Od socrealizmu do postmodernizmu w godzinę. Tyskie próby obłaskawienia eklektycznej przestrzeni miejskiej

• Authors: Grzegorz Gawron

Title variants

EN

From Social Realism to Post-Modernism in an Hour. Attempts at Taming of the Eclectic Urban Space in Tychy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tychy to miasto wyjątkowe. Decyduje o tym historia jego powstawania, rozwoju i rozbudowy. Jako miasto rodzące się w duchu socjalistycznym stanowić miało unaocznienie obowiązującej ideologii – przestrzennego zastosowania z góry opracowanego planu. Założenia te nie przetrwały jednak próby czasu. W okresie kilkudziesięciu lat budowy zachodziły ciągłe zmiany programowe, lokalizacyjne, terytorialne oraz systemowe. Miało to decydujący wpływ na kształt przestrzenny miasta, determinując jego zróżnicowany charakter, ale i zróżnicowany odbiór. Przez jednych Tychy postrzegane są jako przykład eklektycznej i niespójnej realizacji różnych wizji, dla drugich stanowią niepowtarzalną prezentację historii architektury i urbanistyki ostatnich sześćdziesięciu lat. Niniejszy artykuł poświęcony jest próbie obłaskawienia i praktycznego wykorzystania zróżnicowanej przestrzeni miejskiej przez stworzenie Szlaku miejskiego – inicjatywy podjętej przez Urząd Miasta Tychy i Muzeum Miejskiej, polegającej na opracowaniu systemu oznakowania obszarów i obiektów atrakcyjnych kulturowo.

EN

Tychy is a unique city. It is because of how it was created and developed. As a city built in socialist realism, it was supposed to constitute the ideology – applying the earlier prepared plan. However, its assumptions did not stand the test of time. When the city was being built, many changes connected with the programme, location and system were made. It has had agreat impact on what the town looks like, determining its diverse character but also its diverse reception. Some people perceive Tychy as an example of eclectic and inconsistent realization of different visions. For the other ones, it a unique presentation of the history of architecture and urbanism in the last sixty years. This article attempts to tame and to use the diverse urban space by creating the urban trail – the initiative of Municipal Council in Tychy and Museum in Tychy. Its major assumption was to create a system of marking places, which are culturally interesting.

Keywords

PL

miasto socjalistyczne; przestrzeń publiczna

EN

socialist city; public space

• Publisher: Instytut Rozwoju Miast
• Journal: Problemy Rozwoju Miast
• Year: 2012
• Issue: 2
• Pages: 27-39

Dates

published

2012-06

Contributors

author

Grzegorz Gawron

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Adamczewska-Wejchert H., Wejchert, K., 1995, Jak powstawało miasto. Monografia planowania, Tychy.
• Bielecki C., 1996, Gra w miasto, Warszawa.
• Chmielewski J. M., 2004, Rola miejskich przestrzeni publicznych, Urbanista nr 4, s. 23-41.
• Dymnicka M., 2007, Wymiary współczesnej przestrzeni publicznej, [w:] Majer A. (red.), Socjologia miasta. Nowe dziedziny badań, Łódź, s. 143-156.
• Gawron G., Rojek-Adamek P., 2011, Współczesne Tychy. Miasto w opiniach mieszkańców, Studia Socjologiczne, nr 21, s. 165-184.
• Jałowiecki B., 2007, Miasto socjalistyczne jako skansen urbanistyki XX wieku, [w:] Malikowski M., Solecki S. (oprac.), Socjologia miasta. Wybór tekstów, Rzeszów, s. 302-306.
• Jałowiecki B., 2003, Tożsamość ludzi, tożsamość miejsc, [w:] Dymnicka M., Opacki Z. (red.) Tożsamość miejsca i ludzi, Warszawa, s. 145-167.
• Jaszczuk-Skolimowska B., Kiełb-Stańczuk M., 2009, Kształtowanie przestrzeni publicznej na Pomorzu z perspektywy warsztatu urbanisty, w: Golędzinowska A. (red.) Współczesne kształtowanie przestrzeni publicznej województwa pomorskiego, Gdańsk, s. 23-38.
• Kochanowska D., 2002, Śródmiejskie przestrzenie publiczne – współczesne przekształcenia, [w:] Kochanowski M. (red.) Przestrzeń publiczna miasta postindustrialnego, Gdańsk, s. 212-229.
• Kochanowska D., 2009, Przestrzeń publiczna: dwa pytania, [w:] Golędzinowska A. (red.), Współczesne kształtowanie przestrzeni publicznej województwa pomorskiego, Gdańsk, s. 15-19.
• Kochanowski M., 2002, Niepokoje i pytania, [w:] Kochanowski M. (red.), Przestrzeń publiczna miasta postindustrialnego, Gdańsk, s. 67-86.
• Kruszewski M., Niemczyk S., 1996, Przestrzeń urbanistyczno-architektoniczna, [w:] Szczepański M. S. (red.), Tychy 1939-1993. Monografia miasta, Tychy, s. 139-164.
• Lipok-Bierwiaczonek M., 1993, Mit surowego korzenia a rzeczywistość kulturowa, [w:] Szczepański M. S. (red.), Tychy. Problemy miasta i perspektywy ich rozwiązywania, Tychy, s. 37-44.
• Lipok-Bierwiaczonek M., 2011, Od socrealizmu do postmodernizmu. Unikatowe Nowe Tychy. Przewodnik po szlaku miejskim, Tychy.
• Lorens P., 2010, Definiowanie współczesnej przestrzeni publicznej, [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problem kształtowania przestrzeni publicznych, Gdańsk, . 7-21.
• Majer A., 2004, Od idei przestrzeni społecznej do koncepcji czasoprzestrzeni, [w:] Majer A., Starosta P. (red.), Wokół socjologii przestrzeni, Łódź, s. 26-41.
• Nowak M., 1993, Tychy w roli miasta, [w:] Szczepański M. S. (red.), Tychy. Problemy miasta i perspektywy ich rozwiązywania, Tychy, s. 55-57.
• Staniszkis M., 1995, Planowanie krajobrazu Warszawy w XXI wieku, Warszawa.
• Szczepański M. S., 2003, Podróże po mniejszym niebie. Ojczyzna prywatna w oglądzie socjologicznym, [w:] Dymnicka M., Opacki Z. (red.), Tożsamość miejsca i ludzi, Warszawa, s. 34-51.
• Szmygin B., 2001, Pojęcie tożsamości w odbudowie miast historycznych, [w:] Cielątkowska R. (red.), Tożsamość miasta odbudowanego. Autentyzm – Integralność – Kontynuacja, Gdańsk, s. 197-223.
• Wallis A., 1977, Miasto i przestrzeń, Warszawa.
• Wejchert K., 1969, Miasto na warsztacie, Warszawa.
• Rozwój miast w Polsce. Raport wprowadzający Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 2010.