Hakerzy i kolektywy hakerskie w Polsce. Od operacjonalizacji do laboratoriów i stref wymiany

• Authors: Marcin Zaród

Title variants

EN

Hackers and Hacking Collectives in Poland. From Operationalization to Laboratories and Trading zones

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera wyniki badań w środowiskach hakerskich w Polsce, realizowanych z zastosowaniem teorii aktora-sieci w latach 2013–2015. W pierwszej części prezentowane są operacjonalizacje pojęć hakera, odchodzące od stereotypu medialnego na rzecz uwzględnienia wiedzy z zakresu nauk społecznych, autodeskrypcji badanych oraz rezultatów fazy eksploracyjnej badania. Proponowana operacjonalizacja pozwala na lepszy opis zjawisk zachodzących w polskich grupach nazywających się hackerspace, makerspace czy fablab. W drugiej części przedstawione są analizy materiału zebranego w ramach operacjonalizacji, koncentrujące się na tworzeniu i wymianie wiedzy, w których uczestniczą hakerzy i kolektywy hakerskie. Analiza kolektywu hakerskiego jako laboratorium wskazuje na rolę czasu, humoru oraz stabilności. Kombinacja humoru i niestabilności sprzyja powstaniu „karnawału poznawczego”, w trak- cie którego koszt porażki jest obniżony. Analiza kolektywu hakerskiego jako strefy wymiany kieruje uwagę na mediacje kultur epistemicznych oraz rolę niestabilności w ułatwianiu wymiany. Rezultatem operacjonalizacji, etnografii i analizy jest nie tylko lepsze zrozumienie nowej grupy, ale również propozycja syntezy dotychczasowych badań kultury hakerskiej z konstruktywistyczną socjologią nauki i techniki.

EN

The paper is a summary of ethnographical research on hacking groups in Poland, conducted within Actor-Network Theory approach between 2013 and 2015. In the first part of the paper, operationalization of a hacker is proposed. New proposal moves away from popular stereotypes, instead including concepts from social sciences, autodescriptions and results from exploratory phase. Proposed operationalization enables better description of Polish groups using names such as hackerspace, makerspace and fab-lab. Second part includes analysis of material gathered within such operationalization, concentrating on processes of knowledge creation, conducted by hackers and hacking collective. By analysing hacking collective as a laboratory, analysis focuses on role of time, humour and stability. Mixture of instability and humour enables cognitive carnival, when costs of failure are lowered. Analysing hacking collective as a trading zone, focuses attention of mediations between different epistemic cultures and role of instability as a trade facilitator. As a result of proposed operationalization, ethnography and analysis is not only a description of new group, but also a proposal of synthesis between studies of hacking cultures and constructivist studies of science and technology.

Keywords

PL

studia nad nauką i techniką; haker; kolektyw hakerski; teoria aktora-sieci; etnografia

EN

science and technology studies; hacker; hacking collective; actor-network theory; ethnography

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2017
• Issue: 1(224)
• Pages: 225-252

Contributors

author

Marcin Zaród

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Karowa 18, 00-978 Warszawa

References

• Abriszewski, Krzysztof. 2008. Poznanie, zbiorowość, polityka: Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Alberts, Gerard i Ruth Oldenziel (red.). 2014. Hacking Europe: From Computer Cultures to Demoscenes. London: Springer.
• Barnes, Barry i David Bloor. 1993. Mocny program socjologii wiedzy. Tłum. Z. Jankiewicz i in. Warszawa: IFiS PAN.
• Becker, Howard. 2009. Outisiderzy: Studia z socjologii dewiacji. Tłum. O. Siara. Warszawa: WN PWN.
• Bucciarelli, Louis L. 1996. Designing Engineers. Cambridge, MA: MIT Press.
• Callon, Michel. 2014. Społeczeństwo w procesie tworzenia: badania technologii jako narzędzie analizy socjologicznej. Tłum. R. Sojak. W: E. Bińczyk i A. Derra (red.). Studia nad nauką i technologią: Wybór tekstów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 263–289.
• Chełmiński, Michał i Edwin Bendyk. 2014. Fraktale: Przypadki/Warszawski Hacker-space. W projekcie: Laboratorium żywej kultury/Metakultura, infrastruktura, akupunktura. Warszawa: Bęc Zmiana. Https://spisekkultury.wordpress.com/fraktale-przypadki/przypadki-warszawski-hackerspace/ [dostęp 9.02.2017].
• Chiesa, Raoul, Stefania Ducci i Silvio Ciappi. 2009. Profiling Hackers: The science of criminal profiling as applied to the world of hacking. Boca Raton, FL: Auerbach Publications.
• Cho, Adrian. 2008. Cryptography. University Hackers Test the Right to Expose Security Concerns. „Science” 322: 1322–1323.
• Coleman, E. Gabriela i Alex Golub. 2008. Hacker Practice: Moral Genres and the Cultural Articulation of Liberalism. „Anthropological Theory” 8 (3): 255–77.
• Coleman, E. Gabriela 2009. Code is Speech: Legal Tinkering, Expertise, and Protest among Free and Open Source Software Developers. „Cultural Anthropology” 24 (3): 420–54.
• Coleman, E. Gabriela. 2013. Coding Freedom: The Ethics and Aesthetics of Hacking. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Coleman, E. Gabriela. 2015. Hacker, Hoaxer, Whistleblower, Spy: The many faces of Anonymous. London, Brooklyn, NY: Verso.
• Collins, Harry i Robert Evans. 2007. Rethinking Expertise. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Dupont, Benoit. 2013. Skills and Trust: A Tour Inside the Hard Drives of Computer Hackers. W: Morselli Claudio (red.). Illicit Networks. London, UK: Routledge, s. 195–217.
• Farr, Nicholas. 2009. Respect the Past, Examine the Present, Build the Future (http://blog.hackerspaces.org/2009/08/25/respect-the-past-examine-the-present-buildthe-future/, dostęp 8 sierpnia 2016).
• Ferguson, Eugene S. 1992. Engineering and the mind’s eye. Cambridge, MA: MIT Press.
• Fleck, Ludwik. 2014. Teoriopoznawcze rozważania nad historią odczytu Wassermana. Tłum. M. Tuszkiewicz. W: E. Bińczyk i A. Derra (red.). Studia nad nauką i technologią: Wybór tekstów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 25–47.
• Fleischmann, Katja, Sabine Hielscher, i Timothy Merritt. 2016. Making things in Fab Labs: A case study on sustainability and co-creation. „Digital Creativity” 1–19.
• Galison, Peter. 1997. Image and Logic: A Material Culture of Microphysics. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Galison, Peter. 2010. Trading with the Enemy. W: M. E. Gorman (red.). Trading Zones and Interactional Expertise. Cambridge, MA: MIT Press.
• Gershenfeld, Neil A. 2007. Fab: The coming revolution on your desktop—from personal computers to personal fabrication. New York, NY: Basic Books.
• Hess, David. 2014. Ethnography and the Development of Science and Technology Studies. W: P. Atkinson, A. Coffey, S. Delamont, J. Lofland i L. Lofl and (red.). Handbook of Ethnography. Los Angeles, CA, London, New Delhi, Singapore, Washington DC: Sage, s. 234–246.
• Himanen, Pekka. 2002. The Hacker Ethic. A Radical Approach to the Philosophy of Business. New York, NY: Random House.
• Juza, Marta. 2008. Kształtowanie się społeczności i kultury hakerskiej oraz ich znaczenie dla rozwoju Internetu. „Studia Socjologiczne” 4(191): 67–89.
• Juza, Marta. 2011. Społeczność polskich pionierów Internetu i jej dokonania. 20 lat Internetu w Polsce. „Studia Socjologiczne” 3(202): 8–28.
• Knorr Cetina, Karin. 1981. Manufacture of Knowledge: An Essay on the Constructivist and Contextual Nature of Science. Oxford, New York, NY, Toronto, Sydney: Pergamon.
• Knorr Cetina, Karin. 1999. Epistemic Cultures: How the Sciences Make Knowledge. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Knorr Cetina, Karin. 2009. The Synthetic Situation: Interactionism for a Global World. „Symbolic Interaction” 32(1): 61–87.
• Knosala, Bartłomiej. 2015. Fablaby jako realizacja humanizmu technologicznego. „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej” z. 85: 179–92.
• Krapiński, Bartosz, Stanisław Szultka, Martyna Grabowska, Tomasz Szlendak, Władysław Zawistowski, Olga A. Marcinkiewicz, Jarosław Bujny i in. 2014. Kreatywny łańcuch – powiązania sektora kultury i kreatywnego w Polsce. Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
• Kubitschko, Sebastian. 2015. Hackers’ media practices: Demonstrating and articulating expertise as interlocking arrangements. „Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies” 21 (3): 388–402.
• Latour, Bruno i Steve Woolgar. 1986. Laboratory Life: The Construction of Scientific Facts. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Latour, Bruno. 1988a. Science in Action: How to Follow Scientists and Engineers Through Society. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Latour, Bruno. 1988b. The Pasteurization of France. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Latour, Bruno. 2009a. Dajcie mi laboratorium a poruszę świat. Tłum. K. Abriszewski i Ł. Aftelowicz. „Teksty Drugie” 1–2: 163–192.
• Latour, Bruno. 2009b. Polityka natury. Tłum. A. Czarnacka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Latour, Bruno. 2010. Splatając na nowo to, co społeczne: Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Tłum. A. Derra i K. Abriszewski. HN Horyzonty Nowoczesności 72. Kraków: Universitas.
• Latour, Bruno. 2012. Wizualizacja i poznanie: Zrysowywanie rzeczy razem. Tłum. A. Derra i M. Frąckowiak. „Avant” T: 207–257.
• Latour, Bruno. 2013. Nadzieja Pandory: Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką. Tłum. K. Abriszewski i in. Polityka w kulturze. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Levy, Steven. 2010. Hackers: Heroes of the Computer Revolution. 1st (25th anniversary edition). Beijing, Cambridge, UK, Farnham, Koeln, Sebastopol, Tokyo: O’Reilly.
• LoWalter-Herrmann, Julia i Corinne Büching (red.). 2013. FabLab: Of machines, makers and inventors. Bielefeld: Transcript-Verlag.
• Margolis, Jane i Allan Fisher. 2002. Unlocking the Clubhouse: Women in computing. Cambridge, MA: MIT Press.
• Maxigas. 2012. Hacklabs and Hackerspaces: Tracing Two Genealogies. „Journal of Peer Production” 2.
• Raymond, Eric S. 2001a. How to become a hacker (http://www.catb.org/esr/faqs/hacker-howto.html, dostęp sierpień 2016).
• Raymond, Eric S. 2001b. The Cathedral and the Bazaar. Musings on Linux and Open Source by an accidental revolutionary. Beijing, Cambridge, MA: O’Reilly. [Wyd. Popr.]
• Schneier, Bruce. 2015. Data and Goliath. The Hidden Battles to Collect Your Data and Control Your World. New York, NY: W.W. Norton & Company.
• Sismondo, Sergio. 2010. An Introduction to Science and Technology Studies. Drugie wydanie. Chichester, U.K., Malden, MA: Wiley-Blackwell.
• Söderberg, Johan i Alessandro Delfanti. 2015. Hacking Hacked! The Life Cycles of Digital Innovation. „Science, Technology & Human Values” 40: 793–798.
• Söderberg, Johan. 2011a. Free Software to Open Hardware: Critical theory on the frontiers of hacking. Gothenburg: University of Gothenburg.
• Söderberg, Johan. 2011b. Free Space Optics in the Czech Wireless Community: Shedding Some Light on the Role of Normativity for User-Initiated Innovations. „Science, Technology & Human Values” 36 (4): 423–50.
• Star, Susan Leigh i James R. Griesemer. 1989. Institutional Ecology, ‘Translations’ and Boundary Objects: Amateurs and Professionals in Berkeley’s Museum of Vertebrate Zoology, 1907–39. „Social Studies of Science” 19 (3): 387–420.
• Taylor, Paul A. 1999. Hackers: Crime and the Digital Sublime. New York: Routledge.
• The Mentor. 1986. „The Conscience of a Hacker.” (Hacker’s Manifesto). Phrack Inc. 3 (7). http://www.phrack.org/archives/issues/7/3.txt. [Dostęp: 13 czerwca 2016]
• Toupin, Sophie. 2014. Feminist Hackerspaces: The Synthesis of Feminist and Hacker Cultures. „Journal of Peer Production” 4.
• Turgeman-Goldschmidt, Orly. 2008. Meanings that Hackers Assign to their Being a Hacker. „International Journal of Cyber Criminology” 2 (2): 382–96.
• Turkle, Sherry. 2005. The Second Self: Computers and the Human Spirit. 20th anniversary ed., MIT Press ed. Cambridge, MA: MIT Press.
• van der Hoek, André i Marian Petre (red.). 2014. Software Designers in Action: A Hu-man-Centric Look at Design Work. Boca Raton, FL: Taylor & Francis.
• Vinck, Dominique. 2009. Everyday Engineering: An ethnography of Design and Innovation. Inside Technology. Cambridge, MA, London: MIT.
• Voiskounsky, Alexander i Olga Smyslova. 2003. Flow-based Model of Computer Hackers’ Motivation. „Cyber-psychology & Behaviour” 6 (2): 171–180.
• Wark, McKenzie. 2004. A Hacker Manifesto. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Wasiak, Patryk. 2016. Formalne i nieformalne obiegi wiedzy z zakresu nauki samodzielnego programowania komputerów domowych w Polsce. W: Historia informatyki polskiej [w druku].
• Zaród, Marcin. 2013. Fabryki edukacji: Laboratoria wytwórcze jako nowe narzędzie edukacji technicznej. „Edukacja Biologiczna i Środowiskowa” 48 (4): 38–44.
• Zaród, Marcin. 2015a. Hacking Collective as a Trading Zone. Notes from the ethnography of hackerspaces in Poland. „Kultura i Edukacja” (w druku) (4).
• Zaród, Marcin. 2015b. Polityka, organizacja i praktyki tworzenia wiedzy w kolektywach otwartego kodu. „Praktyka Teoretyczna” 15 (1): 266–286.