Pozasakramentalna praktyka wyjawiania myśli w źródłach wczesnego monastycyzmu bizantyjskiego. Wybrane zagadnienia w ujęciu teologiczno-prawnym

• Authors: Bider Marcin

Title variants

EN

The non-sacramental practice of verbalizing thoughts in the sources of the early Byzantine monasticism. Selected issues in theological and legal terms

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera analizę pozasakramentalnej praktyka wyjawiania myśli z posłuszeń-stwa mistrzowi w źródłach wczesnego monastycyzmu bizantyjskiego powstałych od świętego Bazylego Wielkiego do świętego Jana Klimaka. Artykuł ma charakter naukowy i powstał przy zastosowaniu metody teologiczno-prawnej. Przedmiotem wyjawiania myśli są namiętności sktalogowane przez Ewagriusza z Pontu. Praktyka została uregulowana w niektórych typikach monasterów bizantyjskich oraz w Regule świętego Benedykta.

EN

The article is an analysis of a non-sacramental practice of verbalizing thoughts out of obedience to a master in sources of early Byzantine monasticism from St. Basil the Great to St. John Climac. The article is of a scientific nature with the use of the theological and legal method. The passions cataloged by Evagrius of Pontus are the subject of verbalizing thoughts. This practice was regulated in some types of Byzantine monasteries and in the Rule of St. Benedict.

Keywords

PL

Exomologeza; exagoresis; Ewagriusz z Pontu; obżarstwo; nieczystość; chciwość; acedia; próżność; pycha

EN

Exomologesis; Exagoresis; Evagrius of Pontus; Gluttony; Impurity; Avarice; Accedia; Vanity; Pride

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2021
• Issue: Teologiczne Studia Siedleckie XVIII (2021) 18
• Pages: 201-216

Dates

published

2021-12-21

Contributors

author

Bider Marcin

• UPH Siedlce

References

• Abramowiczówna, Z. (1960). Słownik grecko - polski, t. 2. Warszawa: Państwowe Wy-dawnictwo Naukowe.
• Andrés, D. A. (2002). Coment. sub can. 630. W: Á. Marzoa i in. (red.), Comentario exegético al código de derecho canónico, t. 2, cz. 2, wyd. 3 (1582-1584). Pamplona: Ediciones Universidad de Navarra (Eunsa).
• Apoftegmaty Ojców pustyni, (1994). t. 1, Gerontikon: Księga Starców, M. Borkowska (tł.), M. Starowieyski (red.). Tyniec-Kraków:Wydawnictwo Benedyktynów.
• Appendix I. Apopthegmata. (1864). W: S.P.N. Procli Archiepiscopi Constantinopolitani opera omnia [...], /Patrologiae cursus completes. Series graeca/, t. 65, J. P. Migne [red.]), (71-440). Lutetiae Parisiorum: apud J.-P. Migne.
• Basilius Magnus, (1857). Regulae fusius tractatae. W: S.P.N. Basilii, Caesarae Cappa-dociae Archiepiscopi, opera omnia [...], (Patrologiae cursus completes. Series graeca, t. 31, J. P. Migne [red.]), (889-1032). Lutetiae Parisiorum: apud J.-P. Migne.
• Bauer, W. (2000). A Greek-English lexicon of the New Testament and other early Christian literature: a translation and adaptation of Griechisch-Deutsches Wörterbuch zu den Schriften des Neuen Testament, W. F. Arndt i in. (red.), wyd. 3. Chicago: University Press.
• Bazyli Wielki, (1995). Reguły dłuższe. W: J. Naumowicz (red.), Pisma ascetyczne, t. 2, (39-181). Tyniec-Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Bizzarri, A. (1885). Collectanea in usum secretariae Sacrae Congregationis Episco-porum et Regularium. Romae: Typographia Polyglotta.
• Brakke, D. (2005). Making Public the Monastic Life: Reading the Self in Evagrius Ponticus’ Talking Back. W: D. Brakke i in. (red.), Religion and the Self in Antiquity, (222-233). Bloomington (Indiana): Indiana University Press.
• Cassien, Jean. (1965). Institutions cénobitiques; texte latin revu, introduction, traduction et notes par Jean-Claude Guy, (Sources chrétiennes 109). Paris: Cerf.
• Chłopowiec, M. (2010). Ryty i obrzędy procesu pojednania grzesznika w Kościele za-chodnim. Wrocławski Przegląd Teologiczny18, nr 1, 9-30.
• Dee, D. (1960). The manifestation of conscience. Washington: The Catholic University of America Press.
• Desdouits, M. (1978). Manifestazione di concenza. W: G. Pelliccia, G. Rocca (red.), Dizionario degli Istituti di Perfezione, t. 5: (Iona- Monachesimo), (880-887). Roma: Edizioni Paoline.
• Ewagriusz z Pontu. (2017). O ośmiu duchach zła (De octo spiritibus), L. Nieścior (tł.), w: L. Nieścior (red.), Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, wyd. 2, (407-436). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu. (2017). O praktyce (ascetycznej), E. Kędziorek (tł.). W: L. Nieścior (red.), Pisma ascetyczne, t. 1, wyd. 2, (225-255). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu. (2017). O różnych rodzajach złych myśli (De malignis cogitationi-bus), L. Nieścior (tł.). W: L. Nieścior (red.), Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, wyd. 2 (359-406). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Ewagriusz z Pontu. (2017). O sporze z myślami (Antirrheticus), Beata Spieralska, Leon Nieścior (tł.). W: L. Nieścior (red.), Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 2, wyd. 2 (149-221). Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Fęcki, V. (1948). De manifestatione conscientiae in iure Religiosorum: dissertatio theologico-historico-canonica (can. 530 C.J.C.). Cracoviae, Lublini: Catholica Universitas Lublinensis.
• Foucault, M. (1988). Technologies of the Self. W: L. H. Martin i in. (red.), Technologies of the Self: A Seminar with Michel Foucault (16-49). Amherst: University of Massachusetts Press.
• Gautier, P. (1982). Le typikon de la Théotokos Évergétis. Revue des études byzantines 40, 5-101.
• Hausherr, I. (1955). Direction spirituelle en Orient autrefois. Romae: Pont. Institutum Orientalium Studiorum.
• Jan Klimak, Św. (2019). Drabina raju. W. Polanowski (tł.), E. Osek (red.). Kęty: Marek Derewnicki.
• Jasiewicz, A. (2019). Wstęp, W: Św. Jan Klimak, Drabina raju, przekład z języka grec-kiego i komentarz Waldemar Polanowski, opracowanie i redakcja naukowa Ewa Osek, (19-86). Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Joannis Scholastici, (1864). Liber ad Pastorem. W: J. P. Migne (red.), Sancti patris no-stri Joannis Scholastici, vulgo Climaci [...] opera omnia (Patrologiae cursus completes. Se-ries graeca, t. 88, (1166-1210). Lutetiae Parisiorum: apud J.-P. Migne.
• Kanony Ojców Greckich [tekst grecki i polski], Atanazego i Hipolita [tekst arabski i polski]. (2009). S. Kalinkowski (tł.) [tekst gr.], tł. J. Szymańczyk (tł.) [tekst arab.], A. Baron, H. Pietras (red.). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Kasprzak, D. (2016). Ojcostwo duchowe w myśli patrystycznej - zarys zagadnienia. Polonia Sacra 20 (44), 101-122.
• Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich: promulgowany przez papieża Jana Pawła II. (2002). Lublin: Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”.
• Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episko-patu. (1984). Poznań: Pallottinum.
• La Règle de saint Benoît, t. 1, Prologue-Ch. 7.(1972). introduction, traduction et notes par Adalbert de Vogüe; texte établi et présenté par Jean Neufville, (Sources chrétiennes, 180). Paris: Cerf.
• La règle du maître, t. 1, (Prologue - Ch. 10). (1964). introduction, texte, traduction et notes par Adalbert de Vogüé, (Sources chrétiennes, 105). Paris: Cerf.
• Lampe, G. W. H. (2009). A patristic Greek lexicon. Oxford: Clarendon Press.
• Larchet, J. C. (1991). Thérapeutique des maladies spirituelles. Une introduction à la tradition ascétique de l’Église Orthodoxe. Paris: Édition de l’Ancre.
• Larchet, J. C. (2016). Terapia chorób duchowych: wstęp do tradycji ascetycznej Kościoła prawosławnego, N. Aleksiejuk (tł.), wyd. 2. Hajnówka: Wydawnictwo Bratczyk.
• Leo I. (2009). Brief »Magna indignatione« an alle Bischöfe in Kampanien usw., 6. März 459. W: H. Denzinger (red.), Enchiridion symbolorum definitionum et declarartionum de rebus fidei et morum. Quod emendavit, in linguam germanicam transtulit et adiuvante Helmuto Hoping editit Petrus Hünermanns, 187. Freiburg, Basel, Wien: Herder.
• Liddell, H. G., Scott., R. (1996). Greek-English lexicon. Revised supplement, P. G. W. Glare (red.). Oxford: Clarendon Press.
• Macheta, L. (2017). Acedia «a lype» w pismach Ewagriusza z Pontu. Teo-antropologia ontologiczna. Analecta Cracoviensia 49, 111-128.
• Μενεβίσογλου. Π. (2013). Λεξικόν των ιερών κανόνων. Κατερίνη: Επεκταση.
• Misiarczyk, L. (2007). Osiem «logismoi» w pismach Ewagriusza z Pontu, wyd. 2, Kra-ków. Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Misijuk, Wł. (2014). Przewodnictwo duchowe w monastycyzmie prawosławnym. Lu-blin: Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska.
• Naumowicz. J. (2007). Kierownictwo duchowe w tradycji monastycznej. W: J. Augu-styn, J. Kołacz (red.), Sztuka kierownictwa duchowego: poradnik dla księży (143-151). Kra-ków: Wydawnictwo WAM.
• Nieścior, L. (1996). Kategorie myśli w nauce ascetycznej Ewagriusza z Pontu. Roczniki Humanistyczne 44, nr 3, 203-230.
• Nieścior, L. (1997). «Praktike» jako walka ze złymi myślami w nauce Ewagriusza z Pontu. Vox Patrum 17, t. 32-33, 177-186.
• Nieścior, L. (1997). Rozeznawanie myśli («διάκρισιϛ») i spór z nimi («ἀντίρρησιϛ») we-dług Ewagriusza z Pontu. W: F. Drączkowski i in. (red.), Droga doskonalenia chrześcijań-skiego w epoce patrystycznej: Zagadnienia wybrane: Praca zbiorowa (31-56). Lublin: Poli-hymnia, 1997.
• Nieścior, L. (2013). Ewagriusz o obżarstwie i nieczystości. Życie Duchowe 74, 113-119.
• Nieścior, L. (2017). Wstęp. W: L. Nieścior (red.), Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 2, 9-26. Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
• Popowski, R. (2006). Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu: wydanie z peł-ną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych. Warszawa: „Vocatio”.
• Qvinti Septimi Florentis Tertvlliani, (1954). De paenitentia, J. G. Ph. Borleffs (tł.). W: E. Dekkers i in. (red.), Tertvlliani Opera I: Opera catholica. Adversus Marcionem (319-340). Tvrnholti: Brepols.
• Reguła Mistrza. Reguła św. Benedykta, (2006). T. M. Dąbek, B. Turowicz (tł.). Kra-ków: Tyniec-Wydawnictwo Benedyktynów.
• Rich, A. D. (2007). Discernment in the Desert Fathers Δίακρισις [diakrisis] in the life and thought of early egyptian monasticism. Paternoster: Milton Keynes.
• Rodriguez, A. (1929). O postępowaniu w doskonałości i cnotach chrześcijańskich, t. 5, cz. 2. Kraków: Wydawnictwo Księży Jezuitów.
• Rybicki, A. (2010). Współczesne interpretacje «De Octo spiritibus malitiae» Ewagriu-sza Pontyjskiego. Roczniki Teologii Duchowości 57, nr 2, 95-118.
• Sophocles, E. A. (1957). Greek lexicon of the Roman and Byzantine periods: (from b. C. 146 to a. D. 1100). New York: Frederick Ungar.
• Tyburowski, K. (2016). «Paenitentia» i «exomologesis» w «De paenitentia Tertuliana». Resovia Sacra 23, 371-383.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.6080474