Legitymizacja władzy a sprawiedliwość proceduralna

• Authors: Stanisław Burdziej

Title variants

EN

Procedural Justice and the Legitimacy of Power

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W ostatnich latach w naukach społecznych (a także wśród przedstawicieli władz publicznych i podmiotów prywatnych, np. przedsiębiorstw) daje się zauważyć wzrost zainteresowania czynnikami pozwalającymi na zwiększenie poziomu legitymizacji systemu społecznego lub poszczególnych rozstrzygnięć i instytucji. Ten wzrost zainteresowania wynika między innymi z procesów demokratyzacji, które sprawiają, że dotychczasowe źródła panowania – np. formalnoprawne – w coraz mniejszym stopniu wystarczają do uzasadnienia posiadania władzy. Decydenci coraz wyraźniej dostrzegają, że im wyższy poziom postrzeganej legitymizacji ich władzy, tym jest większa skłonność do podporządkowania się ich decyzjom (i tym niższe koszty braku podporządkowania). Artykuł relacjonuje najnowsze ustalenia empiryczne, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia, jakie dla legitymizacji władzy ma tzw. sprawiedliwość proceduralna. Obejmuje ona subiektywne poczucie osób podlegających rozstrzygnięciom, że decydent (władza) jest bezstronny, traktuje je z szacunkiem, zapewnia im szansę na zaprezentowanie własnego stanowiska, zaś proces podejmowania decyzji jest zrozumiały.

EN

In recent years, social researchers (as well as public authorities and private companies) have had a renewed interest in the factors fostering the legitimacy of the socio-political system, as well as the legitimacy of diverse institutions and particular decisions. This increased interest results, among other things, from processes of democratization that have made the previous sources of authority — for instance, legal ones — increasingly insufficient to justify the wielding of power. Decision-makers have been noticing with increasing clarity that the greater the perceived legitimacy of their power, the greater is the tendency of others to accept their decisions (and the lower the costs arising from insubordination). The article describes the latest empirical findings, with particular consideration of the significance of so-called procedural justice for the legitimation of power. This includes the feeling of persons subject to decisions that the decision-making process is comprehensible and that the decision-maker (authority) is impartial, treats them with respect, and assures them of the opportunity to present their own position.

Keywords

PL

legitymizacja; władza; prawomocność; sprawiedliwość proceduralna

EN

legitimacy; power; procedural justice

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2016
• Issue: 4(223)
• Pages: 167-199

Contributors

author

Stanisław Burdziej

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, ul. Fosa Staromiejska 1a, 87-100 Toruń

References

• Axelrod, Robert. 1984. The Evolution of Cooperation. New York: Basic Books.
• Baert, Patrick i Filipe Carreira da Silva. 2013. Teoria społeczna. Wiek dwudziesty i później. Tłum. S. Burdziej, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Benz, Mathias. 2005. The Relevance of Procedural Utility for Economics. Working Paper No. 256, Zurych: Institute for Empirical Research in Economics University of Zurich.
• Biernat, Tadeusz. 2000. Legitymizacja władzy politycznej. Elementy teorii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Bottoms, Anthony i Justice Tankebe 2012. Beyond Procedural Justice: A Dialogic Approach to Legitimacy in Criminal Justice. „Journal of Criminal Law and Criminology” 102(1): 119–171.
• Bradford, Ben. 2012. Policing and Social Identity: Procedural Justice, Inclusion and Cooperation between Police and Public. „Policing and Society” 24(1): 22–43.
• Bradford, Ben, Aziz Huq, Jonathan Jackson i Benjamin Roberts. 2014. What Price Fairness When Security Is at Stake? Police Legitimacy in South Africa. „Regulation & Governance” 8: 246–268.
• Czajowski, Andrzej. 2010. Legitymacja władzy państwowej a legitymacja polityczna do jej pełnienia. W: A. Preisner (red.). Prawowitość czy zgodność z prawem? Legitymacja władzy w państwie demokratycznym. Wrocław: Beta-druk.
• Domański, Henryk. 2005. Legitymizacja systemu politycznego w dwudziestu jeden krajach. „Studia Socjologiczne” 2(177): 5–39.
• Domański, Henryk i Andrzej Rychard (red.). 2010. Wstęp: o naturze legitymizacji i jej kryzysów. W: Legitymizacja w Polsce. Nieustający kryzys w zmieniających się warunkach? Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 7–29.
• Feinstein, James, Andreoni Brian i Jonathan Erard. 1998. Tax Compliance. „Journal of Economic Literature” 36(2): 818–860.
• Garlicki, Jan. 2014. Legitymizacja władzy i systemu politycznego – aspekty teoretyczne. W: Legitymizacja transformacji i systemu politycznego w Polsce. Warszawa: Elipsa, s. 15–36.
• Gau, Jacinta M. i Rod K. Brunson. 2010. Procedural Justice and Order Maintenance Policing: A Study of Inner-City Young Men’s Perceptions of Police Legitimacy. „Justice Quarterly” 27(2): 255–279.
• Greenfield, Sherri, Sheldon Kaplan i John E. Ware. 1985. Expanding Patient Involvement in Care. „Annals of Internal Medicine” 102: 520–528.
• Gromski, Włodzimierz. 2009. Legitymizacja sądów konstytucyjnych wobec władzy ustawodawczej. „Przegląd Sejmowy” 4(93): 11–23.
• Haremska, Katarzyna. 1998. Monteskiusz – będzie zapomniany. „Znak” 6: 136–140.
• Hawdon, James. 2008. Legitimacy, Trust, Social Capital, and Policing Styles: A Theoretical Statement. „Police Quarterly” 11(2): 182–201.
• Hinsch, Wilfried. 2008. Legitimacy and Justice. A Conceptual and Functional Clarification. W: J. Kühnelt (red.). Political Legitimization without Morality? London: Springer Science+Business Media, LLC, s. 39–52.
• Hough, Mike, Jonathan Jackson, Ben Bradford, Andy Myhill i Paul Quinton. 2010. Procedural Justice, Trust, and Institutional Legitimacy. „Policing” 4(3): 203–210.
• Hough, Mike, Jonathan Jackson i Ben Bradford. 2013. Legitimacy, Trust and Compliance: An Empirical Test of Procedural Justice Theory Using the European Social Survey. W: J. Tankebe i A. Liebling (red.). Legitimacy and Criminal Justice: An International Exploration. Oxford, s. 326–352.
• Hughes, Tom E. i Lon N. Larson. 1991. Patient Involvement in Health Care. „Medical Care” 29(3): 297–303.
• Hyde, Alan. 1983. The Concept of Legitimation in the Sociology of Law. „Wisconsin Law Review” 4–26.
• Jackson, Jonathan i in. 2012. Why Do People Comply with the Law? Legitimacy and the Influence of Legal Institutions. „British Journal of Criminology” 52(6): 1051– 1071.
• Jackson, Jonathan i Jacinta M. Gau. 2015. Carving up Concepts? Differentiating between Trust and Legitimacy in Public Attitudes towards Legal Authority. W: E. Shockley, T. Neal, L. Pytlik-Zillig i B. Bornstein (red.). Interdisciplinary Perspectives on Trust: Towards Theoretical and Methodological Integration. New York: Springer.
• Johnson, Cathryn, Timothy J. Dowd i Cecilia L. Ridgeway. 2006. Legitimacy as a Social Process. „Annual Review of Sociology” 32(1): 53–78.
• Jonathan-Zamir, Tal, Stephen D. Mastrofski i Shomron Moyal. 2013. Measuring Procedural Justice in Police-Citizen Encounters. „Justice Quarterly” 3:1–27.
• Kaina, Viktoria. 2008. Legitimacy, Trust and Procedural Fairness: Remarks on Marcia Grimes’ study. „European Journal of Political Research” 47(4): 510–521.
• Kahneman, Daniel, Jack L. Knetsch i Richard H. Thaler. 1986. Fairness as a Constraint on Profit Seeking: Entitlements in the Market. „American Economic Review” 76(4): 728–741.
• Kaplan, Sheldon, Sherri H. Greenfield i John E. Ware. 1989. Assessing the Effects of Physician-Patient Interactions on the Outcomes of Chronic Disease. „Medical Care” 27(3 Suppl):110–127.
• Kaptchuk, Ted J. i in. 2008. Components of Placebo Effect: Randomised Controlled Trial in Patients with Irritable Bowel Syndrome. „British Medical Journal” 336(7651): 999–1003.
• Kilias, Jarosław. 2005. O problemach z kategorią legitymacji władzy politycznej: w stronę negatywnego pojęcia legitymacji. „Studia Socjologiczne” 1(176): 43–65.
• Kojder, Andrzej. 2001. Godność i siła prawa. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Levi, Margaret, Audrey Sacks i Tom Tyler. 2009. Conceptualizing Legitimacy, Measuring Legitimating Beliefs. „American Behavioral Scientist” 53: 354–575.
• Lipset, Seymour Martin. 1995. Homo politicus – społeczne podstawy polityki. Tłum. G. Dziurdzik-Kraśniewska. Warszawa: WN PWN.
• Longtin, Yves i in. 2010. Patient Participation: Current Knowledge and Applicability to Patient Safety. „Mayo Clinic Proceedings” 85(1): 53–62.
• Mazerolle, Lorraine, Sarah Bennett, Jacqueline Davis, Elise Sargeant i Matthew Manning. 2013. Procedural Justice and Police Legitimacy: A Systematic Review of the Research Evidence. „Journal of Experimental Criminology” 9(3): 245–274.
• McCluskey, John D. 2003. Police Requests for Compliance: Coercive and Procedurally Just Tactics. New York: LFB Scholarly Publishing.
• McEwen, Craig A. i Richard J. Maiman. 1986. In Search of Legitimacy: Toward an Empirical Analysis. „Law & Policy” 8(3): 257–273.
• Monteskiusz. 1997. O duchu praw. Tłum. T. Boy-Żeleński. Warszawa: Wydawnictwo Antyk.
• Mueller, Charles W. i Miriam J. Landsman. 2004. Legitimacy and Justice Perceptions. Social „Psychology Quarterly” 67(2): 189–202.
• Murphy, Kristina. 2003. Procedural Justice and Tax Compliance. „Australian Journal of Social Issues” 38(3): 379–408.
• Niesiobędzka, Małgorzata. 2013. Dlaczego nie płacimy podatków? Psychologiczna analiza uchylania się od opodatkowania. Warszawa: Scholar.
• President’s Task Force on 21st Century Policing. 2015. Final Report of the President’s Task Force on 21st Century Policing. Washington, D.C.
• Przeworski, Adam. 2010. Dlaczego partie polityczne respektują wyniki wyborów? W: A. Przeworski i J. M. Maravall (red.). Demokracja i rządy prawa. Warszawa: Scholar.
• Reisig, Michael D., Jason Bratton i Marc G. Gertz. 2007. The Construct Validity and Refinement of Process-Based Policing Measures. „Criminal Justice and Behavior” 34(8): 1005–1028.
• Reisig, Michael D., Justice Tankebe i Gorazd Mesko. 2013. Compliance with the Law in Slovenia: The Role of Procedural Justice and Police Legitimacy. „European Journal on Criminal Policy and Research” 20(2): 259–276.
• Reith, Charles. 1952. The Blind Eye of History: A Study of the Origins of the Present Police Era. London: Faber and Faber Limited.
• Ruibal, Alba. 2010. The Sociological Concept of Judicial Legitimacy: Notes of Latin American Constitutional Courts. „Mexican Law Review” 3(2): 343–356.
• Schulhofer, Stephen J., Tom R. Tyler i Aziz Z. Huo. 2011. American Policing at a Crossroads: Unsustainable. Policies and the Procedural Justice Alternative. „Journal of Criminal Law & Criminology” 101(2): 335–374.
• Sober, Elliott i David Sloan Wilson. 1998. Unto Others: The Evolution and Psychology of Unselfish Behavior. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Sparks, Richard i Anthony E. Bottoms. 1996. Legitimacy and Order in Prisons. „The British Journal of Sociology” 46(1): 45–62.
• Stewart, Derek, Roger Wilson, Peter Selby i Janet Darbyshire. 2011. Patient and Public Involvement, „Annals of Oncology” 22: 54–56.
• Teutsch, Carol. 2003. Patient-Doctor Communication. „Medical Clinics of North America” 87(5): 1115–1145.
• Thibaut, John i Laurens Walker. 1978. A Theory of Procedure. „California Law Review” 66(3): 541–566.
• Thüm, Sonja i in. 2012. The Association between Psychosocial Care by Physicians and Patients’ Trust: A Retrospective Analysis of Severely Injured Patients in Surgical Intensive Care Units. „GMS Psycho-Social-Medicine” 9: 1–11.
• Tritter, Jonathan. 2014. Patient-Centred Care and Patient and Public Involvement. „Health Expectations: an International Journal of Public Participation in Health Care and Health Policy” 17(2): 151–153.
• Tyler, Tom R. 1984. The Role of Perceived Injustice in Defendants’ Evaluations of Their Courtroom Experience. „Law & Society Review” 18(1): 51–74.
• Tyler, Tom R. 1990. Procedural Justice, Legitimacy, and Compliance, W: T. Tyler i Y. Huo, Why People Obey the Law? New Haven and London: Yale University Press, s. 3–7.
• Tyler, Tom R. 1997. The Psychology of Legitimacy: A Relational Perspective on Voluntary Deference to Authorities. „Personality and Social Psychology Review” 1(4): 323–345.
• Tyler, Tom R. 2000. Social Justice: Outcome and Procedure, „International Journal of Psychology” 35(2): 117–125.
• Tyler, Tom R. 2004. Enhancing Police Legitimacy. „The Annals of the American Academy of Political and Social Science” 593(1): 84–99.
• Tyler, Tom R. 2009a. Legitimacy and Criminal Justice: The Benefi ts of Self-Regulation. „Ohio State Journal of Criminal Law” 7: 307–359.
• Tyler, Tom R. 2009b. Procedural Justice, Identity and Deference to the Law: What Shapes Rule-Following in a Period of Transition? „Australian Journal of Psychology” 61(1): 32–39.
• Tyler, Tom R. 2011a. Public Attitudes and Punitive Policies, W: J. A. Dvoskin, J. L. Skeem, R. W. Novaco i K. S. Douglas (red.). Using Social Science to Reduce Violent Offending, Oxford: Oxford University Press, s. 1–22.
• Tyler, Tom R. 2011b. Trust and Legitimacy: Policing in the USA and Europe, „European Journal of Criminology” 8(4): 254–266.
• Tyler, Tom R. i Jonathan Jackson. 2013. Future Challenges in the Study of Legitimacy and Criminal Justice. W: J. Tankebe i A. Liebling (red.). Legitimacy and Criminal Justice: An International Exploration, Oxford: Oxford University Press, s. 83–104.
• Tyler, Tom R. i E. Allan Lind. 1988. The Social Psychology of Procedural Justice. New York: Springer Science+Business Media, LLC.
• Tyler, Tom R., Lawrence Sherman, Heather Strang, Geoffrey C. Barnes i Daniel Woods. 2007. Reintegrative Shaming, Procedural Justice, and Recidivism: The Engagement of Offenders’ Psychological Mechanisms in the Canberra RISE Drinking--and-Driving Experiment. „Law & Society Review” 41(3): 553–586.
• Tyler, Tom R. i Cheryl J. Wakslak. 2004. Profiling and Police Legitimacy: Procedural Justice, Attributions of Motive, and Acceptance of Police Authority. „Criminology” 42(2): 253–282.
• Tyler, Tom R. i Jonathan Jackson. 2013. Future Challenges in the Study of Legitimacy and Criminal Justice. Yale Law School, Public Law Working Paper.
• Tyler, Tom R. i Jeffrey Fagan. 2006. Legitimacy and Cooperation: Why Do People Help the Police Fight Crime in Their Communities? „Ohio State Journal of Criminal Law” 6: 231–275.
• Tyler, Tom R., Avital Mentovich i Sagarika Satyavada. 2013. What Motivates Adherence to Medical Recommendations? The Procedural Justice Approach to Gaining Deference in the Medical Arena. „Regulation & Governance” (September), s. 1–21.
• Tyler, Tom R. i Jason Sunshine. 2003. The Role of Procedural Justice and Legitimacy in Shaping Public Support for Policing. „Law & Society Review” 37(3): 513–548.
• Tyler, Tom R. i David Rottman. 2014. Thinking about Judges and Judicial Performance: Perspective of the Public and Court Users. „Oñati Socio-legal Series” 4(5): 1046–1070.
• Tyler Tom R. i Yuen Huo. 2002. Trust in the Law. New York: Russell-Sage.
• Weber, Max. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Tłum. D. Lachowska. Warszawa: WN PWN.
• Wesołowski, Włodzimierz. 2001. Legitymizacja jako potoczna filozofia władzy. „Studia Socjologiczne” 2(161): 3–35.
• Wolf, Robert V. 2012. The Public Wants to Be Involved: A Roundtable Conversation about Community and Restorative Justice. New York: Center for Court Innovation.
• Zelditch, Morris. 2001. Processes of Legitimation: Recent Developments and New Directions. „Social Psychology Quarterly” 64(1): 4–17.