System Braille’a – rewolucja medialna czy inkluzja społeczna osób z niepełnosprawnością wzroku?

• Authors: Małgorzata Czerwińska

Title variants

EN

Braille system – media revolution or social inclusion of visually impaired people?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Teza/cel artykułu ‒ Funkcjonowanie osób z niepełnosprawnością wzroku w społeczeństwie informacyjnym i obywatelskim nakreśla kolejny wymiar rozważań nad znaczeniem systemu Braille’a, rozciągający się pomiędzy rewolucją medialną a inkluzją społeczną. Metody – U podłoża rozważań, opartych na analizie dokumentów publikowanych i niepublikowanych oraz wnioskach z obserwacji uczestniczącej, leżą pytania: Czy rozwój pisma dla niewidomych, w tym geneza i ewolucja systemu Braille’a, podlega fazowemu przebiegowi rewolucji medialnej? Czy nie należałoby wyróżnić „rewolucji brajlowskiej”? Czy system Braille’a sprzyja procesowi inkluzji społecznej i pełnoprawnemu uczestniczeniu w komunikacji społecznej, czy też prowadzi do ekskluzji w społeczeństwie obywatelskim i informacyjnym? Wobec powyższych pytań, refleksją objęto następujące kwestie: poszukiwania pisma dla niewidomych, w tym poszukiwania L. Braille’a i rozwiązania alternatywne; polskie modyfikacje systemu Braille’a; System Braille’a w świetle tyflopsychologii i księgoznawstwa; współczesność i przyszłość systemu Braille’a. Wyniki i wnioski – Badania teoretyczne i doświadczenia praktyczne pozwalają stwierdzić, że system Braille’a niezmiennie zapobiega wtórnemu analfabetyzmowi, daje niezależność w życiu codziennym, stwarza równe szanse edukacyjne i zawodowe, pozwala uczestniczyć w życiu społecznym, naukowym, technicznym, kulturalnym. Warunkiem jest jednak spełnienie postulatów praktycznych i naukowych, zamieszczonych w konkluzji niniejszego artykułu.

EN

Objective ‒ The presence of visually impaired people in the information and civil society results in the consideration of Braille system as set between media revolution and social inclusion. Research method – The author, having analyzed published and unpublished literature and conclusions from the participant observation, asks the following questions: Is the development of writing systems for the blind, including the evolution of Braille system, a subject to the phased media revolution? Should not “Braille revolution” be isolated? Does Braille system support social inclusion and full-fledged participation in the social communication or does it rather lead to the exclusion in the civil and information society? The discussion covers a number of issues, that is, attempts to develop a writing system for the blind (L. Braille work and other solutions), Polish modifications of Braille system, Braille system in relations to the psychology of the visually impaired and book studies, Braille system now and in the future. Results and conclusions – Both research and experience show that Braille system prevents secondary illiteracy, offers visually impaired people independence in their everyday life, ensures equal educational and job opportunities, enables the blind to participate in social, scientific, technical and cultural activities. The only condition to be met is the necessity to answer practical and research postulates listed in the conclusion part of the paper.

Keywords

PL

System Braille’a; Rewolucja medialna; Inkluzja społeczna; Brajlowskie technologie wspomagające

EN

Braille system; Media revolution; Social inclusion; Braille supporting technologies

• Publisher: Polish Librarians Association, Warsaw, http://www.sbp.pl/en
• Journal: Przegląd Biblioteczny
• Year: 2015
• Volume: 83
• Issue: 3
• Pages: 365-381

Contributors

author

Małgorzata Czerwińska

• Zielona Góra University

References

• Cybulski, Radosław (1986). Książka współczesna: Wydawcy, rynek, odbiorcy. Warszawa: PWN.
• Czacka, Elżbieta R.; Landy, Teresa (1931). System brajla w Polsce. Warszawa (mps, Arch. Tyfl., Laski].
• Czacka, Elżbieta R.; Landy, Teresa (1932). Memoriał o sprawie niewidomych w Polsce. Laski-Różana [mps, Arch. Tyfl., Laski].
• Czerwińska, Małgorzata (1999). Pismo i książka w systemie Louisa Braille’a w Polsce. Historia i funkcje rewalidacyjne. Warszawa: Wydaw. SBP.
• Czerwińska, Małgorzata (2003). Alfabet Braille’a. W: Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku. T. 1. Red. T. Pilch. Warszawa: Wydaw. Akademickie „Żak”, s. 80-87.
• Czerwińska, Małgorzata (2011). Od Braille’a do DAISY – o czytaniu i czytelnictwie osób z niepełnosprawnością wzroku. W: Czytanie, czytelnictwo, czytelnik. Pod red. A. Żbikowskiej-Migoń przy współudziale A. Łuszpak. Wrocław: Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego,s. 175-188.
• Czerwińska, Małgorzata; Dederko, Teresa, red. (2008). Niewidomi w świecie książek i bibliotek. Wybrane zagadnienia. Kielce: Oficyna Wydawnicza „Ston 2”.
• Decaux, Étienne (1956). Le Braille dans les langues slaves: écriture intégrale. Paris: Institutd’études slaves de l’Université de Paris.
• Dolański, Włodzimierz (1971). Alfabet Braille’a, jego poprzednicy i krewniacy. "Logopedia", nr 10, s. 71-93.
• Dunin, Janusz (1998). Pismo zmienia świat. Czytanie, lektura, czytelnictwo. Warszawa-Łódź: Wydaw. Naukowe PWN.
• Fedorowicz, Małgorzata (2010). Człowiek niepełnosprawny w bibliotece publicznej. Toruń: Wydaw. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Góralska, Małgorzata (2012). Piśmienność i rewolucja cyfrowa. Wrocław: Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Grzegorzewska, Maria (1927). Struktura psychiczna czytania wzrokowego i dotykowego. Warszawa: skł. gł. Książnica-Atlas.
• Jakubowski, Stanisław (2005a). Program optycznego rozpoznawania pisma brajla. W: Uczeń niewidomy i słabo widzący w ogólnodostępnej szkole średniej. Poradnik dla nauczycieli. Red. S. Jakubowski. Warszawa: MEN, s. 91-95.
• Jakubowski, Stanisław (2005b). Wtórny analfabetyzm skutkiem odejścia od pisma brajla. W: Uczeń niewidomy i słabo widzący w ogólnodostępnej szkole średniej. Poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych. Red. S. Jakubowski. Warszawa: MEN, s. 156-158.
• Józefowicz, Tadeusz; Saloni, Zygmunt (1991). System Polskich Ortograficznych Skrótów Brajlowskich. Omówienie systemu i jego historia. Warszawa: Polski Związek Niewidomych.
• Klimasiński, Krzysztof (1984). Czytanie dotykiem. Warszawa: Polski Związek Niewidomych.
• Konwencja ONZ Praw Osób Niepełnosprawnych [online], [dostęp: 15.10.2014]. Dostępny w WWW: <http://www.unic.un.org.pl/dokumenty/Konwencja_Praw_Osob_Niepelnosprawnych.pdf>.
• Marek, Bogusław (2007). Brajl. Podręcznik do nauki brajla dla nauczycieli i lektorów języka angielskiego. Lublin: KUL.
• McLuhan, Marshall (2004). Zrozumieć media. Przedłużenie człowieka. Warszawa: Wydaw. Naukowo-Techniczne.
• Mell, Aleksander (1983). Od Vives do Haüy. Dokumenty i rozważania nad początkami historii kształcenia niewidomych. Laski [mps, Bibl. Tyfl., Laski].
• Olson, David R. (2010). Papierowy świat. Pojęciowe i poznawcze implikacje pisania i czytania. Poznań: Wydaw. Uniwersytetu Warszawskiego, cop.
• Ong, Walter J. (2011). Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii. Warszawa: Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Paplińska, Małgorzata, red. (2009). Nauka brajla w weekend. Podręcznik dla studentów kierunków pedagogicznych, nauczycieli, wykładowców pracujących z niewidomym uczniem i studentem. Warszawa: Wydaw. Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Paplińska, Małgorzata, red. (2012). Jak przygotować niewidome dziecko do nauki brajla? Przewodnik dla rodziców i nauczycieli. Warszawa: Fundacja Polskich Niewidomych i Słabowidzących „Trakt”.
• Polskie skróty ortograficzne – stopień I: Projekt Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi. Laski [1933] [wersja brajl.].
• Scheffler, Max (1963). Niewidomy w życiu narodu. Socjologia ślepoty. Warszawa [mps, BC PZN].
• Smýkal, Josef (1994). Pohled do dějin slepeckého písma. Brno: Česká unie nevidomých a slabozrakých.
• Smýkal, Josef (1996). Tyflopedické kalendárium. Brno: Odbor kultury Magistrátu města Brna a Nejvyšší rada České unie nevidomých a slabozrakých.
• Speck, Otto (2013). Inkluzja edukacyjna a pedagogika lecznicza. Gdańsk: Harmonia Universalis.
• Vandendorpe, Christian (2008). Od papirusu do hipertekstu. Esej o przemianach tekstu i lektury. Warszawa: Wydaw. Uniwersytetu Warszawskiego, cop.
• Więckowska, Elżbieta (2013). 100 lat normalizacji polskiej książki brajlowskiej. Adnotowane zestawienie dokumentów. Laski [mps, Bibl. Tyfl., Laski].
• World Braille Usage 2013 [online], [dostęp: 15.10.2014) Dostępny w WWW: <http://www.perkins.org/worldbrailleusage/>.
• Zarządzenie Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 04.11.1981 r. w sprawie wprowadzenia w szkołach specjalnych dla niewidomych i niedowidzących zmodyfikowanego polskiego alfabetu w systemie Braille’a oraz polskich ortograficznych skrótów brajlowskich. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty i Wychowania 1981, nr 12, poz. 87[Bibl. Tyfl., Laski].
• Zarządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dn. 24 maja 1934 r. nr IIP-3133/34 o wprowadzeniu w szkołach specjalnych dla niewidomych polskiego alfabetu oraz skrótówortograficznych [mps, Arch. Tyfl., Laski].
• Zurita, Pedro (1996). List otwarty do Louisa Braillea. Montevideo. W: Jak przygotować niewidome dziecko do nauki brajla? Przewodnik dla rodziców i nauczycieli. Red. M. Paplińska. Warszawa: Fundacja Polskich Niewidomych i Słabowidzących „Trakt”, 2012, s. 5.