Invented spelling jako obiekt badań

• Authors: Elżbieta Awramiuk

Title variants

EN

Invented spelling – a window on early literacy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi przegląd badań nad przyswajaniem umiejętności pisania w różnych systemach językowych przez dzieci w wieku przedszkolnym, który w Polsce określany jest również jako „przedpiśmienny”. Invented spelling to pismo małych dzieci (w wieku 3–7 lat), niepoddanych jeszcze zinstytucjonalizowanej nauce czytania i pisania lub znajdujących się na jej początku, których pisanie jest bardziej spontaniczne niż wyuczone. W artykule omówiono prace poświęcone rozwojowi wczesnych umiejętności pisania oraz czynnikom, które mają na niego wpływ, takim jak wczesna świadomość morfologiczna, grafotaktyczna czy metody nauczania. Zapiski małych dzieci pozwalają wnioskować na temat dziecięcych konceptualizacji dotyczących języka pisanego, obrazują proces narastania świadomości językowej i ortograficznej. Invented spelling jest uznawane, obok m.in. zdolności fonologicznych czy wiedzy o literach, za istotny czynnik prognozujący późniejsze umiejętności czytania i pisania.

EN

A wide spectrum of research on preschool spelling development in different languages is presented. In Poland, children at kindergarten are usually at a stage of pre-literacy. Invented spelling means the writing produced by young children (aged 3–7) before they are formally taught reading and writing or are at the beginning of the learning process. Their writing is more spontaneous than learnt. The paper describes an investigation of the development of early literacy and factors influencing it, such as knowledge about orthography (spelling), early morphological awareness or teaching methods. Children’s early writing provides a window on their conceptualisation of the written language, illustrating the process of developing language awareness and spelling skills. Invented spelling, together with phonological abilities and letter knowledge is considered to be a strong predictor for later literacy skills.

Keywords

PL

językoznawstwo stosowane; analiza błędów; czynniki lingwistyczne; invented spelling; przedszkole; rozwój umiejętności wczesnego pisania

EN

applied linguistics; early spelling development; errors analysis; invented spelling; kindergarten; linguistic factors

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2013
• Issue: 3(123)
• Pages: 5–16

Dates

issued

2013-09-30

Contributors

author

Elżbieta Awramiuk

• Uniwersytet w Białymstoku

References

• Awramiuk, E. (2006). Lingwistyczne podstawy początkowej nauki czytania i pisania po polsku. Białystok: Trans Humana.
• Bogdanowicz, M. (1989). Trudności w pisaniu u dzieci. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Bourassa, D. C. i Treiman, R. (2001). Spelling development and disability: the importance of linguistics factors. Language, Speech and Hearing Services in Schools, 32(3), 172–181.
• Brzezińska, A. (red.). (1987). Czytanie i pisanie – nowy język dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Cackowska, M. (1984). Nauka czytania i pisania w klasach przedszkolnych. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Caravolas, M., Hulme, C. i Snowling, M. J. (2001). The foundations of spelling ability: evidence from a 3-year longitudinal study. Journal of Memory and Language, 45(4), 751–774.
• Deacon, S. H., Conrad, N. i Pacton, S. (2008). A statistical learning perspective on children's learning about graphotactic and morphological regularities in spelling. Canadian Psychology, 49(2), 118–124.
• Ehri, L. (2000). Learning to read and learning to spell: two sides of a coin. Topics in Language Disorders, 20(3), 19–36.
• Eme, E. i Golder, C. (2005). Word-reading and word-spelling styles of French beginners: do all children learn to read and spell in the same way? Reading and Writing, 18, 157–188.
• Gentry, J. R. (1982). An analysis of developmental spelling in GNYS AT WRK. The Reading Teacher, 36, 192–200.
• Gombert, J. E. (2003). Learning to read: which codes are concerned? At which level of cognitive control? W: R. M. Joshi, Ch. K. Leong i B. L. J. Kaczmarek (red.), Literacy acquisition. The role of phonology, morphology and orthography (s. 3–14). Amsterdam–Berlin–Oxford–Tokyo–Washington: IOS Press, NATO Science Series.
• Goswami, U. i Bryant, P. E. (1990). Phonological skills and learning to read. London: Erlbaum.
• Hannouz, D. (2005). Spelling with letter names. Referat wygłoszony na 5th IAIMTE Conference, Albi.
• Hayes, H., Treiman, R. i Kessler, B. (2006). Children use vowels to help them spell consonants. Journal of Experimental Child Psychology, 94(1), 27–42.
• Henderson, E. (1985). Teaching spelling. Boston: Houghton Mifflin.
• Joshi, R. M., Leong, Ch. K. i Kaczmarek, B. L. J. (red.). (2003). Literacy acquisition. The role of phonology, morphology and orthography. Amsterdam–Berlin–Oxford–Tokyo–Washington: IOS Press, NATO Science Series.
• Kostka-Szymańska, M., Krasowicz-Kupis, G. i Pietras, I. (2009). Przegląd narzędzi diagnostycznych do oceny czytania i pisania stosowanych w polskim poradnictwie. W: G. Krasowicz-Kupis (red.), Diagnoza dysleksji. Najważniejsze problemy (s. 164–186). Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
• Krasowicz-Kupis, G. (2004). Rozwój świadomości językowej dziecka. Teoria i praktyka. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Lehtonen, A. i Bryant, P. (2004). Length awareness predicts spelling skills in Finnish. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 17(9), 875–890.
• Leong, C. K. i Joshi, R. M. (red.). (1997). Cross-language Studies of learning to read and spell: phonologic and orthographic processing. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Levin, I., Patel, S., Margalit, T. i Barad, N. (2002). Letter names: effect on letter saying, spelling, and word recognition in Hebrew. Applied Psycholinguistics, 23(2), 269–300.
• Maciejewska, A. (red.). (2007). Zaburzenia komunikacji językowej w czytaniu i pisaniu. Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
• Małkowska-Zegadło, H. (1983). Rozwój języka mówionego i pisanego uczniów w wieku 8–11 lat. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Martins, A. M. (2007). Literacy practises in kindergartens and conceptualisations about written language among Portuguese preschool children. L1 – Educational Studies in Language and Literature, 7(3), 147–171.
• Morin, M. F. (2007). Linguistic factors and invented spelling in children: the case of French beginners in children. L1 – Educational Studies in Language and Literature, 7(3), 173–189.
• National Early Literacy Panel (2008). Developing early literacy: report of the National Early Literacy Panel. Washington, D.C.: National Institute for Literacy. Pobrano z: lincs.ed.gov/publications/pdf/NELPReport09.pdf
• Nunes, T., Bryant, P. i Bindman, M. (1997). Spelling and grammar – the necsed move. W: Ch. Perfetti, L. Rieben i M. Fayol (red.), Learning to spell: research, theory, and practice across languages (s. 151–170). Mahwah, New Jersey, London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Oldrieve, R. M. (2011). Introducing the CVC spelling assessment: helps track gains as kindergarten and first grade students learn the alphabetic principle. California Reader, 45(1), 4–14.
• Pacton, S., Fayol, M. i Perruchet, P. (2005). Children's implicit learning of graphotactic and morphological regularities. Child Development, 76(2), 324–339.
• Pasa, L. i Morin, M. F. (2007). Beginning spelling and literacy approaches: a comparative study between French and Québécois first-grade classes. L1 – Educational Studies in Language and Literature, 7(3), 191–209.
• Pelletier, J. i Lasenby, J. (2007). Early writing development in L1 English speaking children. L1 – Educational Studies in Language and Literature, 7(3), 81–107.
• Perfetti, Ch., Rieben, L. i Fayol, M. (red.). (1997). Learning to spell: research, theory, and practice across languages. Mahwah–London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Pietras, I. (red.). (2012). Trudności w czytaniu i pisaniu – rozważania teoretyczne i praktyczne. Warszawa: Difin.
• Rispens, J. E., McBride-Chang, C. i Reitsma, P. (2008). Morphological awareness and early and advanced word recognition and spelling in Dutch. Reading & Writing, 21(6), 587–607.
• Rocławski, B. (2000). Nauka czytania i pisania. Gdańsk: Glottispol.
• Sangster, L., Deacon, S. H. (2011). Development in Children’s sensitivity to the role of derivations in spelling. Canadian Journal of Experimental Psychology, 65(2), 133–139.
• Sénéchal, M., Ouellette, G., Pagan, S. i Lever, R. (2012). The role of invented spelling on learning to read in low-phoneme awareness kindergartners: a randomized-control-trial study. Reading & Writing, 25(4), 917–934.
• Seymour, P. H., Aro, M. i Erskine, J. M. (2003). Foundation literacy acquisition in European orthographies. British Journal of Psychology, 94, 143–174.
• Sochacka, K. i Krasowicz-Kupis G. (2003). Reading Errors of polish children during their first two years at school. W: M. R. Joshi, Ch. K. Leong i B. L. J. Kaczmarek (red.), Literacy acquisition. The role of phonology, morphology and orthography (s. 203–209). Amsterdam: IOS Press, NATO Science Series.
• Spencer, L. H. i Hanley, J. R. (2003). Effects of orthographic transparency on reading and phoneme awareness in children learning to read in Wales. British Journal of Psychology, 94, 1–28.
• Sprenger-Charolles, L. (2004). Linguistic processes in reading and spelling: the case of alphabetic writing systems: English, French, German and Spanish. W: T. Nunes i P. Bryant (red.), Handbook of Children’s Literacy (s. 43–65). Dordrecht–Boston–New York–London: Kluwer Academic Publishers.
• Sprenger-Charolles, L., Singel, L., Béchennec, D. (1997). Beginning reading and spelling acquisition in French: a longitudinal study. W: Ch. Perfetti, L. Rieben i M. Fayol (red.), Learning to spell: research, theory, and practice across languages (s. 339–359). Mahwah–London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Tantaros, S. (2007). Invented spelling in the Greek context. L1 – Educational Studies in Language and Literature, 7(3), 31–62.
• Titos, R., Defior, S., Alegria, J. i Martos, F. (2003). The use of morphological resources in Spanish orthography: the case of the verb. W: M. R. Joshi, Ch. K. Leong i B. L. J. Kaczmarek (red.), Literacy acquisition. The role of phonology, morphology and orthography (s. 113–118). Amsterdam: IOS Press, NATO Science Series.
• Treiman, R. (2004). Phonology and spelling. W: T. Nunes i P. Bryant (red.), Handbook of Children’s Literacy (s. 31–42). Dordrecht–Boston–New York–London: Kluwer Academic Publishers.
• Treiman, R. i Cassar, M. (1997). Spelling acquisition in English. W: Ch. Perfetti, L. Rieben i M. Fayol (red.), Learning to spell: research, theory, and practice across languages (s. 61–80). Mahwah–London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Tsukada,Y. (2007). A study of invented spelling and developing orthographic concepts in Japanese. L1 – Educational Studies in Language and Literature, 7(3), 5–29.
• Vasconcelos Horta, I., Alves Martins, M. (2011). Invented Spelling programmes and the access to the alphabetic principle in kindergarten. L1-Educational Studies in Language and Literature, 11, 1–23.
• Viise, N. M., Richards, H. C. i Pandis, M. (2011). Orthographic depth and spelling acquisition in Estonian and English: a comparison of two diverse alphabetic languages. Scandinavian Journal of Educational Research, 55(4), 425–453.
• Werfel, K. L., Schuele, C. M. (2012). Segmentation and representation of consonant blends in kindergarten children’s spellings. Language, Speech, and Hearing Services In Schools, 43, 292–307.
• Wimmer, H. i Landerl, K. (1997). How learning to spell German differs from learning to spell English. W: Ch. Perfetti, L. Rieben i M. Fayol (red.), Learning to spell: research, theory, and practice across languages (s. 81–96). Mahwah–London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Wróbel, T. (1979). Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Young, K. (2007). Developmental stage theory of spelling: analysis of consistency across four spelling related activities. Australian Journal of Language and Literacy, 30(3), 203–220.
• Żytko, M. (2006). Pisanie – żywy język dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2013/3-1-awramiuk-invented-spelling.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858