WSPÓŁISTNIENIE DIASPOR POLSKIEJ I UKRAIŃSKIEJ NA TERENIE MANDŻURII W LATACH 1898-1950. ZARYS PROBLEMU

• Authors: Borysiewicz Mariusz

Title variants

EN

THE COEXISTENCE OF POLISH AND UKRAINIAN DIASPORA IN MANCHURIA, 1898-1950. AN OUTLINE OF THE PROBLEM

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

In the first half of the twentieth century, Manchuria occupied a special place in the Chinese scenery. More importantly, the land distinguished itself with a conflict-free multiculturalism. Further, it was a territory lying immediately in the borderland between Slavic and Chinese spheres of influence with all ensuing consequences. Poles and Ukrainians constituted an important part of this cultural melting pot, involving a fusion of nationalities and ethnicities. Undoubtedly, Ukrainians as well as Poles in Northeastern China contributed greatly to the cultural enrichment of the inhabited area. Regrettably, the sociocultural activities of numerous Polish and Ukrainian communities scattered across the region came to a sudden halt with the Soviet invasion of Manchuria in August 1945. Therefore, this text is devoted primarily to the study of Polish and Ukrainian settlement in Manchuria.

Keywords

PL

diaspora polska; diaspora ukraińska; Mandżuria; Chiny

EN

Polish Diaspora; Ukrainian Diaspora; Manchuria; China

• Publisher: Uniwersytet Pomorski w Słupsku
• Journal: Ars inter Culturas
• Year: 2018
• Volume: 7
• Pages: 35-62

Dates

published

2019-01-23

delivered

2018-08-10

Contributors

author

Borysiewicz Mariusz

References

• Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie a) Archiwum Prymasa Polski
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie a) Kolonia Polska w Mandżurii b) Konsulat Generalny RP w Charbinie c) Ministerstwo Spraw Zagranicznych
• Biblioteka Polska w Paryżu a) Archiwum Władysława Pelca
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie a) Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) z lat 1921-1939
• Książnica Pomorska w Szczecinie a) Zbiory specjalne
• Library of Congress (Biblioteka Kongresu w Waszyngtonie) a) Manuscripts (Zbiory rękopisów)
• Narodowe Archiwum Cyfrowe w Warszawie a) Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji
• National Archives and Records Administration at College Park (Narodowe Archiwum Stanów Zjednoczonych w College Park) a) Records of the Department of State (Akta Departamentu Stanu) b) Records of the National Security Council (Akta Rady Bezpieczeństwa Narodowego)
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu a) Zbiory czasopism Zbiory prywatne Jerzego Czajewskiego ze Szczecina
• Aleksandrowicz, Antoni. Mandżuria i jej przeszłość, teraźniejszość, kraj i ludzie. Warszawa: Biblioteka Polska, 1937.
• Alley, Rewi. Travels in China 1966-1971. Peking: New World Press, 1973.
• Bakich, Olga. „Émigré Identity: the Case of Harbin”, The South Atlantic Quarterly 1/99 (2000): 51-73.
• Borysiewicz, Mariusz. „Zarys dziejów Polonii w Harbinie”. W Polska i sąsiedzi na przestrzeni wieków. Prace słupskich doktorantów historii, I, red. Wojciech Skóra, Agnieszka Teterycz-Puzio, 45-72. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, 2017.
• Brown, Kate. A Biography of No Place. From Ethnic Borderland to Soviet Heartland. Cambridge: Harvard University Press, 2003.
• Bureau of Information Manchukuo State Council. An Outline of the Manchukuo Empire, 1939. Dairen: Manchuria Daily News Press, 1939.
• Cabanowski, Marek. Tajemnice Mandżurii. Polacy w Harbinie. Warszawa: Muzeum Niepodległości: 1993.
• Chernolutskaya, Elena. „Religious Communities in Harbin and Ethnic Identity of Russian Émigrés”. W Harbin and Manchuria. Place, space and identity, red. Thomas Lahusen, 79-96. Durham: Duke University Press, 2001.
• Chinese Eastern Railway Company. North Manchuria and the Chinese Eastern Railway. Harbin: Chinese Eastern Railway Printing Office, 1924.
• Cipko, Serge. „Ukrainians in Manchuria, China: A Concise Historical Survey”. Past Imperfect 1 (1992): 155-173.
• Cipko, Serge. Ukrainians in Russia. A Bibliographical and Statistical Guide. Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, 1994.
• Clausen, Soren, Thogersen, Stig. The Making of a Chinese City. History and Historiography in Harbin. Armonk: M.E. Sharpe, 1995.
• Collier, David, Malone, Cecil L’Estrange. Manchukuo. Jewel of Asia. London: Allen and Unwin, 1936.
• Dorfman, Ben. „White Russians in the Far East”, Asia 1 (1935): 167.
• Dmochowski, Tadeusz. „Rewolucja 1917 roku w strefie wywłaszczonej Kolei Wschodniochińskiej w Harbinie”. Gdańskie Studia Azji Wschodniej 8 (2015): 91-102.
• Dubicki, Tadeusz, „Misja ppłk. dypl. Czesława Pawłowicza w Mandżurii (placówka wywiadowcza „Mandaryn”) 1937-1940”. W Referaty „Wschód” i „Zachód” Oddziału II SGWP. Współpraca czy rywalizacja?, red. Robert Majzner, 115-133. Radomsko: Wydawnictwo Taurus, 2018.
• East-Asiatic Economic Investigation Bureau. The Manchoukuo Year Book. Tokyo: East-Asiatic Economic Investigation Bureau Press, 1934.
• Gold, Hal. Unit 731 Testimony. Japan’s Wartime Human Experimentation Program. Boston:Tuttle Publications, 2003.
• Grochowski, Andrzej. „Jeszcze o Polonii Mandżurskiej”. Nasza Rodzina (Paryż) 11/482 (1984): 32-35.
• Grochowski, Kazimierz. Polacy na Dalekim Wschodzie. Harbin: Harbin Daily News Press, 1928.
• Harcave, Sidney. The Memoirs of Count Witte. Armonk: M.E. Sharpe, 1990.
• Harrell, Stevan. Cultural Encounters on China’s Ethnic Frontiers. Seattle: University of Washington Press, 1995.
• Harris, Sheldon. Factories of Death. Japanese Biological Warfare, 1932-1945, and the American Cover-up. London: Routledge, 1994.
• „Historia Parafii Polsko Katolickiej w Charbinie”. Pamiętnik Charbiński 1 (1923): 22-32.
• Hummel, Arthur. Eminent Chinese of the Ch’ing Period. Washington: United States Government Printing Office, 1943.
• Jabłońska, Alina, Krąkowski, Kazimierz. „Z dziejów Polonii Harbińskiej”. Przegląd Orientalistyczny 2/38 (1961): 159-162.
• Jones, Francis Clifford. Manchuria since 1931. London: Royal Institute of International Affairs, 1949.
• Kaisha, Tedsuo Kabushiki. Glimpses of East Asia. Tokyo: Nihon Yusen, 1928.
• Kajdański, Edward. Chiny. Leksykon. Historia, gospodarka, kultura. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005.
• Kajdański, Edward. Długi cień Wielkiego Muru. Jak Polacy odkrywali Chiny. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005.
• Kajdański, Edward. Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898-1998. Warszawa: Książka i Wiedza, 2000.
• Kajdański, Edward. Polacy na Dalekim Wschodzie. Inżynier Kazimierz Grochowski, Czyngis-chan i złoto barona Ungerna. Warszawa: Książka i Wiedza, 2014.
• Kajdański, Edward. Wspomnienia z mojej Atlantydy. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013.
• Kałuski, Marian. Polacy w Chinach. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2001.
• Kijas, Artur. Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 roku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2000.
• Kolarz, Walter. The Peoples of the Soviet Far East. New York: Frederick A. Praeger, 1954.
• Krausse, Alexis. Russia in Asia. A Record and Study. London: Grant Richards, 1900.
• Kubiyovych, Volodymyr. Encyclopedia of Ukraine, vol. 5. Toronto: University of Toronto Press, 1993.
• Kubiyovych, Volodymyr. Ukraine. A Concise Encyclopedia, vol. 1. Toronto: University of Toronto Press, 1963.
• Kubiyovych, Volodymyr. Ukraine. A Concise Encyclopedia, vol. 2. Toronto: University of Toronto Press, 1971.
• Kubiyovych, Volodymyr, Markus, Vasyl. Ukrainians Abroad. Toronto: University of Toronto Press, 1971.
• Kuromiya, Hiroaki. „Ukraine and Eurasian History in the Twentieth Century”. Harvard Ukrainian Studies 34, 1-4 (2016): 195-213.
• Kuromiya, Hiroaki, Mamoulia, Georges. The Eurasian Triangle. Russia, the Caucasus and Japan, 1904-1945. Warsaw: De Gruyter Open, 2016.
• Kuromiya, Hiroaki, Pepłoński, Andrzej. Między Warszawą a Tokio. Polsko-japońska współpraca wywiadowcza 1904-1944. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009
• Little, Alicia. Li Hung Chang. His Life and Times. London: Cassell and Company, 1903.
• Ludwig, Albert Philip. Li Hung Chang and Chinese Foreign Policy, 1870-1885. Los Angeles: Manuscript, 1936.
• MacMurray, John Van Antwerp. Treaties and Agreements with and Concerning China, 1894-1919. New York: Oxford University Press, 1921.
• Manshu, Minami, Kaisha, Tedsudo Kabushiki. A Brief Survey of the Manchoukuo State Railways. Mukden: General Direction, 1936.
• Manshu, Minami, Kaisha, Tedsudo Kabushiki. Report on Progress in Manchuria. Dairen: South ManchuriaRailway Company, 1932.
• Moustafine, Mara. Secrets and Spies. The Harbin Files. London: N.S.W. Vintage, 2002.
• Moustafine, Mara. „The Harbin Connection: Russians from China”. W China: Migrating Identities, red. Shen Yuanfang, Penny Edwards, 75-87. Canberra: Australian National University, 2002.
• Nahm, Andrew. Korea: Tradition and Transformation. A History of the Korean People. Elizabeth: Hollym International Corporation, 1996.
• Neja, Jarosław. „Polski król Mandżurii”. Wprost 9 (2003): 68-70.
• Nernhejm, Stanisław. „Polonia harbińska (zarys historyczny)”. Daleki Wschód 7 (1934): 1-3.
• „News of the propaganda”, Catholic Missions and Annals of the Propagation of Faith 1 (1924): 94-95.
• Niedźwiedzki, Robert. „Kazimierz Grochowski (1873-1937) – zapomniany badacz złota Syberii”. Przegląd Geologiczny 56 (2008): 460-464.
• Nish, Ian. The Origins of the Russo-Japanese War. London: Longman, 1996. „Oaza polskości w sercu Azji. Rozmowa z ks. prał. Ostrowskim z Charbina”. Ilustrowany Kuryer Codzienny, 18 września 1935.
• Patrikeeff, Felix. Russian Politics in Exile. The Northeast Asian Balance of Power, 1924-1931. Oxford: Houndmills, 2002.
• Pelc, Władysław. „Z naszej przeszłości. Mandżurska Polonia”. Nasza Rodzina (Paryż) 2/473 (1984): 30-35.
• Prymaka-Oniszk, Aneta. Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2016.
• Rea, George Bronson. „Before the Kyoto Conference of the Institute of Pacific Relations”. The Far Eastern Review: Engineering, Finance, Commerce 25 (1929): 483-500.
• Quested, Rosemary Kathleen Iery. “Matey” Imperialists: the Tsarist Russians in Manchuria 1895-1917. Hong Kong: University of Hong Kong Press, 1982.
• Quested, Rosemary Kathleen Iery. Sino-Russian Relations. A Short History. London: George Allen and Unwin, 1984.
• Reyman, Edmund Jan. Encyklopedia nauk politycznych, tom 3. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Społecznego i Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
• Rodziński, Witold. Historia Chin. Wrocław: Ossolineum, 1992.
• Skóra, Wojciech. „Organizacja i pierwszy okres działalności polskich konsulatów w Harbinie i Władywostoku w latach 1920-1924”. W Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. Andrzej Furier, 75-100. Szczecin: Książnica Pomorska, 2008.
• Skóra, Wojciech. „Placówki MSZ Drugiej Rzeczypospolitej w Harbinie w latach 1920--1941 na tle dziejów Chin i Mandżurii (Mandżukuo). Szkic do problemu”. W Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane Profesorowi Jerzemu Hauzińskiemu, red. Agnieszka Teterycz-Puzio, 677-717. Słupsk: Wydawnictwo Akademii Pomorskiej,2016.
• Skóra, Wojciech. „Sytuacja materialna Polonii mandżurskiej w 1929 roku (w świetle raportu Konsula RP Konstantego Symonolewicza)”. Przegląd Orientalistyczny 3-4 (2010): 125-140.
• Smele, Jonathan. Historical dictionary of the Russian civil wars, 1916-1926. Lanham: Rowman and Littlefield, 2015.
• Smith, Canfield. Vladivostok under Red and White Rule. Revolution and Counterrevolution in the Russian Far East, 1920-1922. London: University of Washington Press, 1975.
• Stephan, John. The Russian Fascists. Tragedy and Farce in Exile, 1925-1945. London: Hamish Hamilton, 1978.
• Symonolewicz, Konstanty. Miraże mandżurskie. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1932.
• Tanaka, Yuki. Hidden Horrors. Japanese War Crimes in World War II. Boulder: Westview Press, 1996.
• Theiss, Wiesław. Dzieci syberyjskie. Dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919-1923. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1992.
• Tong, Hollington. Facts about the Chinese Eastern Railway Situation. Harbin: Committee for Public Enlightenment of Northeastern Provinces, 1929.
• Tsao, Lienen. The Chinese Eastern Railway. An Analytical Study. Shanghai: Bureau of Industrial and Commercial Information, 1930.
• Urbansky, Sören. Kolonialer Wettstreit. Russland, China, Japan und die Ostchinesische Eisenbahn. Frankfurt am Main: Campus Verlag, 2008.
• Veryha, Vasyl. Ukraine’s Struggle for Independence 1914-1923. Lviv: Misioner, 1998.
• Wang, Chin-Chun. „The Chinese Eastern Railway”. Annals of the American Academy of Political and Social Science 122 (1925): 57-69.
• Wasilewska-Dobkowska Joanna. Sztuka Chin. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009.
• Winiarz, Adam. „Działalność Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Harbinie (1942--1945)”. Rocznik Polonijny 2 (1984-1985): 195-206.
• Winiarz, Adam. „Główne kierunki i formy aktywności Polaków w Mandżurii w latach 1897-1949”. W Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. Andrzej Furier, 27-49. Szczecin: Książnica Pomorska, 2008.
• Witte, Sergei Yulievich. The Memoirs of Count Witte. Garden City: William Heinemann, 1921.
• Wojas, Beata. „Dzieje Polonii Charbińskiej”. Zeszyty Historyczne 30 (1974): 3-15.
• Wolff, David. To the Harbin Station. The Liberal Alternative in Russian Manchuria, 1898-1914. Stanford: Stanford University Press, 1999.
• Wychodźstwo polskie w poszczególnych krajach. Materiały opracowane na podstawie sprawozdań konsularnych przez referat emigracyjny w Wydziale Administracyjno-Paszportowym Departamentu Konsularnego MSZ (kwiecień 1926). Warszawa: WydawnictwoMSZ, 1926.
• Wysocki, Roman. Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów w Polsce w latach 1929-1939.Geneza, struktura, program, ideologia. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2003.
• XYZ, „Rozwój stosunków polsko-chińskich (1917-1936)”. Polityka Narodów 10 (1937): 145-161.
• Yi, Pu. Byłem ostatnim cesarzem Chin. Tłum. Jolanta Mach. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie,1988.
• Анучин, Всеволод Александрович. Географические очерки Маньчжурии. Москва: Государственное издательство географической литературы, 1948.
• Петренко, Антон. „В.Ф. Ковальский – выдающийся хозяйственник Маньчжурии”. На сопках Маньчжурии 34 (1996): 4-5.
• Петров, Виктор. Город на Сунгари. Вашингтон: Издательство Русско-американского исторического общества, 1984.
• Попок, Андрій Андрійович. „Твардовський Петро”. W Енциклопедія історії України, t. 10, red. Валерій Андрійович Смолій, 41. Київ: Інститут історії України НАН України, 2013.
• Світ, Іван. „Суд над українцями в Читi (1923-1924 роки)”. Визвольний шлях 4 (1963): 88-98.
• Світ, Іван. „Суд над українцями в Читi (1923-1924 роки)”. Визвольний шлях 5 (1963): 516-524.
• Світ, Іван. Український Далекий Схід. З передмовою та доповненням Василя Кийовича. Одеса – Хабаровськ: Інститут Океанічної України, 1944.
• Світ, Іван. Український Національний Дім в Харбіні. Одеса – Харбін: Інститут Океанічної України, 1943.
• Чорномаз, Віктор. „Юрій Глушко-Мова – провідник українців на Зеленому Клині”.Свобода 37 (2008): 21.
• Biuletyn Polskiej Izby Handlowej w Harbinie 5 (1932): 3.
• Bulletin of the Biogeographical Society of Japan 9 (1939): 33-35.
• Echo z Dalekiego Wschodu 3 (1939): 17.
• Listy Harbińskie 1 (1932): 6.
• Praca. Pismo Postępowe i Demokratyczne 8 (1918): 10.
• The Far Eastern Review 23 (1927): 208-210.
• The Timberman 28 (1927): 35-36.
• Визвольний шлях 3 (1968): 357.
• Визвольний шлях 7-8 (1967): 875.
• Визвольний шлях 9 (1967): 1038.