1960c] (1889), Socjologiczne poglądy Herberta Spencera, „Prawda” 27 IV 1889, nr 17, [w:] Idem, Dzieła t.4, Artykuły i rozprawy 1888–1889, Warszawa, PWN, s. 358.
• Krzywicki Ludwik [1960d] (1891), Recenzja: Iwan Iwaniukow, Ekonomia polityczna jako nauka o procesie rozwoju spraw społecznych, „Prawda” 7 II 1890, nr 6, [w:] Idem, Dzieła t. 5, Artykuły i rozprawy 1890–1891, Warszawa, PWN, s. 392–396.
• Krzywicki Ludwik [1960e] (1888), Prądy i kierunki w socjologii, „Głos” 10 XI 888, nr 45, [w:] Idem, Dzieła t. 4, Artykuły i rozprawy 1888–1889, Warszawa, PWN, s. 190.
• Krzywicki Ludwik [1960f] (1889), Zwyczaje ludu. Baba jako wróżba nieszczęścia, „Wisła”, zeszyt 4 z 1889 r., [w:] Idem, Dzieła t. 4, Artykuły i rozprawy 1888–1889, Warszawa, PWN, s. 503.
• Krzywicki Ludwik [1960g] (1891), Rozwój własności i rodziny, „Prawda” 28.II.1891, nr 9, [w:] Idem, Dzieła t. 5, Artykuły i rozprawy 1890–1891, Warszawa, PWN, s. 422–26.
• Krzywicki Ludwik [1960h] (1890), Najnowsze badania antropogeograficzne, „Prawda” 1.II.1890, nr 5, [w:] Idem, Dzieła t. 5, Artykuły i rozprawy 1890–1891, Warszawa, PWN, s. 49.
• Krzywicki Ludwik [1960i] (1888), Maszyna robotnicza, „Prawda”, 27 X 1888, nr 43 [w:] Idem, Dzieła t.4, Artykuły i rozprawy 1888–1889, Warszawa, PWN, s. 142–144.
• Krzywicki Ludwik [1960j] (1888), Działalność inspekcji fabrycznej, „Prawda” 1 XII 1888, nr 48, [w:] Idem, Dzieła t. 4, Artykuły i rozprawy 1888–1889, Warszawa, PWN, s. 212–214.
• Krzywicki Ludwik [1960k] (1890), Nationalist League Agitation, „Prawda” 31.V.1890, nr 22, [w:] Idem, Dzieła t. 5, Artykuły i rozprawy 1890–1891, Warszawa, PWN, s. 143.
• Krzywicki Ludwik [1969], Dzieła t. 7, Prace antropologiczne. Ludy. Rasy fizyczne. Rasy psychiczne, Warszawa, PWN.
• Limanowski Bolesław [1958], Pamiętniki t. II (1870–1907), Warszawa, Książka i Wiedza.
• Ławrow Piotr [1884a], Rewolucja społeczna i zadania moralności. (List otwarty do młodych towarzyszy), [w:] „Walka Klas” 2/1884, s. 11–16; 3/1884, s. 16–20; 4/1884, s. 9–16; 5/1884, s. 10–19;
• Ławrow Piotr [1884b], Pierwszy list historyczny, [w:] „Walka klas” 6/1884, s. 8–10.
• MIR, Mir slovarei, http://mirslovarei.com/content_his/PETRUSHEVSKIJ-DMITRIJ-MOISEEVICH-21958.html
• Os...arz, St. [1907–08] Recenzja: Aleksander Pogodin, ‘Głavnyje tiečenija pol’skoj političeskoj mysli 1863–1907’ [w:] „Przedświt” 3/1907–1908, s. 117–21.
• Paszkowska Marzenna [2003], Z dziejów Wydziału Prawa Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (1869–1915), [w:] „Studia Iuridica” UW XLII/2003, s. 151–161.
• RBS, Russkij biografičeskij słovar’, http://www.peoples.ru/science/economy/nikolaj_ziber/
• RUL, Rulex. Biografičeskij slovar’, http://www.rulex.ru/01200073.htm
• Szacki Jerzy [1995], Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego, Warszawa, PWN.
• Szyszkowski Wacław [2007], Na wykładach Petrażyckiego i Krzywickiego, [w:] Sułek, Antoni (red.), Socjologia na Uniwersytecie Warszawskim. Fragmenty historii, Warszawa, IS UW, s. 56–59.
• Walicki Andrzej [1973], Rosyjska myśl filozoficzna. Od Oświecenia do marksizmu, Warszawa, Wiedza Powszechna.
• Wasilewski Leon [2007], Ludwik Krzywicki. Z powodu czterdziestolecia pracy naukowej i społecznej, [w:] Sułek, Antoni (red.), Socjologia na Uniwersytecie Warszawskim. Fragmenty historii, Warszawa, IS UW, s. 31–38.
• Wincławski Włodzimierz [2004], Krzywicki Ludwik, hasło [w:] Idem, Słownik biograficzny socjologii polskiej T. 2 I–M, Toruń, Wydawnictwo UMK, s. 144–161.
• Zborovskij Harold E. [2003], Istorija sociołogii. Kłassičeskij i sovriemiennyj etapy, Ekaterinburg, Izdatielstvo Gumanitarnogo Univiersiteta.

Identifiers

ISSN

0033-2356