Orofacjologopedia

• Authors: Pluta-Wojciechowska Danuta

Title variants

EN

Orofacial Speech Therapy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka przedstawia motywacje, które skłoniły ją do zaproponowania nazwy – „orofacjologopedia” – dla pewnej grupy zaburzeń mowy związanych z wadliwą budową i/lub funkcją obwodowych narządów mowy. Opisuje przedmiot orofacjologopedii, a również wskazuje na najważniejsze problemy związane z badaniami tego wycinka logopedii. Przypomina także różne kryteria wyodrębnienia innych specjalności logopedycznych, co staje się tłem dla podejmowanych rozważań. Wskazuje na korzyści płynące z nazwania charakterystycznych objawów i przyczyn zaburzeń związanych z anomaliami anatomicznymi i dysfunkcjami czynności prymarnych, a także parafunkcjami związanymi z przestrzenią orofacjalną. Odnosi się też do niewystarczającego kształcenia logopedycznego w zakresie dyslalii, jakie jest obecne w niektórych uczelniach wyższych w Polsce.

EN

The author presents the motivation that prompted her to propose the name – orofacial speech therapy – for a certain group of speech defects connected with imperfect structure and/or function of the peripheral speech organs. In the following article the subject of orofacial speech therapy is described and the most relevant problems connected with the research in this segment of speech therapy are indicated. One also reminds of various criteria of distinguishing other segments related to speech therapy, which becomes the background for the undertaken issues. She also points to the advantages coming from the fact that we give names to the characteristic symptoms and causes of defects within anatomical anomalies and disfunctions of the primary activities as well as parafunctions within orofacial space. This aspect refers to insufficient education for speech therapists within dislalia – which can be observed at some universities in Poland.

Keywords

PL

wady wymowy; dyslalia obwodowa; dyslalia anatomiczna; dyslalia funkcjonalna; orofacjologopedia; diagnoza wad wymowy; terapia wad wymowy; kształcenie logopedyczne

EN

speech defects; peripheral dislalia; anatomical dislalia; functional dislalia; orofacial speech therapy; diagnosis of speech disorders; therapy of speech disorders; speech therapy education

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2019
• Volume: 48
• Issue: 1
• Pages: 137-157

Dates

published

2020-08-30

Contributors

author

Pluta-Wojciechowska Danuta

• Uniwersytet Śląski w Katowicach Zakład Socjolingwistyki i Społecznych Praktyk Komunikowania

References

• Bednarek P., 2019, Dysertacje doktorskie o tematyce logopedycznej w wybranych uczelniach wyższych w Polsce, Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr hab. prof. UŁ D. Pluty-Wojciechowskiej, Łódź.
• Demel G., 1978, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa.
• Emiluta-Rozya D., 2012, Formy zaburzeń mowy, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 73–87.
• Grabias S., 1997, Mowa i jej zaburzenia, „Audiofonologia”, t. 10, s. 3–20.
• Grabias S., 2008, Postępowanie logopedyczne. Diagnoza, programowanie terapii, terapia, „Logopedia”, nr 37, s. 13–27.
• Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin.
• Grudziąż-Sękowska J., Olczak-Kowalczyk D., Zadurska M., 2018, Algorytm wczesnej diagnostyki wysokiego ryzyka wystąpienia wad wymowy u dzieci, „Forum Ortodontyczne”, 14, s. 119–129.
• Hiiemae K.M., Palmer J.B., 2003, Tongue movements in feeding and speech, “Critical Reviews in Oral Biology & Medicine”, 14 (6), s. 413–429.
• Hołówka T., 1986, Myślenie potoczne. Heterogeniczność zdrowego rozsądku, Warszawa.
• Kania J.T., 2001, Dyslalie na tle procesu rozwojowego artykulacji, „Biuletyn Fonograficzny” 1967, 8, Przedruk J.T. Kania, Szkice logopedyczne, Lublin, s. 175–192.
• Kaczmarek L., 1988, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin.
• Kaczmarek L. (red.), 1981, Program studiów logopedycznych, Lublin.
• Kania J.T.,1975, Podstawy językoznawczej klasyfikacji zaburzeń mowy, „Język polski”, 55, 1975, Przedruk J.T. Kania, Szkice logopedyczne, Lublin, s. 11–30.
• Konopska L., 2015, Desonoryzacja w dyslalii. Analiza artykulacyjna, akustyczna i audytywna, Szczecin.
• Konopska L., 2002, Jakość wymowy u osób z wadą zgryzu, „Logopedia”, 31, s. 157–198.
• Konopska L., 2006, Wady wymowy u osób z wadami zgryzu, Szczecin.
• Kurcz I., 2000, Psychologia języka i komunikacji, Warszawa.
• Krzeszewski T.K., 1988, Wstęp, [w:] G. Lakoff, M. Johnson, Metafory w naszym życiu, Warszawa.
• Langacker R., 1995, Wykłady z gramatyki kognitywnej, Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993, Lublin.
• Lorenc A., 2016, Wymowa normatywna polskich samogłosek nosowych i spółgłoski bocznej, Warszawa.
• Łuszczuk M., 2012, Realizacja systemu fonologicznego polszczyzny u dzieci z zaburzeniami artykulacji szeregów dentalizowanych przy zastosowaniu terapii z wykorzystaniem trainera Myo T4K, Rozprawa doktorska napisana w Zakładzie Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego pod kierunkiem dr. hab. T. Woźniaka, prof. nadzw. UMCS, Lublin.
• Malicka I., 2014, Wstępne podsumowanie badań zaburzeń mowy u dzieci w wieku przedszkolnym z dysfunkcją fazy połykania i oddychania, „Logopedia Silesiana”, t. 3, Katowice, s. 241–249.
• Malicka I., 2019, Dysfunkcje oddychania i połykania jako przyczyny zaburzeń mowy dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, Niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. prof. UŚ D. Pluty-Wojciechowskiej, Katowice.
• Michalik M., 2015, Transdyscyplinarność logopedii – między metodologiczną koniecznością a teoretyczną utopią, [w:] Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk, s. 32–46.
• Michalak-Widera I., 2004, O przeprowadzonych badaniach logopedycznych, czyli raport o stanie mowy uczniów jednej z katowickich szkół, „Śląskie Wiadomości Logopedyczne”, nr 6, s. 24–28.
• Mierzejewska H., Emiluta-Rozya D., 1997, Projekt zestawienia form zaburzeń mowy, „Audiofonologia”, t. 10, s. 37–48.
• Milewski S., 2014, [w:] Diagnoza i terapia logopedyczna osób dorosłych i starszych, red. M. Michalik, Seria „Nowa logopedia”, t. V, Kraków.
• Ostapiuk B., 2015, Postępowanie logopedyczne u osób z dyslalią i ankyloglosją, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Podręcznik akademicki, Lublin, s. 655–685.
• Ostapiuk B., 2013, Dyslalia ankyloglosyjna. O krótkim wędzidełku języka, wadliwej wymowie i skuteczności terapii, Szczecin.
• Ostapiuk B., 2015, Postępowanie logopedyczne u osób z dyslalią i ankyloglosją, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Podręcznik akademicki, Lublin, s. 655–685.
• Pluta-Wojciechowska D., 2002, Realizacja fonemu [t] ze względu na miejsce artykulacji u osób z rozszczepem podniebienia pierwotnego i/lub wtórnego, „Logopedia”, 30, s. 115–130.
• Pluta-Wojciechowska D., 2008, Zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia. Badania – Teoria – Praktyka, wyd. 2 popr. i poszerz., Bytom.
• Pluta-Wojciechowska D., 2011, Mowa dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia, Kraków.
• Pluta-Wojciechowska D., 2014a, Gerontologopedia – oryginalna perspektywa refleksji naukowej i kształcenia logopedycznego, [w:] Diagnoza i terapia logopedyczna osób dorosłych i starszych, red. M. Michalik, Seria „Nowa logopedia”, t. V, Kraków, s. 27–39.
• Pluta-Wojciechowska D., 2014b, Gerontologopedia, „Forum logopedyczne”, nr 22, s. 9–13.
• Pluta-Wojciechowska D., 2015, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Bytom.
• Rodak H., 1992, Terapia dziecka z wadą wymowy, Warszawa, s. 35–36.
• Rosch E., 1977, Human Categorizations, [w:] Studies in Cross – Cultural Psychology, vol. 1, ed. N. Warren, Londyn, s. 1–49.
• Rosch E., 1978, Principles of categorization, [w:] Cognition and categorization, ed. E. Rosch, B. Llond, New Jersey, s. 27–48.
• Serrurier A., Badin P., Barney A., Boë L.-J., Savariaux C., 2012, Comparative articulatory modelling of the tongue in speech and feeding, “Journal of Phonetics”, (40), 6, s. 745–763.
• Sambor B., 2015, Zaburzone wzorce połykania i pozycji spoczynkowej języka a budowa artykulacyjna głoskowych realizacji fonemów u osób dorosłych, „Logopedia”, 43, s. 149–188.
• Sambor B., 2016, Skaza dykcyjna czy wada wymowy? Logopedyczne badanie młodych adeptów sztuki aktorskiej, [w:] Logopedia artystyczna, red. B. Kamińska, S. Milewski, Gdańsk, s. 460–485.
• Sambor B., 2017, Skaza dykcyjna czy wada wymowy? Analiza badań realizacji fonemów spółgłoskowych u młodych adeptów sztuki teatralnej, Niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. prof. UŚ D. Pluty-Wojciechowskiej, Katowice.
• Sołtys-Chmielowicz A., 1997, Klasyfikacje dyslalii, „Audiofonologia”, X, s. 111–116.
• Stasiak J., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadku dyslalii, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin, s. 227–236.
• Tłokiński W., Milewski S., Kaczorowska-Bray K., 2018, Gerontologopedia, Gdańsk.
• Taylor J.R., 2001, Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, przeł. A. Skucińska, Kraków.
• Węsierska K., 2013, Opieka logopedyczna w przedszkolu. Profilaktyka – diagnoza – terapia, Toruń.