Judicial cognition in brief. The judicial scene after amendments to the Code of Criminal Procedure

• Authors: Paluszkiewicz Hanna

Title variants

PL

Szkic o poznaniu sądowym. Krajobraz po nowelizacji Kodeksu postępowania karnego

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This paper, in response to the amendments to the law of criminal procedure , relates to the ideas of prof. Maciej Zieliński (Poznanie sądowe a poznanie naukowe, Poznań 1979). Reshaped by the new provisions, the normative model of judicial cognition in criminal matters is based on principles of accusatorial, adversarial and material truth principles, and emphasizes the obligations of the parties with respect to evidentiary activity, while at the same time restricting the powers of the court related to evidentiary initiative. The subject matter of this cognition is a fragment of reality and its boundaries are set by both parties to the trial (fact-finders) and importantly, not by the prosecutor only. The judicial cognition model has two versions: one for a confrontational and another for a consensual trial. The former is a cognitive process whereby opposing arguments of trial parties clash in the adversarial trial system at a hearing. In this version, the court as a determinative fact-finder assesses arguments and assertions about the examined fragment of reality proffered by each of the opposing trial parties. In the latter, consensual model, the court is a determinative fact-finder too, but the cognitive process is limited to the court’s learning the respective contentions by the trial parties concerning the fragment of reality indicated by them. This is a type of judicial cognition whereby factual findings (assertions about a given segment of reality), originating with both parties (their joint ones), are adopted by a non-participatory court as a basis for a decision. Consensual decision-making is founded therefore not on cognition results but on the consensus of the parties on essential questions concerning the sentence, and the circumstances of the commission of the offence. In this dominating model of judicial cognition, after the criminal procedure law is amended, a fact described in a legitimate assertion (not necessarily reflecting the truth per se) will be considered as subsisting and be included in the factual grounds of the judgment.

PL

Rozważania zawarte w artykule, inspirowane nowelizacją prawa karnego procesowego, prowadzone są w nawiązaniu do ustaleń prof. Macieja Zielińskiego (Poznanie sądowe a poznanie naukowe, Poznań 1979). Odwzorowany z nowych przepisów model normatywny poznania sądowego w sprawach karnych, oparty na zasadzie skargowości, kontradyktoryjności i prawdy materialnej, akcentuje obowiązki stron w zakresie aktywności dowodowej i jednocześnie ogranicza sąd w zakresie inicjatywy dowodowej. Przedmiotem tego poznania jest fragment rzeczywistości, a jego granice są wyznaczone przez obie strony procesowe (podmioty poznawcze), nie zaś jedynie przez oskarżyciela. Model poznania sądowego występuje w dwóch wersjach – w procesie konfrontacyjnym i konsensualnym. Pierwszy to nurt procesu poznawczego, w którym dochodzi (w ramach procesu kontradyktoryjnego, podczas rozprawy) do starcia się przeciwstawnych argumentacji stron procesowych. To model poznania sądowego, w którym sąd jako podmiot poznający ocenia argumenty i twierdzenia o badanym fragmencie rzeczywistości przedstawione przez obie strony postępowania. W nurcie konsensualnym sąd jest podmiotem poznającym, lecz proces poznawczy ograniczony jest do poznania przez sąd twierdzeń stron procesowych, które dotyczą wskazanego przez nie fragmentu rzeczywistości. Jest to typ poznania sądowego polegający na biernym przyjęciu za podstawę rozstrzygnięcia ustaleń faktycznych (twierdzeń o danym wycinku rzeczywistości) pochodzących od obu stron (ich wspólnych). Nurt konsensualnego orzekania opiera się nie na wynikach poznania, lecz na stanowiącym jego istotę konsensusie stron dotyczącym rodzaju i wymiary kary oraz okoliczności popełnienia czynu. W takim dominującym po nowelizacji modelu poznania sądowego fakt opisany w twierdzeniu zasadnym (co nie znaczy prawdziwym) będzie uznawany w postępowaniu sądowym za istniejący i zostanie włączony do podstawy faktycznej wyroku.

Keywords

EN

cognitive process in the criminal trial; model of judicial cognition; a determinative fact-finder; a confrontational criminal trial; a consensual criminal trial

PL

poznanie sądowe w procesie karnym; model poznania sądowego; podmiot poznawczy; proces konfrontacyjny; proces konsensualny

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Prawa Publicznego
• Year: 2015
• Issue: 2(10)
• Pages: 91-108

Contributors

author

Paluszkiewicz Hanna

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Hofmański P., Zasada prawdy w postulowanym modelu procesu karnego, in: Pojęcie, miejsce i znaczenie prawdy w polskim procesie karnym, ed. J. Skorupka, K. Kremens, Wrocław 2013.
• Hofmański P., Waltoś S., Tendencje rozwoju polskiego procesu karnego. Proces karny w XXI wieku, in: System prawa karnego procesowego, vol. 1, part 1, ed. P. Hofmański, Warszawa 2013.
• Kardas P., Głos w dyskusji. Konferencja: Rola i zadania prokuratora w znowelizowanej procedurze karnej. Panel II Wpływ kontradyktoryjnego modelu rozprawy głównej na postępowanie przygotowawcze, “Prokuratura i Prawo” 2015, nr 1–2.
• Kardas P., Projektowany model obrony z urzędu a zasada prawdy materialnej, “Palestra” 2013, nr 5–6.
• Klejnowska M., Przeprowadzanie dowodów w procesie karnym w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania karnego z 27 września 2013 r., in: Postępowanie dowodowe w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania karnego, ed. A. Lach, A. Bułat, Toruń 2014.
• Kmiecik R., Skrętowicz E., Proces karny. Część ogólna, Kraków–Lublin 1999.
• Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1994.
• Nita B., Światłowski A., Kontradyktoryjny proces karny (między prawdą materialną a szybkością postępowania, “Państwo i Prawo” 2012, z. 1.
• Paluszkiewicz H., Zasada bezpośredniości, in: System Prawa Karnego Procesowego, t. 3, cz. 2, ed. P. Hofmański, Warszawa 2013.
• Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013.
• Wronkowska S., Zieliński M., Ziembiński Z., Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1974.
• Wróblewski J., Z zagadnień prawdy sądowej, “Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne” 1975, t. 2.
• Zieliński T., Klauzule generalne w procesie karnym, in: Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci Profesora Stanisława Waltosia, ed. by J. Czapska et al., Warszawa 2000.
• Zieliński M., Poznanie sądowe a poznanie naukowe, Poznań 1979.

Notes

EN

I. Papers

PL

I. Artykuły

Identifiers

DOI

10.14746/spp.2015.2.10.5