„Mensura instrumenti organici” – czyli jak strojono organy w X w.

• Authors: Dyka Lucjan

Title variants

EN

MENSURA INSTRUMENTI ORGANICI – HOW THE PIPE ORGAN WERE TUNED IN THE X CENTURY

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest interpretacja anonimowego traktatu łacińskiego Mensura instrumenti organici z X w. Tekst jest bardzo zwięzły, ma charakter prostego instruktażu przeznaczonego dla potencjalnego konstruktora organów. Strojenie piszczałek (o jednakowym obwodzie) dokonuje się wyłącznie za pomocą dwóch stosunków liczbowych – epitrytycznego (4:3) i epogdoicznego (9:8). Dokładne wyliczenia potwierdzają, że ta metoda okazała się pewna i daje rezultat w postaci dobrze nastrojonych piszczałek w stroju naturalnym (pitagorejskim) w zakresie trzech oktaw. W artykule przeprowadzono sporo działań matematycznych oraz przedstawiono miarę piszczałek za pomocą rysunków. Szczegółowo wyjaśniono również zagadnienia terminologiczne oraz zaprezentowano teksty greckie i łacińskie niezbędne do właściwej interpretacji traktatu.

EN

The paper is intended to interpret the anonymous Latin Treaty entitled Mensura instrumenti organici written in the X century. The text is very concise and takes the form of a simple instruction intended for a potential constructor of pipe organs. Tuning pipes (of the same circuit) is performed exclusively by means of two ratios – epitritos (4:3) and epogdoos (9:8). The exact calculation confirms that this method proved to be reliable and results in well-tuned pipes using natural Pythagorean tuning in three octave range. Numerous mathematical calculations and the figures of pipes measurements are presented in the paper. The issues of terminology are explained in detail and Greek and Latin texts necessary for the proper interpretation of the treaty are also presented.

Keywords

PL

organy; piszczałka; strój naturalny; stosunek liczbowy; harmonia; interwał

EN

pipe organ; pipe; natural tuning; ratio; harmony; interval

• Publisher: Stowarzyszenie Polskich Muzyków Kościelnych
• Journal: Musica Ecclesiastica
• Year: 2017
• Issue: 12
• Pages: 37-53

Contributors

author

Dyka Lucjan

• Rzeszów