Bitwa pod Kowalewem (5 X 1716) – geneza, przebieg, konsekwencje

• Authors: Ciesielski Tomasz

Title variants

EN

Battle of Kowalewo (5 October 1716) – Origin, Course, Consequences

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article, which refers to the research on the Polish-Lithuanian Commonwealth’s military history in the 18th century and the crisis of Old Polish war art, presents the genesis, course and effects of the battle of Kowalewo of 5 October 1716. Epistolographic material, press and chronicle accounts along with plans of two battles constitute the source base. These primary sources were given a critical analysis, the acquired information being collated and verified in order to obtain a reasonably precise picture of the causes, course and consequences of the battle. The armed forces participating in the battle consisted of the military forces of the Tarnogród Confederation and the royal corps formed from Saxon and Polish regiments and banners, which made the battle fratricidal. About 9–10 thousand soldiers with 6 cannons fought on the side of the Confederation, whilst the royal army had 6,000–6,500 royal soldiers with 4–7 cannons. The confederates had numerical superiority, which was compensated by the advantage in artillery, firearms and better training of royal soldiers. It turned out that these factors were decisive, because the Confederate forces suffered a devastating defeat. After the battle, the group of Chrysostom Gniazdowski actually ceased to exist, and the second military unit commanded by Stefan Potocki withdrew to Mazovia. At least 1,500 or even over 2,000 confederates were killed or wounded in the battle. Another 610 were captured. The royal army also won six cannons and many military characters. The royal forces paid for their success with minor losses – probably only 132 killed and wounded soldiers. Although this battle should not have taken place due to the current ceasefire, its military and political effects were significant. As a result of the battle, the royal army regained full control over Kuyavia and Pomerania, securing the facilities of the troops protecting Warsaw. With the beginning of the Russian armed intervention, this led to the weakening of the confederates’ position in the ongoing peace negotiations, and, as a consequence, to the conclusion of a compromise agreement on 3 November 1716, which did not meet many of the demands of the Warsaw treaty.

Keywords

EN

Polish-Lithuanian Commonwealth; the Tarnogród Confederation; Saxon army; Polish-Lithuanian army; battle of Kowalewo

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 84
• Issue: 3
• Pages: 31-56

Dates

published

2019-09-01

Contributors

author

Ciesielski Tomasz

• Uniwersytet Opolski

References

• Bartoszewicz, Julian, ed. Pamiętniki Krzysztofa Zawiszy, wojewody mińskiego (1666–1721). Warszawa: Drukarnia Gazety Polskiej, 1862.
• Dygdała, Jerzy. “Upadek miasta w dobie wojny północnej (1700–1718).” In Historia Torunia, vol. 2/3: Między barokiem i oświeceniem (1660–1793), edited by Marian Biskup, 138–174. Toruń: TNT, Instytut Historii PAN w Warszawie, 1996.
• Flanss, Reinhold von. Die auf deutschen Fuss errichteten Regimenter der polnischen Kronarmee in Westpreussen von 1717 bis 1772. Marienwerder: Veröffentlichung des historischen Vereins zu Marienwerder, 1894.
• Gierowski, Józef A. Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648–1763). Kraków: Fogra Oficyna Wydawnicza, 2001.
• Jarochowski, Kazimierz. “Kamieniec i Poznań po Augustowej restauracji.” In Kazimierz Jarochowski. Opowiadania i studia historyczne Kazimierza Jarochowskiego. Seria nowa, 357–403. Poznań: Księgarnia Jana K. Żupańskiego, 1884.
• Jarochowski, Kazimierz. “Wzięcie Poznania przez konfederatów tarnogrodzkich 24 lipca 1716.” In Kazimierz Jarochowski. Opowiadania historyczne, 83–139. Poznań: Księgarnia Jana K. Żupańskiego, 1860.
• Kościelniak, Karol. “Działania nieregularne wojsk konfederacji tarnogrodzkiej 1715–1716.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne 143/4 (2016): 743–753.
• Kuczyński, Wiktoryn. Pamiętnik 1669–1737. Edited by Józef Maroszek. Białystok: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Białymstoku, 1999.
• Neumann, Piotr F., ed. Kronika poznańskich Karmelitów Bosych. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2001.
• Otwinowski, Erazm. Dzieje Polski pod panowaniem Augusta II od roku 1696 – 1728. Edited by Adolf Mułkowski. Kraków: Józef Czech, 1849.
• Perłakowski, Adam, ed. Listy Jana Jerzego Przebendowskiego podskarbiego wielkiego koronnego do Jana Szembeka podkanclerzego i kanclerza wielkiego koronnego z lat 1711–1728. ‘…Jako sobie pościelemy na tym sejmie, tak spać będziemy…’. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2010.
• Pilarczyk, Zbigniew, Marcin Danielewski and Karol Kościelniak. Wojenny Poznań. Fortyfikacje i walki o miasto do XVIII wieku. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytet Adam Mickiewicza w Poznaniu, 2017.
• Prochaska, Antoni. “Konfederacja tarnogrodzka.” Przewodnik Naukowy i Literacki 45/7 (1917): 638–657.
• Raczyński, Edward. Dziennik Konfederacji Tarnogrodzkiej przeciw wojskom saskim zawiązany w Polsce (1715–1717 r.). Poznań: Drukarnia Orędownika, 1841.
• Smolarek, Przemysław. “Gniazdowski Chryzostom Jan Niemira.” In Polski Słownik Biograficzny, vol. 8, 140–141. Wrocław, Kraków, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1959–1960.
• Tomczak, Salezy B. and Jacek Wiesiołowski, eds. Kronika Bernardynów poznańskich. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2002.
• Wimmer, Jan. Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej (1700–1717). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1956.
• Zwierzykowski, Michał. Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
• Zwierzykowski, Michał, ed. Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696–1732. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2019.25