Komunistyczna Partia Litwy w latach przełomu 1988–1990

• Authors: Wołkonowski Jarosław

Title variants

EN

The Communist Party of Lithuania in the Breakthrough Years 1988–1990

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

K omunistyczna Partia Litwy w latach 1988–1990 przeszła transformację od partii mar- ksistowsko-leninowskiej do klasycznej socjaldemokratycznej formacji noszącej nazwę Litewska Demokratyczna Partia Pracy. Potrafiła wykorzystać idee pierestrojki Michaiła Gorbaczowa do osiągnięcia swych celów. W szeregach partii było kilku doświadczo- nych polityków (Algirdas Brazauskas, Česlovas Juršėnas i inni), którzy przeprowadzili ją przez skomplikowany okres transformacji polityczno-gospodarczej. Jak trudny i nie- bezpieczny on był, pokazały tragiczne wydarzenia z 13 stycznia 1991 r., w których na skutek akcji żołnierzy sowieckich zginęło 14 cywilów. Jesienią 1992 r. LDDP odniosła ogromny sukces w wyborach do sejmu, uzyskując ponad połowę mandatów. Jej przewod- niczący Algirdas Brazauskas został wybrany na prezydenta Litwy. Formacja miała swych przedstawicieli we wszystkich kadencjach Sejmu Litwy jeszcze po 1990 r. Pomimo tych sukcesów Sejm Litwy w czerwcu 2017 r. większością głosów przyjął rezolucję uznającą KPL za organizację przestępczą. Drugi odłam KPL, opowiadający się za pozostaniem w łonie KPZR, już po wydarzeniach z 13 stycznia 1991 r. został oskarżony o działania na rzecz obalenia niepodległości Litwy, uznany za nielegalny i skierowany przeciw kra- jowi, a jego czołowi przedstawiciele skazani na długoletnie więzienie.

EN

I n the years 1988–1990, the Communist Party of Lithuania transformed from a Marxist- -Leninist party to a classic social democratic formation called the Democratic Labour Party of Lithuania. It could take advantage of Mikhail Gorbachev’s Perestroika ideas in order to achieve its own goals. The party had several experienced politicians (Algirdas Brazauskas, Česlovas Juršėnas and others) who led it during the complex political and economic transformation. The tragic events of 13 January 1991, during which 14 civi- lians were killed by Soviet soldiers, depicted how tragic and dangerous this period was. In autumn 1992, the Democratic Labour Party of Lithuania recorded a huge success in the parliamentary elections by winning over a half the mandates. Its leader Algirdas Brazauskas was elected the president of Lithuania. The formation had its representatives during all terms of offices of the Lithuanian Sejm still after 1990. Irrespective of the suc - cessful trajectory, the Lithuanian Sejm passed a resolution in June 2017 by a majority of votes and found the Communist Party of Lithuania a criminal organization. After the events of 13 January 1991, another faction of the Communist Party of Lithuania on the platform of the Communist Party of the Soviet Union was accused of acting in order to overturn Lithuania’s independence, found to be illegal and against the country’s inte- rests, while its leaders were sentenced to many years of imprisonment.

Keywords

EN

Communist Party of Lithuania; Perestroika; independence; political transformation; Soviet Union

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2019
• Issue: 33
• Pages: 211-229

Contributors

author

Wołkonowski Jarosław

• Uniwersytet w Białymstoku Filia w Wilnie

References

• Brazauskas A., Apsisprendimas 1988–1991, Vilnius 2004.
• Brazauskas A., Lietuviškos skyrybos, Vilnius 1992.
• Gorbachev M., Poniat‘ pieriestrojku… Poczemu eto ważno siejczas, Alpina Biznes Buks 2006.
• Gorbachev M., Zhizn‘ i reformy, Kniga 1, Moskva 1995.
• Lietovos Komunistų Partija Praetis, Nūdiena, Ateitis, Vilnius 1989.
• Lietuvos Komunistų Partija skaičiais 1918–1975, Vilnius 1976.
• Lietuvos Statistikos Metraštis 1997, Vilnius 1997.
• Nie tylko Litwa. Geneza i przebieg upadku ZSRR po 1991 roku, t. 1, red. A. Srebrakowski,G. Strauchold, Łomianki 2017.