Ogólnoeuropejskie prawo karne– przeceniany kierunek rozwoju?

• Authors: MICHAŁ PENO

Title variants

PL

Europeisation of substantive criminal law: is it a step in the right direction?

Abstracts

PL

Wskazując na ogólne tendencje rozwojowe prawa karnego, nie można przeceniać roli procesu jego „europeizacji”. Zjawisko to należy oceniać przede wszystkim w kontekście rosnącej roli procedur. Jak pisze A. Lach, materialne prawo karne jest dziedziną mniej objętą działaniem prawa europejskiego niż prawo procesowe4. Właśnie do instytucji procesowych odnoszą się głównie inicjatywy dotyczące harmonizacji prawa karnego. Wspólny dla wszystkich Europejczyków kodeks karny nie powstanie, tak jak nie ma szans na powstanie kodeksu karnego o charakterze ogólnoludzkim. Podobnie L. Tyszkiewicz wskazuje, iż nie należy się łudzić, że powstanie chociażby częściowy, lecz ogólnoświatowy system prawa karnego. Trzeba podkreślić, mimo że to truizm, iż europeizacja jest tylko jednym z możliwych kierunków rozwoju prawa karnego, gdyż kierunki te wyznaczane są przez różnorakie, często przeciwstawne, tendencje oraz procesy zachodzące we współczesnym świecie. Powstanie oraz funkcje Unii Europejskiej łączą się z procesem globalizacji, z kolei odpowiedzią na globalizację jest glokalizacja (regionalizacja), przejawiająca się w dążności różnych grup etnicznych i innych wspólnot terytorialnych do uzyskania możliwie szerokiej autonomii regionalnej.

EN

The author focuses particulary on the appraisal of Europeisation of substantive criminal law. The article also discusses some theoretical problems connected with evolution of substantive criminal law. First, the implications of the fact, that the modern state no longer seems to be the exclusive guarantor of order and social security. Next, the concept of restorative justice. One of the problems discussed is also the crisis of modern criminal law. Criminal law has proved to be ineffective. Europeisation of criminal law can be regarded as a response to the crisis of substantive criminal law. However, the creation of one European legal regulation, especially in the field of penal law is, not an easy task. Europeisation stays in conflict with traditional, local manner of the creation of criminal law and its ethical dimension. However, ideas of European criminal law should be taken seriously. The reform should take into consideration the possibility of creating european penal code. Also, basing on the principles of restorative justice, a revision of substantive criminal law should be done. In conclusion, Europeanisation can be a step in the right direction.

Keywords

PL

Prawo karne; prawo europejskie

EN

Criminal law; European law

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Acta Iuris Stetinensis
• Year: 2010
• Issue: 1

Contributors

author

MICHAŁ PENO

• Uniwersytet Szczeciński

References

• K. Mannheim, Ideology and Utopia, Londyn 1968,
• E. Wnuk-Lipiński, Świat międzyepoki, Kraków 2005
• A. Adamski, w: A. Adamski, J. Bojarski, P. Chrzczonowicz, M. Filar, P. Girdwoyń, Prawo karne i wymiar sprawiedliwości państw Unii Europejskiej. Wybrane zagadnienia, toruń 2007
• C. Mik, Europeizacja prawa karnego gospodarczego, w: Przestępczość gospodarcza z perspektywy Polski i Unii Europejskiej, red. A. Adamski, Toruń 2003
• A. Lach, Europejskie prawo karne. Zarys wykładu, Toruń 2008,
• L. Tyszkiewicz, Globalizacja a problem uniwersalnych wartości, w: Prawo w XXI wieku. Księga pamiątkowa 50-lecia Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, red. W. Czapliński, Warszawa 2006
• L. Morawski, Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2005,
• W. Zalewski, Sprawiedliwość naprawcza. Początek ewolucji polskiego prawa karnego?, Gdańsk 2006,
• Z. Bauman, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000
• M. Płatek, Ruch Abolicjonistyczny w Skandynawii – teraźniejszość czy wizja przyszłości, Studia Iuridica 1991, nr XX,
• L. Falandysz, W kręgu kryminologii radykalnej, Warszawa 1986,
• M. Królikowski, Sprawiedliwość retrybutywna wobec sprawiedliwości naprawczej, Ius et Lex 2006,
• M. Królikowski, Komunikacyjne teorie kary jako współczesne retrybutywne uzasadnienie kary kryminalnej, Studia Iuridica 2004, nr XLIII,
• A. Scalia, Mułłowie Zachodu – sędziowie jako arbitrzy moralni, Warszawa 2009,
• A. Gaberle, Od bezpieczeństwa prawnego do bezpieczeństwa osobistego. O kryzysie prawa karnego, Państwo i Prawo 2001, nr 5,
• I. Andrejew, Ustawowe znamiona czynu zabronionego. Typizacja i kwalifikacja przestępstw, Warszawa 1978,
• A. von Bogdandy, Podstawowe zasady prawa UE – teoria i doktryna (cz. III), Europejski Przegląd Sądowy 2009, nr 10,
• J.M. Kelly, Historia zachodniej teorii prawa, Kraków 2006
• L. Morawski, Prawa jednostki a dobro wspólne (Liberalizm versus komunitaryzm), Państwo i Prawo 1998, nr 11,
• R. Dworkin, Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998,
• J. Rawls, Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994,
• W. Sadurski, Teoria sprawiedliwości. Podstawowe zagadnienia, Warszawa 1988,
• S. Ehrlich, Wiążące wzory zachowania, Warszawa 1995,
• H. Izdebski, Elementy teorii i filozofii prawa, Warszawa 2008,
• J. Andenaes, Przyszłość prawa karnego (skandynawskie perspektywy), Państwo i Prawo 1974, nr 1,
• J. Warylewski, Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 2008,
• M. Zirk-Sadowski, Dyskurs jako mowa regulowana wymogami moralnymi, w: Prawo w zmieniającym się społeczeństwie, red. G. Skąpska, Kraków 1992
• J. Habermas, Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2005
• J. Habermas, Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, Warszawa 2008,
• K. Baynes, Spór liberalno-komunitarystyczny a etyka dyskursywna, w: Idea etyczności globalnej, red. J. Sekuła, Siedlce 1999,
• M.D. Bayles, Criminal Paternalism, w: The Limits of Law, red. J. Pennock, J. Chapman, New York 1974
• J. Utrat Milecki, Podstawy penologii. Teoria kary, Warszawa 2006