Charakterystyka kolekcji filatelistycznej Edwina Klessy poświęconej NSZZ „Solidarność”

• Authors: Klessa Edwin

Title variants

EN

Characteristics of Edwin Klessa’s philatelic collection devoted to NSZZ “Solidarność”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia kolekcję znaczków, bloczków, kopert, stempli, kart pocztowych oraz banknotów wydawanych przez podziemne wydawnictwa solidarnościowe i inne nielegalnie działające ugrupowania społeczne i polityczne, które autorowi udało się zgromadzić głównie w czasach, gdy były emitowane i kolportowane. Czterdziesta rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce stała się okazją do zaprezentowania znaczków poczty podziemnej z lat 1981–1989 w dawnym Kinie „Iskra” w Pile na wystawie zatytułowanej Znaczki poczty podziemnej z lat 1981–1989 z kolekcji Edwina Klessy. Wystawa obejmowała prawie 350 arkuszy wystawowych A4.

EN

The article discusses a collection of stamps, blocks, envelopes, stamps, postcards and banknotes issued by underground solidarity publishing houses and other illegally operating social and political groups, which the author managed to collect mainly at the time when they were issued and distributed. The fortieth anniversary of the introduction of martial law in Poland was an opportunity to present the underground post stamps from 1981–1989 in the former “Iskra” Cinema in Pila (Piła) at the exhibition entitled Underground postage stamps from 1981–1989 from the Edwin Klessa collection. The exhibition included nearly 350 A4 exhibition sheets.

Keywords

PL

wystawa znaczków; poczta podziemna; stan wojenny; filatelistyka; Edwin Klessa

EN

stamp exhibition; underground post; martial law; philately; Edwin Klessa

• Publisher: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej
• Journal: Rocznik Skrzatuski
• Year: 2022
• Volume: 10
• Pages: 187-233

Contributors

author

Klessa Edwin

• Biblioteka Parafii pw. św. Jana Chrzciciela w Trzciance

References

• Andrzejewski, Leszek. „Banknoty i znaczki Solidarności”. Dostęp 25.05.2022. https://andrzejewski.siedlce.pl/znaczki.html?page_g195=11.
• Endzel, Zbigniew. Jan Paweł II – Pielgrzym Pokoju na znaczkach Poczty Podziemnej w Polsce w latach 1982–1990. Katalog. Warszawa: Temobud, 1991.
• Friszke, Andrzej. „Internowani, aresztowani, skazani. Pozbawieni wolności w okresie stanu wojennego 1981–1983/1984”. Kwartalnik Historyczny 124, 2 (2017): 267–293. Dostęp 25.05.2022. http://rcin.org.pl/Content/63804/WA303_82940_A52-KH-R-124-2_Friszke.pdf.
• Glapiak, Zdzisław. Protesty społeczne w PRL. Droga do wolności na znakach pocztowych. Leszno–Rydzyna: Zamek SIMP, 2007.
• Górski, Artur S. „Znaczkiem pocztowym w reżim WRON. Poczta podziemna z oflagów i więzień”, 17 sierpnia 2020 r. Dostęp 25.05.2022. https://solidarnosc.gda.pl/aktualnosci/znaczkiem-pocztowym-w-rezim-wron-poczta-podziemna-z-oflagow-i-wiezien.
• Katalog znaczków Konfederacji Polski Niepodległej 1984–1990, oprac. Andrzej Znojkiewicz. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Polskie, 1990.
• Klessa, Edwin. Pamiętnik z internowania. Wronki 14 grudnia 1981 r. – Gębarzewo 23 lipca 1982 r. Wstęp i oprac. Jarosław Wąsowicz. Poznań: IPN, 2013.
• Kobyliński, Anatol. Sześć lat Podziemnej Poczty w Polsce (1982–1988). Rapperswil: Muzeum Polskie, 1989.
• „Kolporter historii”. W: Mateusz Wyrwach, Kolporterzy historii. Ludzie Solidarności i niepodległości, 25–29. Gdańsk: Instytut Dziedzictwa Solidarności, 2021. Dostęp 25.05.2022. https://ids1980.pl/wp-content/uploads/2022/01/IDS_Kolporterzy_poprawka_ebookwww.pdf.
• Kościół i społeczeństwo wobec stanu wojennego, red. Wiesław Jan Wysocki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2004.
• Kukla, Wiesław. Banknoty opozycji w Polsce 1982–1988. Poznań: Wydawnictwo Z. Bartkowiak, 1992.
• Maliszewska, Izabella. „Stan wojenny na znaczkach pocztowych podziemnej Solidarności”, 13 grudnia 2021 r. Muzeum Warszawy Kolekcje. Dostęp 25.05.2022. https://kolekcje.muzeumwarszawy.pl/pl/interpretacje/stan-wojenny-na-znaczkach-pocztowych-podziemnej-solidarnosci.
• Marek, Łucja. „Madonny Polskie w dziejach narodu”. Dziennik Polski 14 sierpnia 2017 r. Dostęp 25.05.2022. https://dziennikpolski24.pl/madonny-polskie-w-dziejach-narodu/ar/12362472.
• Mruk, Henryk, Michał Guć. Znaczki szczecińskiego podziemia autorstwa Jana Tarnowskiego 1981–1989. Szczecin: IPN, 2020.
• Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu, „Penny Black czyli krótka historia znaczka pocztowego”. Dostęp 25.05.2022. https://muzeum.wroclaw.pl/blog-post/penny-black-czyli-krotka-historia-znaczka-pocztowego.
• O Polskę wolną! O Polskę Solidarną! NSZZ Solidarność w latach 1980–1989. Zbiór studiów, red. Wojciech Polak, Sylwia Galij-Skarbińska, Violetta Kmiecik, Michał Białkowski, Jakub Kufa, Przemysław Rychlewski. Gdańsk: tatastudio, 2011. Dostęp 25.05.2022. https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/13223/O%20POLSKE%20WOLNA%20-%20Wojciech%20Polak%20%28red.%29.pdf?sequence=2&isAllowed=y.
• „Poczta Solidarności Podziemnej w latach 1982–1989”. Dostęp 25.05.2022. https://www.ecs.gda.pl/title,Poczta_Solidarnosci,pid,1248.html.
• Polak, Wojciech, Sylwia Galij-Skarbińska, Michał Damazyn. Nikczemność i honor. Stan wojenny w stu odsłonach. Kraków: Biały Kruk, 2021.
• Słowiniec Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Niezależna filatelistyka – znaczki. „Zwycięstwo przyjdzie – przyjdzie przez Maryję, kardynał A. Hlond – Prymas Polski. Poczta «Solidarności Walczącej» Białystok”, pozycja 167. Białystok: Poczta „Solidarności Walczącej”, 1984. Dostęp 25.05.2022. http://www.sowiniec.com.pl/php/5_p_solidarna.php?ID3=28&s=4&li=1&sort=OPS. Znaczek: http://sowiniec.com.pl/zbiory_z/Ple_0004_A_a.jpg.
• Słowiniec Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Niezależna filatelistyka – znaczki. „Św. M. Kolbe męczennik 1941. Poczta «Solidarności»”, pozycja 169. Świdnik: Poczta „Solidarność”, [1984]. Dostęp 25.05.2022. http://www.sowiniec.com.pl/php/5_p_solidarna.php?ID3=28&s=4&li=1&sort=OPS. Znaczek: http://sowiniec.com.pl/zbiory_z/Zn_0009_A_a.jpg.
• Słowiniec Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Niezależna filatelistyka – znaczki. „Ks. J. Popiełuszko męczennik 1984. Poczta «Solidarności»”, pozycja 170. Świdnik: Poczta „Solidarność”, [1984]. Dostęp 25.05.2022. http://www.sowiniec.com.pl/php/5_p_solidarna.php?ID3=28&s=4&li=1&sort=OPS. Znaczek: http://sowiniec.com.pl/zbiory_z/Szp_1036_2A_a.jpg.
• Słowiniec Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Niezależna filatelistyka – znaczki. „Rok Maryjny 1987–1988. Poczta «Solidarność» Świdnik”, pozycja 1505. Świdnik: Poczta „Solidarność”, [1987]. Dostęp 25.05.2022. http://www.sowiniec.com.pl/php/5_p_solidarna.php?ID3=28&s=31&li=1&sort=OPS&tab=40878#40878. Znaczki: http://sowiniec.com.pl/zbiory_z/Zn_0194_1A_a.jpg, http://sowiniec.com.pl/zbiory_z/Zn_0194_1A_b.jpg.
• Słowiniec Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Niezależna filatelistyka – znaczki. „Fatima 1917–1987. Poczta «Solidarność» Świdnik”, pozycja 1506. Świdnik: Poczta „Solidarność”, [1987]. Dostęp 25.05.2022. http://www.sowiniec.com.pl/php/5_p_solidarna.php?ID3=28&s=31&li=1&sort=OPS&tab=40878#40878. Znaczki: http://sowiniec.com.pl/zbiory_z/Zn_0194_2A_a.jpg, http://sowiniec.com.pl/zbiory_z/Zn_0194_2A_b.jpg.
• Sokołowski, Wacław. Katalog znaczków wydanych przez polskie organizacje niezależne w 1987 roku. Warszawa, 1990.
• Solidarność podziemna 1981–1989, red. Andrzej Friszke. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2006.
• Stan wojenny w Polsce 1981–1983, red. Antoni Dudek. Warszawa: IPN, 2003.
• Swałtek, Barbara, Jacek Swałtek. Gawędy o znaczkach, pieczątkach i kopertach: filatelistyka podziemna lat 1982–1985 jako forma działania na rzecz niepodległości i suwerenności Polski. Zeszyty Historyczne Sieci Solidarności t. 7. Kraków: Stowarzyszenie Sieć Solidarności, 2016.
• Szychta, Katarzyna. „Historia zapisana w obrazie. Wydarzenia Grudnia ’70 z perspektywy twórców nieoficjalnych znaczków i kartek pocztowych z lat osiemdziesiątych XX w.”. Argumenta Historica 5 (2018): 168–189. Dostęp 25.05.2022. https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/argumentahistorica/article/view/3286.
• Szychta-Mielewczyk, Katarzyna. „Przekształcenia znaku «Solidarność» projektu Jerzego Janiszewskiego w twórczości opozycyjnej lat osiemdziesiątych XX w.”. Porta Aurea 20 (2021): 241–263. Dostęp 25.05.2022. https://doi.org/10.26881/porta.2021.20.11.
• Świadectwa stanu wojennego, wstęp Janusz Krupski, oprac. Antoni Dudek i Krzysztof Madej. Relacje i wspomnienia. T. 2. Warszawa: IPN, 2006.
• Towarzystwo Poczty Podziemnej. Katalog znaczków lata 1982–1984, oprac. Zbigniew Kowalewski. Warszawa: nakład autora, 21998.
• Towarzystwo Poczty Podziemnej. Katalog znaczków rok 1985, oprac. Andrzej Jaworski. Warszawa: nakład autora, 2000.
• Towarzystwo Poczty Podziemnej. Katalog znaczków rok 1986, oprac. Andrzej Jaworski. Warszawa: nakład autora, 2001.
• Towarzystwo Poczty Podziemnej. Poglądowa działalność w obozach internowanych i zakładach karnych, oprac. Zbigniew Kowalewski. Warszawa, 2019. Dostęp 25.05.2022, https://zbigniew.sarata.pl/data/files/pdf/m/qkvwpd.pdf.
• Wąsowicz, Jarosław. „Klessa Edwin”. W: Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989. T. 1, red. M. Łątkowska i in., 196–197. Warszawa: IPN, 2010.
• Wąsowicz, Jarosław. „Maryjny charakter religijności ruchu «Solidarność» 1980–1989”. W: Kościół w Polsce. Dzieje i kultura. T. 17, red. Jan Walkusz, 159–175. Lublin: RW KUL, 2018.
• Wolski, Marek. „Historia ukryta na znaczkach poczty podziemnej”, 15 grudnia 2021 r. Dostęp 25.05.2022. https://pila.naszemiasto.pl/historia-ukryta-na-znaczkach-poczty-podziemnej/ar/c15-8594329.
• „Wystawa Znaczki Poczty Podziemnej 1982–1989”. Dostęp 25.05.2022. http://www.solidarnosc.org.pl/gorzow/pl/article/show/category,14,id,143-.html.
• „Wystawa znaczków poczty podziemnej z lat 1981–1989 ze zbiorów Edwina Klessy”. Dostęp 25.05.2022. https://www.powiat.pila.pl/promocja-kultura-i-sport/patronaty-starosty/wydarzenia/1053,wystawa-znaczkow-poczty-podziemnej-z-lat-1981-1989-ze-zbiorow-edwina-klessy.