System medyczny w Polsce wobec wyzwań XXI w. Perspektywa krytycznej socjologii zdrowia i choroby

• Authors: Włodzimierz Piątkowski , Luiza Nowakowska

Title variants

EN

Medical system in Poland in the face of XXI century challenges the perspective of the critical sociology of health and disease

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem rozważań jest ocena wybranych aspektów funkcjonowania polskiego systemu ochrony zdrowia w zakresie możliwości reagowania na współczesne dynamiczne przemiany społeczne, ekonomiczne oraz epidemiologiczne (m.in. upowszechnianie się chorób przewlekłych, starzenie się populacji czy kryzys rodziny w zakresie pełnienia funkcji opiekuńczych i pielęgnacyjnych wobec osób chorych). Analiza tak sformułowanego problemu została dokonana w oparciu o krytycznie zorientowaną perspektywę rozwijaną w ramach socjologii zdrowia i choroby. W tekście zwrócono szczególną uwagę na problem pogłębiających się nierówności społecznych, które można uznać za jeden z najważniejszych czynników utrudniających dostęp do świadczeń medycznych oraz warunkujących gorszy stan zdrowia. Wskazano w tym kontekście m.in. na mechanizm „oszczędzania na zdrowiu” oraz zadłużania się w celu zaspokajania potrzeb zdrowotnych. Dokonano także próby oceny efektywności programów promujących zdrowie w naszym kraju, potencjalnie najskuteczniejszego sposobu podnoszenia poziomu zdrowia społecznego. Podjęto także problem społecznego zaufania do instytucji służby zdrowia oraz aprobaty kierunku podejmowanych prób reformowania systemu medycznego w naszym kraju. Osobna część rozważań została poświęcona krytyce idei redukowania roli państwa w sektorze zdrowia

EN

The purpose of the discussion is to evaluate certain aspects of the Polish health care system – its ability to respond to contemporary dynamic social, economic and epidemiological changes (including the spread of chronic diseases, aging population or family crisis – its possibilities for providing care of the sick). The analysis of such a problem was based on a critically-oriented perspective that is developed in the field of the sociology of health and illness. The text pays particular attention to the problem of deepening social inequalities, which can be considered as one of the major factors that hinder access to health care and influence poorer health condition. In this context the mechanism of “saving health” and borrowing in order to satisfy the health needs in the face of financial difficulties was mentioned. Moreover, the text includes the attempt to evaluate the effectiveness of health promotion programs in our country as potentially the most effective way of raising the level of public health. There is also the issue of public confidence in health care institutions and the approval of attempts towards reforming the medical system in our country. A separate part of the discussion was devoted to criticism of the idea of reducing the role of the state in the health care sector.

Keywords

PL

system medyczny; socjologia krytyczna; nierówności zdrowotne; promocja zdrowia

EN

the medical system; critical sociology; health inequalities; health promotion

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2012
• Volume: 61
• Issue: 2
• Pages: 11-29

Dates

published

2012

Contributors

author

Włodzimierz Piątkowski

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

author

Luiza Nowakowska

• Uniwersytet Medyczny w Lublinie

References

• Barański J. [2002], Niektóre aspekty komunikowania się lekarza z pacjentem, [w:] J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Barański J., Piątkowski W. (red.) [2002], Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Bielecki W.J. [2007], Przedmowa, [w:] W.J. Bielecki, Syndrom choroby funkcjonalnej: socjologiczny mit czy rzeczywistość?, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Bizoń Z. [1976], Wzorce adaptacji systemu medycznego do zmian społecznych, [w:] M. Sokołowska, J. Hołówka, A. Ostrowska (red.), Socjologia a zdrowie, Warszawa: PWN.
• Bjornberg A., Garrofe B.C., Lindblad S. [2009], Europejski Konsumencki Indeks Zdrowia (Health Consumer Powerhouse), Warszawa: AB.
• Blaxter M. [2009], Zdrowie, Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Boguszewski R. (oprac.) [2007], Zdrowie i zdrowy styl życia w Polsce, Komunikat z badań CBOS, Warszawa, wrzesień.
• Bowling A. [2007], Research methods in health. Investigating health and health services, New York: Open University Press.
• Brenner M.H. [1995], Political Economy and Health, [w:] B.C. Amil, S. Levine, A.R. Tarlov, D. Walsh (eds.), Society and Health, New York, Oxford: Oxford University Press.
• Cockerham W.C. [2004], Medical Sociology, Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
• Coronna C.A. [2011], Clash of Logics, Crisis of Trust: Entering the Era for Profit Health Care?, [w:] B.A. Pescosolido et. al. (eds.), Handbook of the Sociology of Health, Illness and Healing, New York: A Blueprint for the 21st Century, Springer.
• Czapiński J., Panek T. (red.) [2011], Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego.
• Duch-Krzystoszek D. [2009], Korzystanie ze służby zdrowia. Uwarunkowania mikrostrukturalne i makrostrukturalne, [w:] A. Ostrowska (red.), Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Feliksiak M. (oprac.) [2008], Nadzieje i obawy związane z rokiem 2008, Komunikat z badań CBOS, Warszawa, styczeń.
• Field M.G. [1976], System zdrowia a system społeczny, [w:] M. Sokołowska, J. Hołówka, A. Ostrowska (red.), Socjologia a zdrowie, Warszawa: PWN.
• Giddens A. [1998], Socjologia. Zwięzłe lecz krytyczne wprowadzenie, Poznań: Zysk i S-ka.
• Giddens A. [2004], Demokracja i sfera publiczna – Habermas, [w:] A. Giddens, Socjologia, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
• Korzeniowska E., Promocja zdrowia w Polsce. Socjologiczna Analiza procesu innowacji, [w:] W. Piątkowski, B. Płonka-Syroka (red.), Socjologia i antropologia medycyny w działaniu, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.
• Lewis B.L., Parent F.D. [2001], Healthcare Equity, [w:] H.B. Rebach, J.G. Bruhn (eds.), Handbook of Clinical Sociology, wyd. II, New York: Kluwer Academic.
• Moskalewicz B. [2009], Medycyna jako system społeczny, [w:] A. Ostrowska (red.), Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Mucha J. [2002], hasło Socjologia krytyczna, [w ]: Z. Bokszański i in. (red.), Encyklopedia socjologii, t. 4 , Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Narodowy Program Zdrowia [2007], Narodowy Program Zdrowia na lata 2007–2015, Załącznik do Uchwały Rady Ministrów z dn. 15 maja 2007, nr 90.
• Nettleton S. [1996], The Sociology of Health and Illness, Cambridge: Polity Press.
• Nettleton S. [2006], Social Inequalities and Health Status, [w:] S. Nettleton, The Sociology of Health and Illness, Cambridge: Polity Press.
• Nettleton S., Bunton R. [1999], Sociological critiques of health promotion, [w:] R. Bunton, S. Nettleton, R. Burrows, The Sociology of Health Promotion. Critical Analyses of Consumption Lifestyle and Risk, London: Routledge.
• Ostrowska A [2004], Polska socjologia na tle zachodniej, [w:] W. Piątkowski (red.), Zdrowie – choroba – społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny, Lublin: Wyd. UMCS.
• Ostrowska A. [2010], Zróżnicowania społeczne i nierówności w zdrowiu, [w:] W. Piątkowski (red.), Socjologia z medycyną. W kręgu myśli naukowej Magdaleny Sokołowskiej, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Parsons T. [2009], System społeczny, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Piątkowski W. [2004], Wstęp, [w:] W. Piątkowski (red.), Zdrowie – choroba – społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Roguska B. (oprac.) [2005], Rok 2005 – nadzieje i obawy, Komunikat z badań CBOS, Warszawa, luty.
• Roguska B. (oprac.) [2008], Opinie o komercjalizacji szpitali, Komunikat z badań CBOS, Warszawa, wrzesień.
• Senior M., Vivas B. [1998], Health and Illness, London: Palgrave – Macmillan.
• Shilling Ch. [2008], Kultura, „rola chorego” i konsumpcja zdrowia, [w:] P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska (red.), Socjologia codzienności, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Słońska Z. [2008], Nowe oblicze medykalizacji: redefinicja i marginalizacja promocji zdrowia, [w:] W. Piątkowski, B. Płonka-Syroka (red.), Socjologia i antropologia medycyny w działaniu, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.
• Słońska Z. [2009], Socjologia a promocja zdrowia, [w:] A. Ostrowska (red.), Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie, analizy, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Słońska Z. [2010a], Rozwój i stan pojęcia „promocja zdrowia” w perspektywie socjologicznej, [w:] K. Popielski, M. Skrzypek, E. Albińska (red.), Zdrowie i choroba w kontekście psychospołecznym, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Słońska Z. [2010b], Społeczna natura zdrowia: teoria i praktyka, [w:] W. Piątkowski (red.), Socjologia z medycyną. W kręgu myśli naukowej Magdaleny Sokołowskiej, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Stevens F. [2010], The Convergence and Divergence of Modern Health Care Systems, [w:] W.C. Cockerham (ed.), The New Blackwell Companion to Medical Sociology, Oxford: Blackwell.
• Survey [2011], Survey of Health Care Consumers Global Report: Key Findings, Strategic Implications. Produced by the Deloitte Center for Health Solutions.
• Synowiec-Piłat M. [2002a], Funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji medycznych, [w:] J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Synowiec-Piłat M. [2002b], Zróżnicowania i nierówności społeczne a zdrowie, [w:] J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Taranowicz I. [2002], Zachowania w zdrowiu i chorobie,[ w:] J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Tobiasz-Adamczyk B. [2005], Kilka uwag o socjologii choroby, [w:] W. Piątkowski, W.A. Brodniak (red.), Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna, Tyczyn: Wydawnictwo WSSG.
• Wądołowska K. (oprac.) [2010], Opinie o opiece zdrowotnej, Warszawa: Komunikat z badań CBOS, luty.
• WHO Global Report [2005], WHO Global Report Preventing chronic disease: a vital investment, Geneva: WHO.
• Włodarczyk W.C. [2002], Reforma opieki zdrowotnej – w poszukiwaniu nowych funkcji, [w:] J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Włodarczyk W.C. [2006], Polityka zdrowotna Unii Europejskiej: nierówności w zdrowiu, „Zeszyty Naukowe Ochrony Zdrowia. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie” IV, nr 2.
• Wszędyrówny M., Zachowania zdrowotne w warunkach biedy, [w: ] J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.

Identifiers

ISSN

0033-2356