Przesłanki wywłaszczenia w świetle norm konstytucyjnych

• Authors: Śmiałek Paweł

Title variants

EN

Premises of expropriation in the light of the provisions of the Constitution

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Wywłaszczenie jest jednym z najbardziej dolegliwych środków, jakie organy administracji publicznej mogą zastosować wobec obywatela. Jego skutkiem jest pozbawienie własności, podstawowego prawa ekonomicznego, gwarantowanego Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Z drugiej strony, jest to instytucja obowiązująca w większości systemów prawnych i trudno jest wyobrazić sobie sprawne działania państwa bez możliwości stosowania instytucji wywłaszczenia. W związku z tym została unormowana w Konstytucji RP i prawie międzynarodowym. Jako że regulacje te mają charakter ogólny i wymagają ustawowego uregulowania, to można postawić pytanie, czy ustawodawca prawidłowo implementował normy konstytucyjne kształtując instytucję wywłaszczenia na poziomie ustawowym. Stanowione normy powinny być zgodne nie tylko z art. 21 ust. 2, ale także z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji RP. Wynikające z tych norm konstytucyjnych zasady ochrony praw nabytych, zaufania obywateli do państwa, proporcjonalności, przyzwoitej legislacji a także przepisy regulujące materię wywłaszczenia, wskazują na normatywne granice ingerencji władz publicznych w prawa majątkowe jednostki.

EN

The institution of emitent domain is a relatively new element of the legal system, but it is currently used in most democratic countries. Due to its importance and uniqueness, the rules of emitent domain are determined in the constitutional acts of each country. Emitent domain causes complete or partial reduction of deprivation of property, it is therefore necessary to introduce appropriate safeguards in national law and international law. Legislator in art. 21 and 64 of the Constitution protects property. On the other hand, polish constitution allows emitent domain, but limits usage of this institution through the obligation to indicate a specific public purpose, as well as the payment of fair compensation. The proper interpretation of the terms “fair compensation” and “public purpose” is very important for the institution of emitent domain. According to the art. 21 paragraph. 2 of the Constitution these are two main premises to conduct a process of lawful emitent domain. Case law of administrative courts, the Constitutional Court and the European Court of Human Rights allows you to define them. Especially the issue of just compensation has already been, in my opinion properly defined. In contrast, because of the constantly changing economic and political situation public purposes must be constantly redefined. This duty belongs to the legislator, who should know best the needs of the country and citizens at the time.

Keywords

PL

wywłaszczenie; słuszne odszkodowanie; cel publiczny; Konstytucja RP; gospodarka nieruchomościami

EN

emitent domain; just compensation; public interest; Constitution of Poland; real estate managment

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2018
• Issue: 5 (45)
• Pages: 261-280

Dates

published

2018-10-31

Contributors

author

Śmiałek Paweł

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

References

• Adamski M., Sąd Najwyższy: pełne odszkodowanie za grunty zabrane dekretem Bieruta, online „Rzeczpospolita”, http://tinyurl.com/ht64ff7
• Bończak-Kucharczyk B., Ustawa o gospodarce nieruchomościami – Komentarz, Warszawa 2013.
• Ciepła H., Sarbiński R., Sobczyk-Sarbińska K., Roszczenia przysługujące byłym właścicielom tzw. gruntów warszawskich, Warszawa 2013.
• Dawidowicz D., Problematyka wywłaszczeń w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Studia Prawnicze i Administracyjne” 2013, nr 2.
• Drozd E., Truszkiewicz Z., Gospodarka gruntami i wywłaszczanie nieruchomości. Komentarz, Kraków 1995.
• Garlicki L., uwagi do art. 21 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Warszawa 2003.
• Garlicki L., Jarosz-Żukowska S., uwagi do art. 64 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. red. L. Garlicki, M. Zubik, T. II. Wyd. II. Warszawa 2016 r., LEX.
• Gdesz M., Cel publiczny w gospodarce nieruchomościami, Zielona Góra 2002.
• Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo rzeczowe, Warszawa 2012.
• Magdoff F., Grabież ziemi w XXI w.- akumulacja poprzez wywłaszczenie, http://tinyurl.com/gvv62ta.
• Jarosz-Żukowska S., Konstytucyjna zasada ochrony własności, Wrocław 2003.
• Machinowska A., Prawo własności w Polsce w latach 1944–1981, Gdańsk 2010.
• Pokitko D., Własność w Konstytucji III Rzeczypospolitej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2002, z. 2, http://tinyurl.com/jalqfyy (4.05.2018).
• Szarejko R., Wywłaszczenie nieruchomości w Polsce w latach 1944–1998, Archiwum Państwowe w Warszawie, www.archiwa.net/index.php?option=com_remository&Itemid=35&func=fileinfo&id=21.
• Zaradkiewicz K., uwagi do art. 21 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej. Komentarz, red. Safjan M., Bosek L., Warszawa 2016, Legalis.
• Zarychta P., Obrót nieruchomościami lokalowymi, http://tinyurl.com/jfs6f82.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.15804/ppk.2018.05.15