Verifizierung von Schifffahrtsstatistiken des Stettiner Hafens in der zweiten Hälfte des 18. und Anfang des 19. Jahrhunderts

• Authors: Michał Knitter

Title variants

PL

Weryfikacja statystyk żeglugowych portu szczecińskiego w drugiej połowie XVIII i na początku XIX wieku

• Languages of publication: DE

Abstracts

PL

Generalnie widoczne jest w omawianym okresie zawężanie geograficznego zasięgu handlu szczecińskiego i jego koncentracja w basenie Morza Bałtyckiego. Spada wymiana z portami położonymi poza cieśninami sundzkimi. Wewnętrzny handel pruski traci również na korzyść obcych portów bałtyckich. Przeprowadzona analiza danych publikowanych w „Intelligentz-Zettel” pozwoliła na ich konfrontację z dotychczasową literaturą i wykazała, że ruch statków w porcie szczecińskim w rzeczywistości był o blisko połowę mniejszy od przyjmowanego dotychczas przez badaczy. Określa to nowe miejsce Szczecina w handlu pruskim i bałtyckim. Wydaje się natomiast, że nie budzą zastrzeżeń wielkość i struktura obrotów portowych. Zaginięcie podczas drugiej wojny światowej akt miasta Szczecin uniemożliwia ustalenie rzeczywistej wielkości morskiej wymiany towarowej miasta. Dalsze badania mogą też zweryfikować ustalenia dotyczące obrotów, chociaż jest to mało prawdopodobne, gdyż danych tych nie zawyżano. Natomiast ustalenia dotyczące koniunktury, bazujące na zwiększającym się bądź zmniejszającym natężeniu ruchu, pozostają bez zmian, ponieważ po weryfikacji liczby pojawiających się jednostek dynamika zmian w tym zakresie pozostaje właściwie taka sama. Zasięg geograficzny szczecińskiej wymiany handlowej w drugiej połowie XVIII wieku nie był zbyt szeroki. W omawianym okresie zasięg geograficzny handlu morskiego coraz bardziej się zawężał, koncentrując się w basenie Morza Bałtyckiego. Wzrastał jednocześnie handel zagraniczny, coraz mniej statków woziło towary pomiędzy portami pruskimi.

Keywords

PL

Szczecin; Port; Żegluga

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2012
• Volume: 25
• Pages: 23-51

Contributors

author

Michał Knitter

• Uniwersytet Szczeciński

translator

Małgorzata Osiewicz-Maternowska

References

• Archiwum Państwowe w Szczecinie, Nachlass von Martin Wehrmann
• Stettinischer Intelligentz-Zettel“ 1791
• Brüggemann L.W.: Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preußischen Herzogthums Vor- und Hinter-Pommern, T. 1, Stettin 1779
• Wustrack C.F.: Kurze historisch-geographisch-statistische Beschreibung von dem königlich-preußischen Herzogthume Vor- und Hinter-Pommern, Stettin 1793
• Wustrack C.F.: Nachtrag zu der kurzen historisch-geographisch-statistischen Beschreibung des königlich-preußischen Herzogthums Vor- und Hinter-Pommern, Stettin 1795
• Bartoszyński K.: Odbudowanie ujścia Odry. Porty morskie Świnoujście i Szczecin [Der Wiederaufbau der Oder-Mündung. Die Seehäfen in Swinemünde und Stettin], in: Monografia Odry [Die Monographie der Oder], hg. v. A. Grodek, M. Kiełczewska-Zalewska, A. Zierhoffer, Poznań 1948
• Born A.: Regulacja Odry i rozbudowa urządzeń technicznych [Die Regulierung der Oder und der Ausbau von technischen Anlagen], in: Monografia Odry [Die Monographie der Oder], hg. v. A. Grodek, M. Kiełczewska-Zalewska, A. Zierhoffer, Poznań 1948
• Braun W.: Zur Stettiner Seehandelsgeschichte 1572–1813. Teil 2, „Baltische Studien“, Neue Folge, 52, 1966
• Chojancka K.: Polsko-brandenburski układ o żegludze na Warcie i Odrze w Trzebiszewie w 1618 roku [Das polnisch-brandenburgische Abkommen über die Schifffahrt auf der Warthe und auf der Oder in Trzebiszewo im Jahre 1618], „Roczniki Historyczne“ [Historische Jahrbücher], 38, 1972
• Chojnacka K.: Handel na Warcie i Odrze w XVI i pierwszej połowie XVII wieku [Der Handel auf der Warthe und auf der Oder im 16. und in der 1. Hälfte des 17. Jahrhunderts], Poznań 2007
• Chojnacka K.: Podstawy techniczne handlu szczecińskiego na Warcie i Odrze w XVI i XVII wieku [Technische Grundlagen des Stettiner Handels auf der Warthe und auf der Oder im 16. und 17. Jahrhundert], „Zapiski Historyczne“, 22, 1956, 1–3
• Chojnacka K.: Polsko-pomorskie zabiegi dyplomatyczne o wolną żeglugę na Warcie i Odrze w drugiej połowie XVI wieku [Polnisch-pommerische diplomatische Bemühungen um freie Schifffahrt auf der Warthe und auf der Oder in der 2. Hälfte des 16. Jahrhunderts], „Przegląd Zachodniopomorski“ [Westpommersche Rundschau], 16, 1972
• Chojnacka K.: Walka o wolny handel i żeglugę na Warcie i Odrze w pierwszej połowie XVI wieku [Der Kampf um freien Handel und freie Schifffahrt auf der Warthe und auf der Oder in der 1. Hälfte des 16. Jahrhunderts], „Przegląd Zachodni“ [Westrundschau], 8, 1952, 1–4
• Gaziński R.: Handel morski Szczecina w latach 1720–1805 [Stettiner Seehandel in den Jahren 1720–1805], Szczecin 2000
• Gaziński R.: Państwo pruskie a handel morski Szczecina w XVIII wieku [Der preußische Staat und der Seehandel Stettins im 18. Jahrhundert], in: Państwo i społeczeństwo na Pomorzu Zachodnim do 1945 roku. Materiały z konferencji Szczecin, 15–17 września 1995 [Staat und Gesellschaft in Westpommern bis 1945. Konferenzmaterialien Szczecin, den 15.–17. September 1995], hg. v. W. Stępiński, Szczecin 1997
• Gaziński R.: Szczecińska gospodarka morska na przełomie XVIII i XIX wieku – stagnacja czy rozwój? [Die Stettiner Seewirtschaft um die Wende des 18. und 19. Jahrhunderts: Stagnation oder Entwicklung?], „Przegląd Zachodniopomorski“ [Westpommersche Rundschau], 49, 2005, 3
• Gaziński R.: Z dziejów prac pogłębiarskich na Zalewie Szczecińskim (XVIII) [Aus der Geschichte Vertiefungsarbeiten im Stettiner Haff], „Przegląd Zachodniopomorski“ [Westpommersche Rundschau], 34, 1990, 1–2
• Gaziński R.: Z dziejów stosunków gospodarczych między Szwecją a Prusami. Spór o handel na Pianie i Świnie w latach 1720–1763 [Aus der Geschichte wirtschaftlicher Kontakte zwischen Schweden und Preußen. Der Streit um Handel auf der Peene und der Swine in den Jahren 1720–1763], „Przegląd Zachodniopomorski, 36, 1992, 1
• Gierszewski S.: Statystyka żeglugi Gdańska w latach 1670–1815 [Die Statistik der Danziger Schifffahrt in den Jahren 1670–1815], Warszawa 1963
• Historia Prus, t. 2: Prusy w okresie monarchii absolutnej (1701–1806) [Die Geschichte Preußens, Bd. 2: Preußen während der Zeit der absolutistischen Monarchie], hg. v. B. Wachowiak, Poznań 2010
• Lesiński H., Fenrych W.: Z dziejów wyspy Wolin i Świnoujścia (od XIII do XX wieku) [Aus der Geschichte der Insel Wollin und Swinemündes (seit dem 13. bis zum 20. Jahrhundert)], in: Z dziejów ziemi wolińskiej [Aus der Geschichte Wolliner Gebiete], hg. v. T. Białecki, Szczecin 1973
• Lesiński H.: Kształtowanie się stosunków rynkowych pod wpływem merkantylistycznej polityki państwa [Die Gestaltung von Marktverhältnisse unter dem Einfluss merkantilistischer Politik des Staates], in: Historia Pomorza, t. 2: Do roku 1815, cz. 3: Pomorze Zachodnie w latach 1648–1815 [Geschichte Pommerns, Bd. 2: Bis 1815, Teil 3: Hinterpommern in den Jahren 1648–1815], hg. v. G. Labuda, Poznań 2003
• Lesiński H.: Rozwój handlu morskiego miast zachodniopomorskich [Die Entwicklung des Seehandels hinterpommerscher Städte], in: Historia Pomorza, t. 2: Do roku 1815, cz. 3: Pomorze Zachodnie w latach 1648–1815 [Geschichte Pommerns, Bd. 2: Bis 1815, Teil 3: Hinterpommern in den Jahren 1648–1815], hg. v. G. Labuda, Poznań 2003
• Lesiński H.: Rozwój portu na tle stosunków handlowych Szczecina od XIII do początku XX wieku [Die Entwicklung des Hafens angesichts der Stettiner Handelsbeziehungen seit dem 13. bis Anfang des 20. Jahrhunderts], in: Port szczeciński. Dzieje i rozwój do 1970 roku [Stettiner Hafen. Die Geschichte und Entwicklung bis 1970], hg. v. B. Dziedziul, Poznań 1975
• Lesiński H.: Ruch statków w porcie kołobrzeskim oraz zasięg geograficzny żeglugi miasta w XVIII wieku [Schiffsverkehr im Kolberger Hafen und der geographische Umfang der Stadtschifffahrt im 18. Jahrhundert], „Materiały Zachodniopomorskie“ [Westpommersche Materialien], 39, 1993
• Łukaszewicz D., Szultka Z.: Kultura materialna i duchowa [Die materielle und geistige Kultur], in: Historia Pomorza, t. 2: Do roku 1815, cz. 3: Pomorze Zachodnie w latach 1648–1815 [Geschichte Pommerns, Bd. 2: Bis 1815, Teil 3: Hinterpommern in den Jahren 1648–1815], hg. v. G. Labuda, Poznań 2003
• Monografia Odry [Die Monographie der Oder], hg. v. A. Grodek, M. Kiełczewska-Zalewska, A. Zierhoffer, Poznań 1948
• Myk W.: Zarys rozwoju szczecińskiej prasy codziennej od XVI do XX wieku (1537–1945) [Der Grundriss der Entwicklung von der Stettiner Tagespresse vom 16. bis zum 20. Jahrhundert (1537– 1945)], „Przegląd Zachodniopomorski“ [Westpommersche Rundschau], 41, 1997, 1–2
• Ortloff J.A.: Handbuch einer allgemeinen Statistik der Königlich Preußischen Staaten, T. 1, Erlangen 1798
• Rachel H.: Der Merkantilismus in Brandenburg-Preußen, in: Moderne Preußische Geschichte 1648–1947, hg. v. O. Büsch, W. Neugebauer, Berlin u. a. 1981
• Schlözer A.G.: Handel von Stettin in den J. 1772–1776. Briefwechsel meist historischen und politischen Inhalts, T. 2, H. VII–XII, 1777