Opresyjna lub porządkująca funkcja prawa. Karla Poppera i Erica Voegelina interpretacja Platońskiego projektu polis

• Authors: Subczak Marcin

Title variants

EN

An Oppressive or an Ordering Function of the Law. Karl Popper and Eric Voegelin’s Interpretation of the Plato’s Project Polis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Według Karla Poppera Platoński projekt organizacji „idealnej” polis jest projektem antydemokratycznym, totalitarnym i rasistowskim, a prawo, na którym się on opiera, jest ze swej istoty tyrańskie, opresyjne i dławiące godność oraz wolność obywateli. Z kolei, zdaniem Erica Voegelina, ten sam projekt ma charakter terapeutyczny – jest środkiem wychowawczym, który ma na celu przywrócenie ładu, duchowego porządku polis i zapewnienie szczęścia obywatelom. W swoim artykule zwracam uwagę na fakty, które pozwalają porównać propozycje obu badaczy: przede wszystkim to, że obaj zgodnie odnajdują w filozofii Platona wymiar „diagnostyczny”, a następnie to, że dostrzegają też konieczność terapii. Zasadniczo różnią się jednak, jeśli chodzi o jej konkretyzację. W dalszej części artykułu wskazuję na przesłanki, których przyjęcie pozwoliło na sformułowanie tak skrajnych opinii. Ukazuję więc założenia, które wpłynęły na to, że Popper dostrzegł w Platonie tyrańskiego prawodawcę, a Voegelin kogoś, kto leczy duchową kondycję polis.

EN

According to Karl Popper, Plato’s project of an „ideal” organization polis is anti-democratic, totalitarian and racist, and the law on which it is based, is inherently tyrannical, oppressive and diminishing the dignity and freedom of the citizens. On the other hand, according to Eric Voegelin, the same project is therapeutic in its nature – it is an upbringing measure, which aims to restore order, the spiritual unity of polis and provide the citizens with happiness. In my paper, I draw attention to the facts that allow to compare the proposals of both researchers: first of all that both find in the philosophy of Plato the „diagnostic” dimension and that they also see the need for therapy. Basically, however, they differ when it comes to its concretization. In the further part of the article I am pointing to the presumptions, the adoption of which led to the formulation of such extreme opinions. Therefore, I show the assumptions that influenced the fact that Popper saw in Plato tyrannical legislator and Voegelin someone who heals the spiritual condition of polis.

Keywords

PL

Platon; prawo; polis; tyrania; demokracja; opresja; porządek

EN

Plato; law; polis; tyranny; democracy; oppression; order

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2016
• Issue: 38
• Pages: 179-200

Contributors

author

Subczak Marcin

• Wydział Socjologiczno-Historyczny Uniwersytet Rzeszowski

References

• A Greek-English Lexicon, compiled by H. G. Liddel, R. Scott, revised and augmented throughout by sir H. S. Jones, Oxford, 1968.
• Bednarczyk, A., Medycyna i filozofia w starożytności, Warszawa 1999.
• Blackburn, S., Platon. Państwo, Biografia, tł. A. Dzierzgowska, Warszawa 2007.
• Blandzi, S., Henologia, meontologia, dialektyka. Platońskie poszukiwanie ontologii idei w „Parmenidesie”, Warszawa 1992.
• Blandzi, S., Platoński projekt filozofii pierwszej, Warszawa 2002.
• Dembińska-Siury, D. Człowiek odkrywa człowieka. O początkach greckiej refleksji moralnej, Warszawa 1991.
• Dembiński, B., Teoria idei. Ewolucja myśli platońskiej, Katowice 2004.
• Domański, J., Erazm i filozofia. Studium o koncepcji filozofii Erazma z Rotterdamu, Wrocław 1973.
• Domański, J., Metamorfozy pojęcia filozofii, tł. Z. Mroczkowska, M. Bujko, Warszawa 1996.
• Domański, J., Tekst jako uobecnienie. Szkic z dziejów myśli o piśmie i książce, Kęty 2002.
• Domański, J., Scholastyczne” i „humanistyczne” pojęcie filozofii, Kęty 2005.
• Gadamer, H.-G., Idea dobra w dyskusji między Platonem i Arystotelesem, tł. Z. Nerczuk, Kęty 2002.
• Gadamer, H.-G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, tł. B. Baran, Warszawa 2004.
• Gajda, J., Platońska droga do idei. Aksjologiczny rodowód platońskiej ontologii, Wrocław 1993.
• Gigon, O., Główne problemy filozofii starożytnej, tł. P. Domański, Warszawa 1996
• Guthrie, W.K.C., A history of Greek Philosophy, vol. IV, Plato: The man and his dialogues: earlier period, Cambridge 1998.
• Gwiazdecka, J., Etyka Platona. O formie platońskiej refleksji moralnej, Kęty 2003.
• Hadot, P., Czym jest filozofia starożytna?, tł. P. Domański, Warszawa 2000.
• Hadot, P., Filozofia jako ćwiczenie duchowe, tł. P. Domański, Warszawa 2003.
• Hadot, P., Twierdza wewnętrzna. Wprowadzenie do „Rozmyślań” Marka Aureliusza, tł. P. Domański, Kęty 2004.
• Hare, R.M., Platon, tł. S. Sencerz, Warszawa 1996.
• Jaeger, W., Paideia. Formowanie człowieka greckiego, tł. M. Plezia, H. Bednarek, Warszawa 2001. Krokiewicz, A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.
• Leśniak, K., Platon, Warszawa 1993.
• Paczkowski, P., Jedność filozofii Platona, Rzeszów 1998.
• Paczkowski, P., Filozoficzne modele życia w klasycznym antyku. (IV w p.n.e.), Rzeszów 2005.
• Paczkowski, P., Rola Platona i ruchu sokratycznego w kształtowaniu antycznego modelu filozoficznego życia, w: Filozofia jako sztuka życia. Teorie, modele i wzorce dla doradztwa filozoficznego, red. A. Woszczyk, D. Olesiński, Katowice 2013, s. 29-40.
• Platon, Eutydem, w: Platon, Dialogi, t. II, tł. W. Witwicki, Kęty 2005, s. 191-241.
• Platon, Gorgiasz, w: Platon, Dialogi, t. I, tł. W. Witwicki, Kęty 2005, s. 339-452.
• Platon, List siódmy, w: Platon, Listy, tł. M. Maykowska, Warszawa 1987, s. 24-68.
• Platon, Państwo, w: Platon, Państwo, Prawa (VII ksiąg), tł. W. Witwicki, Kęty 2001, s. 11-338.
• Platon, Polityk, w: Platon, Dialogi, t. II, tł. W. Witwicki, Kęty 2005, s. 501-569.
• Platon, Prawa, w: Platon, Państwo, Prawa (VII ksiąg), tł. W. Witwicki, Kęty 2001, s. 339-502.
• Platon, Sofista, w: Platon, Dialogi, t. II, tł. W. Witwicki, Kęty 2005, s. 431-500.
• Popper, K.R., Nędza historycyzmu, Warszawa 1999.
• Popper, K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. I: Urok Platona, tł. H. Krahelska, Warszawa 2006.
• Reale, G., Historia filozofii starożytnej, t. II: Platon i Arystoteles, tł. E.I. Zieliński, Lublin 2005.
• Skrzypek-Faluszczak, J., Ocalenie od zła w filozofii Platona, Kraków 2010.
• Słownik grecko-polski, red. O. Jurewicz, t. II, Warszawa 2001.
• Snell, B., Odkrycie ducha. Studia o greckich korzeniach europejskiego myślenia, tł. A. Onysymow, Warszawa 2009.
• Stróżewski, W., W kręgu wartości, Kraków 1992.
• Stróżewski, W., Wykłady o Platonie. Ontologia, Kraków1992.
• Swieżawski, S., Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa-Wrocław 2000.
• Szlezák, T.A., Czytanie Platona, tł. P. Domański, Warszawa 1997.
• Szlezák, T.A., O nowej interpretacji platońskich dialogów, tł. P. Domański, Kęty 2005.
• Voegelin, E., Nowa nauka polityki, tł. P. Śpiewak, Warszawa 1992.
• Voegelin, E., Platon, tł. A. Legutko-Dybowska, Warszawa 2009.
• Voegelin, E., Arystoteles, tł. M. J. Czarnecki, Warszawa 2011.
• Voegelin, E., Świat polis, tł. M. J. Czarnecki, Warszawa 2013.
• Wolicka, E., Mimetyka i mitologia Platona. U początków hermeneutyki filozoficznej, Lublin 1994. Wróblewski, W., Arystokratyzm Platona, Warszawa-Poznań 1972.