OD REDAKTORÓW TEMATYCZNYCH NUMERU

• Authors: Lucyna Machol-Zajda , Marek Bednarski

Title variants

EN

FROM EDITORS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Czas pracy to ważna kategoria społeczna. Z perspektywy jednostki wyznacza bowiem granice między zajęciami zarobkowymi a wypoczynkiem i obowiązkami związanymi zwykle z gospodarstwem domowym. Z perspektywy przedsiębiorstwa natomiast stanowi zmienną mającą znaczący wpływ na jego konkurencyjność rynkową. Zatem badania nad czasem pracy, jego kształtem, determinantami są istotne tak z perspektywy celów poznawczych, jak i aplikacyjnych. Przy czym z uwagi na charakter tej kategorii, w analizach trzeba sięgnąć po aparat badawczy ekonomii, prawa, socjologii, polityki społecznej i, w miarę potrzeb, jeszcze innych dyscyplin. Obecnie badania nad czasem pracy okazują się być szczególnie interesujące i potrzebne. Czas pracy podlega bowiem dziś szczególnie głębokim zmianom w różnych wymiarach: długości, rytmiczności, rozkładu dobowego, co niesie istotne konsekwencje dla zatrudnionych i ich rodzin. Wynika to przede wszystkim z istotnych zmian zachodzących w systemach ekonomicznych, których skala pozwala mówić wręcz o „nowej gospodarce”. Niekiedy, dla podkreślenia jakościowego charakteru przekształceń, używa się tu określenia „postfordyzm”. Sygnalizowane zmiany zwykle są wiązane z takimi zjawiskami, jak: globalizacja, serwicyzacja, rozwój małych i średnich firm, ekspansja gospodarki opartej na wiedzy, zachodzącymi w warunkach ograniczania interwencjonizmu państwowego i słabnięcia związków zawodowych. Zarysowane procesy, choć niosły korzyści ekonomiczne, pogłębiały jednak niepewność gospodarowania, którą przedsiębiorcy starali się przenieść na zatrudnionych, upowszechniając elastyczne i atypowe formy czasu pracy. Rezultaty tego, choć przez niektórych, szczególnie młodszych, akceptowane, niosły również negatywne konsekwencje, stwarzając wśród pracujących poczucie tymczasowości, a nawet – według niektórych badaczy – sprzyjając powstaniu nowej klasy – prekariatu, niebezpiecznej dla istniejącego ładu społecznego. Zarysowane problemy wystąpiły na znaczącą skalę również w Polsce. Ich szczególna intensywność jest rezultatem nałożenia się zmian związanych z transformacją ustrojową na sygnalizowane trendy ekonomiczne, zachodzące w krajach wyżej rozwiniętych. Prezentowany numer „Polityki Społecznej” stanowi próbę odniesienia się do powyższych problemów przez zespół badaczy reprezentujących różne dyscypliny. Zeszyt nie ma charakteru pełnej monografii zagadnienia, a raczej odzwierciedla zainteresowania i kompetencje autorów. Stąd pewne wątki nie zostały tu poruszone, a inne z kolei omówione są z wielu punktów widzenia. Niemniej starano się zaprezentować na wstępie istotę zagadnienia elastyczności czasu pracy z perspektywy dzisiejszej i przyszłościowej. Poruszony został też wątek prawny zagadnienia. Następnie pokazane są wybrane konteksty elastycznego czasu pracy związane z rynkiem pracy, rolą związków zawodowych czy zabezpieczeniem emerytalnym. Cały blok artykułów poświęcony został zagadnieniu wpływu elastycznego czasu pracy na szeroko rozumiane dylematy związane z funkcjonowaniem rodziny, w szczególności z perspektywy wyborów „praca – życie pozazawodowe”. Zeszyt zamyka próba prezentacji poglądów ankietowanych Polaków na temat upowszechniania się pracy w elastycznym czasie. Generalnie zaprezentowane artykuły ukazują złożoność analizowanego zagadnienia i niebezpieczeństwo wystąpienia niekorzystnych zjawisk społecznych. Oznacza to konieczność dokonania przez rząd odpowiednich regulacji, przy aktywnej postawie pracodawców i związków zawodowych.

• Publisher: Institute of Labor and Social Studies, Warsaw
• Journal: Polityka Społeczna
• Year: 2015
• Volume: 42
• Issue: 4(493) Czy elastyczny czas pracy pomoże gospodarce w czasach niepewności?
• Pages: 1

Contributors

author

Lucyna Machol-Zajda

• Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN

author

Marek Bednarski

• Instytut Pracy i Spraw Socjalnych; Wydział Nauk Ekonomicznych UW