Cykl emblematyczny Peristromata regum Andrzeja Maksymiliana Fredry. Wstępne rozpoznania

• Authors: Kołos Anna

Title variants

EN

Emblematic series “Peristromata regum” by Andrzej Maksymilian Fredro. Preliminary recognition

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The collection of the political and moral emblem works by Andrzej Maksymilian Fredro, Peristromata regum, included in the reflections “Scriptorum seu togae et belli notationum fragmenta” (1660), was regarded by Janusz Pelc as the most interesting emblem book of the Baroque in Poland. Despite this statement and his comments there is no in depth analysis of the works and thus there is no extensive literature dedicated to “Peristromata regum” that would show its importance. This article aspires to complete this gap, suggests some comments and encourages further research, yet by no means does it complete the analysis. The work by Fredro relates to the issues of the 17th century’s pragmatic governance dealt with in all his works and shows similarities to political work by Diego de Saavedra Fajardo.

Keywords

PL

emblematyka, barok, Andrzej Maksymilian Fredro, Diego de Saavedra Fajardo,; dysymulacja, peristroma

EN

emblematics, baroque, Andrzej Maksymilian Fredro, Diego de Saavedra Fajardo, dissimulation,; peristroma

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2017
• Volume: 2(7)
• Pages: 19-43

Dates

published

2018-01-01

Contributors

author

Kołos Anna

• Uniwersytet Adama Mickiewicza

References

• [Baïf L., de] (1536). De re vestiaria libellus, ex Bayfio excerptus. Secunda editio. Parisiis: ex officina Rob. Stephani.
• Chmielowski, B. (2009). Nowe Ateny. Traktat Dubitantius. Oprac. J. Kroczak, wstęp B. Marcińczak. Wrocław: Atut.
• Cycero, M.T. (1962). Wybór listów. Przekł. G. Pianko, oprac. M. Plezia. Wrocław: Ossolineum.
• Fredro, A.M. (1658). Przysłowia mów potocznych, obyczajowe, radne, wojenne. Na fawor polskiego języka. Ku głębokiej przytym uwadze poważnego czytelnika. Na widok podane przez wiernego ojczyźnie Anonima. Kraków: w druk. wdowy i dziedziców Krzysztofa Schedla.
• Fredro, A.M. (1660). Peristromata regum. W: idem, Scriptorum seu togae et belli notationum fragmenta. Accesserunt Peristromata regum symbolis expressa (s. 305–381). Dantisci: sumptibus Georgii Försteri.
• Fredro, A.M. (1664). Monita politico-moralia et icon ingeniorum. Dantisci: in Bibliopolio Försteriano.
• Fredro, A.M. (1999). Monita politico-moralia. Przestrogi polityczno-obyczajowe. Przekł. J.I. Jankowski; Icon ingeniorum. Wizerunek umysłów i charakterów. Przekł. E.J. Głębicka. Wyd. E.J. Głębicka, E. Lasocińska. Warszawa: IBL PAN – Pro Cultura Litteraria.
• Fredro, A.M. (2014). Scriptorum seu togae et belli notationum fragmenta. Accesserunt „Peristromata regum symbolis expressa”. Fragmenty pism, czyli uwagi o wojnie i pokoju. Zawierają dodatkowo „Królewskie kobierce symbolicznie odtworzone”. Przekł. J. Chmielewska, B. Bednarek, wstęp i przypisy M. Tracz-Tyniecki. Warszawa–Łódź: Narodowe Centrum Kultury – Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Alexisa de Tocqueville’a.
• [Harsdörffer, G.P. (1642)] Aulaea Romana contra Peristromata Turcica expansa, sive Dissertatio emblematica concordiae christianae omen repraesentans. [Norimbergae: Wolfgang Endter].
• Lipsius, J. (1595). Politica pańskie, to jest Nauka jako pan i każdy przełożony rządnie żyć i sprawować się ma, nie tylko panom pożyteczna, ale i nie panom ucieszna […] przez Pawła Szczerbica. Kraków: Drukarnia Łazarzowa.
• Lubomirski, S.H. (2006). Rozmowy Artaksesa i Ewandra. Wyd. J. Dąbkowska-Kujko. Warszawa: IBL PAN.
• Niemcewicz, J.U. (1830). Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze z rękopisów, tudzież dzieł w różnych językach o Polszcze wydanych, oraz z listami oryginalnemi królów i znakomitych ludzi w kraju naszym. T. 5. Puławy: Drukarnia Biblioteczna.
• Peristromata Turcica, sive Dissertatio emblematica, praesentem Europae statum ingeniosis coloribus repraesentans. [1641]. [Norimbergae: Wolfgang Endter].
• Plutarch (2006). Powiedzenia królów i wodzów. Powiedzenia spartańskie. Przekł., wstęp i objaśnienia K. Jażdżewska.Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Pontanus, I. (1605). Institutio poetica. Editio altera, priore correctior, auctior, luculentior. Coloniae: sumptibus Bernardi Gualtheri.
• Reusner, J. (1581). Epistola dedicatoria. W: N. Reusner, Emblemata partim ethica, et physica: partim vero historica et hieroglyphica… (k. A2r–Bv). Francoforti: Johannes Feyerabendt.
• Saavedra Fajardo, D., de (1651). Idea principis christiano-politici, 101 sijmbolis expressa. Amstelodami: apud Iacobum van Meurs.
• Saavedra Fajardo, D., de (1669), Idea principis christiano-politici. Centum symbolis expressa. Editio novissima, a mendis accurate expurgata. Coloniae: apud Joannem Carolum Münich.
• Saavedra Fajardo, D., de (1998). Empresas políticas. Barcelona: Planeta.
• Typotius, J. (1601). Symbola divina et humana pontificum, imperatorum, regum. Accessit brevis et facilis isagoge.T. 1. Pragae: Aegidius Sadeler excudit.
• Valeriano, P. (1556). Hieroglyphica, sive de sacris Aegyptiorum literis commentarii. Basileae: [Michael Isengrin].
• Antologia bajki polskiej (1982). Wyb. i oprac. W. Woźnowski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Armstrong, E. (1954). Robert Estienne, Royal Printer: An Historical Study of the Elder Stephanus. Cambridge: Cambridge University Press.
• Augustyniak, U. (2010). Andrzej Maksymilian Fredro – republikanin czy Europejczyk?. W: J. Partyka, A. Masłowska-Nowak (red.), „Libris satiari nequeo”. Oto ksiąg jestem niesyty (s. 115–124). Warszawa: IBL PAN.
• Ball, G. (2008). „Alles zu Nutzen” – The Fruchtbringende Gesellschaft (1617–1680) as a German Renaissance Academy. W: A. van Dixhoorn, S. Speakman Sutch (eds.), The Reach of the Republic of Letters. Literary and Learned Societies in Late Medieval and Early Modern Europe (s. 389–422). Vol. 2. Leiden–Boston: Brill.
• Bernatowicz, T. (1996). „Idea principis christiani” w emblematyce około roku 1600 (Z badań nad recepcją tacytyzmu w Polsce). Barok, 3 (1), 91–118.
• Bireley, R. (1990). The Counter-Reformation Prince. Anti-Machiavellianism or Catholic Statecraft in Early Modern Europe. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
• Buchwald-Pelcowa, P. (1981). Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI–XVIII wieku. Bibliografia. Wrocław: Ossolineum.
• Chemperek, D. (2012). „Emblemata niektóre” (1623) Józefa Domaniewskiego – pierwszy w Wielkim Księstwie Litewskim cykl niepanegirycznych emblematów świeckich. Senoji Lietuvos literatūra, 33, 91–110.
• Chodźko, B. (1998). Pisma polityczne marszałka Lubomirskiego w perspektywie uniwersalistycznej refleksji etycznej i prakseologicznej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Dąbkowska-Kujko, J. (2010a). Justus Lipsjusz i początki europejskiego neostoicyzmu w zwierciadle polskiej prozy. W: A. Nowicka-Jeżowa (red.), „Humanitas”. Projekty antropologii humanistycznej. Cz. 2: Inspiracje filozoficzne projektów antropologicznych (s. 203–228). Warszawa: Neriton.
• Dąbkowska-Kujko, J. (2010b). Kategorie etyczne w myśli politycznej XVI i XVII wieku. W: P. Urbański (red.), Etos humanistyczny (s. 213–246). Warszawa: Neriton.
• Díez de Revenga, F.J. (1998). Introducción. W: D. de Saavedra Fajardo, Empresas políticas. Barcelona: Planeta.
• Eder, M. (2008). U źródeł aforystyki polskiej. Studium o „Przysłowiach…” Andrzeja Maksymiliana Fredry. Wrocław: OW Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Górska, M. (2013). „Ut pictura emblema?” Teoria i praktyka. W: A. Bielak (red.), Ut pictura poesis / Ut poesis pictura. O związkach literatury i sztuk wizualnych od XVI do XVIII wieku (s. 31–46). Warszawa: Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kochan, A. (2010). Prawo natury i prawo naturalne w dziełach autorów staropolskich. W: J. Sokolski (red.), Człowiek wobec natury – humanizm wobec nauk przyrodniczych (s. 35–54). Warszawa: Neriton.
• Kołos, A. (2016). Kilka uwag o ikonografii emblematycznych pouczeń moralnych w zbiorze „Peristromata regum” Andrzeja Maksymiliana Fredry, Polish Emblems, 28 grudnia. Pobrane z: http://polishemblems.uw.edu.pl/index.php/pl/news/29-news-text-3 (29.01.2017).
• Kukulski, L. (1980). Wstęp. W: A.M. Fredro, Przysłowia mów potocznych. Wyb., oprac. i wstęp L. Kukulski. Warszawa: PIW.
• Mulryne, J.R., Watanabe-O’Kelly, H., Shewring, M., Goldring, E., Knight, S. (2004) (eds.). Europa Triumphans. Court and Civic Festivals in Early Modern Europe. Vol. 1. Aldershot and Burlington VT: Ashgate Publishing.
• Ogonowski, Z. (1999). Filozofia polityczna w Polsce XVII wieku i tradycje demokracji europejskiej. Warszawa: IFiS PAN.
• Olbromska, U. (2000). Kobierce, czyli ilustracje do Peristromata regum symbolis expressa A.M. Fredry. Galicja, 1, 37–43.
• Pawlak, W. (2012). De eruditione comparanda in humanioribus. Studia z dziejów erudycji humanistycznej w XVII wieku. Lublin: Wyd. KUL.
• Pelc, J. (2002). Słowo i obraz. Na pograniczu literatury i sztuk plastycznych. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Praz, M. (1964). Studies in Seventeenth-Century Imagery. 2nd ed. Roma: Edizioni di Storia e Letteratura.
• Raubo, G. (2006). Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku. Poznań: WN UAM.
• Reinhart, M. (2013). Georg Philipp Harsdörffer and the Emblematic Pamphlets of 1641–42: „Peristromata Turcica” and „Aulaea Romana”. Emblematica, 20, 277–375.
• Rosiński, P. (2002). Obrazy emblematyczne w kościele Cystersów w Sulejowie. Kieleckie Studia Teologiczne, 1–2, 413–425.
• Rynduch, Z. (1980). Andrzej Maksymilian Fredro (portret literacki). Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe – Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Sokolski, J. (1992). Barokowa księga natury. O europejskiej symbolografii wieku siedemnastego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Sokolski, J. (2006). Elephantographia curiosa, czyli porozmawiajmy o słoniach. W: M. Rowińska-Szczepaniak, J. Zagożdżon (red.), Różnorodność form narracji w literaturze dawnej (s. 19–30). Opole: Uniwersytet Opolski.
• Sprutta, J. (2004). Symbolika dłoni w ikonie. Studium teologiczno-ikonograficzne. Poznańskie Studia Teologiczne, 17, 181–208.
• Ślęk, L. (2004). „Ars dissimulandi” i jej funkcje. W: A. Juzwenko, J. Miodek (red.). Między teatrem a literaturą. Księga ofiarowana Profesorowi Januszowi Deglerowi w 65. rocznicę urodzin (s. 409–416). Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum.
• Tracz-Tyniecki, M. (2014). Wstęp. W: A.M. Fredro, Scriptorum seu togae et belli notationum fragmenta. Accesserunt „Peristromata regum symbolis expressa”. Fragmenty pism, czyli uwagi o wojnie i pokoju. Zawierają dodatkowo „Królewskie kobierce symbolicznie odtworzone”. Przekł. J. Chmielewska, B. Bednarek, wstęp i przypisy M. Tracz-Tyniecki. Warszawa–Łódź: Narodowe Centrum Kultury – Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Alexisa de Tocqueville’a.
• Waszink, J. (2004). Introduction. W: J. Lipsius, Politica. Six Books of Politics or Political Instruction. Ed. with transl. and introduction by J. Waszink. Assen: Van Gorcum.
• Werness, H.B. (2006). The Continuum Encyclopedia of Animal Symbolism in World Art. New York–London: Continuum.
• Young, R.V., Hester, M.T. (1996). Introduction. W: J. Lipsius, Principles of Letter-Writing. A Bilingual Text of “Justi Lipsi Epistolica Institutio”. Ed. and transl. by R.V. Young, M.T. Hester. Illinois: Southern Illinois University Press.

Identifiers

DOI

10.18276/me.2017.2-02