Próby reformy stanu duchwnego w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku

• Authors: Trojan MIC Krzysztof

Title variants

EN

Attemps to reform the ministry in the Kingdom of Poland at the turn of the 19 th and 20 th centuries

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

: Niski poziom studiów kandydatów na duchownych oraz różne obostrzenia ze strony władz rosyjskich spowodowały, że poziom intelektualny księży w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. był stosunkowo niski w porównaniu do kapłanów z innych zaborów, a możliwości ich duszpasterskiego oddziaływania były mocno ograniczone. Pojawiały się jednak w tym okresie próby reformy duchowieństwa w oparciu o zespołowe działanie na bazie określonej ustawy. W środowisku księży diecezjalnych powstało Zgromadzenie Kapłanów Mariawitów oraz Stowarzyszenie Mariańskie Kapłanów Świeckich. To pierwsze, związane z szerzej pojętym ruchem mariawickim, spotkało się z dezaprobatą władz kościelnych, a następnie wkroczyło na drogę schizmy. Druga wspólnota duchownych przestała zaś istnieć w związku z podejrzeniami o związki z mariawityzmem. Jedyną udaną próbą reformatorską stanu duchownego w Królestwie Polskim o charakterze instytucjonalnym było odrodzenie i reforma założonego w XVII w. w Rzeczypospolitej Zakonu Ojców Marianów. Do tej wspólnoty wstąpiło wielu księży diecezjalnych, pragnących prowadzić głębsze życie duchowe oraz oddawać się pracy duszpastersko-społecznej odpowiadającej na ówczesne wyzwania. Wszystkie powyższe próby założenia kapłańskich wspólnot łączyły zbliżone idee duchowe i duszpasterskie oraz charakteryzowały pewne wspólne związki personalne.

EN

The low level of studies of the candidates for the ministry as well as various restrictions from the Russian authorities caused the relatively low intellectual level of priests in the Kingdom of Poland at the turning point of the 19th and 20th centuries in comparison with priests from other partitions on one hand and limitations of possibilities for pastoral activity on the other. There appeared, however, at that time some attempts to reform the ministry on the basis of a particular regulation. Among diocesan priests the Congregation of Mariavite Priests and Marian Society of Lay Priests came into existence. The former – connected with a more broadly understood Mariavite movement – met with disapproval of the church authorities and later went the way of schism. The latter ceased to exist in connection with suspicions of being connected with the Mariavites. The only successful attempt of institutional character to reform the ministry in the Kingdom of Poland was the revival and reform of the Congregation of Marian Fathers, founded in Polish Commonwealth in the 17th century. Many diocesan priests who wanted to lead a deeper spiritual life and devote themselves to pastoral and social work answering contemporary challenges joined the community. All the above attempts to found priestly communities were linked by similar spiritual and pastoral ideas as well as by some personal connections.

Keywords

PL

duchowieństwo katolickie; reforma duchowieństwa; Królestwo Polskie; Zakon Ojców Marianów

EN

clergy reform; Polish kingdom; catolish clergy; Marist order

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2014
• Volume: 121
• Pages: 161-182

Contributors

author

Trojan MIC Krzysztof

References

• Adamczyk M., Prasa religijna Kielecczyzny w dwudziestoleciu międzywojennym (Typologia, funkcje, modele), „Kieleckie Studia Bibliologiczne” 1994, t. 2, s. 113.
• AMPP, VIII E, Acta processus apostolici Servi Dei Georgii Matulewicz, Sessio XXII, Varsaviae Anno 1971 constructi [brak paginacji].
• Bartoszewski G., Ks. Jerzy Matulewicz a idea Stowarzyszenia Kapłanów Mariańskich o. Honorata Koźmińskiego, „Homo Dei” R. 37, 1968, nr 1, s. 55-57.
• Bartoszewski G., Ks. Jerzy Matulewicz a idea Stowarzyszenia Kapłanów Mariańskich, s. 58.
• Bartoszewski G., Ks. Jerzy Matulewicz a idea Stowarzyszenia Kapłanów Mariańskich, s. 59:
• Bartoszewski G., Ks. Jerzy Matulewicz a idea Stowarzyszenia Kapłanów Mariańskich, s. 57.
• Bender R., Chrześcijańska myśl i działalność społeczna w zaborze rosyjskim w latach 1865-1918, [w:] Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832-1939, red. Cz. Strzeszewski, Warszawa 1981, s. 203-204.
• Bronikowski K., Szczegóły z życia Odnowiciela naszego Zgromadzenia, [w:] Wspomnienia o błogosławionym Jerzym Matulewiczu, oprac. J. Bukowicz, T. Górski, Warszawa 1996, s. 74-75;
• Geneza powstania polskiej prowincji marianów, „Immaculata” R. 49, 2012, s. 57-59.
• Górski T., Błogosławiony Jerzy Matulewicz, Warszawa 2005, s. 55;
• Górski T., Błogosławiony Jerzy Matulewicz, s. 57
• Górski T., Odnowienie Zgromadzenia Księży Marianów, [w:] Za Chrystusa i Kościół, red. J. Kumala, Licheń Stary 2010, s. 33-34.
• Institutum Fratrum Marianorum sub titulo Immaculatae Conceptionis Beatissimae Virginis Mariae, Petropoli 1910, par. 2-3.
• Kosmowski J. [w:] Marianie w latach 1787-1864, Warszawa-Lublin 2004, s. 218-233.
• Kotkowski S., Seminarium duchowne w Sandomierzu w latach 1820-1926, Sandomierz 2010, s. 81, 88-89.
• Koźmiński H., Pisma, t. 1, s. 205
• Koźmiński H., Pisma, t. 11, Listy do Zgromadzenia Sióstr Pocieszycielek Najświętszego Serca Jezusowego 1896-1916, Warszawa 2000, s. 388;
• Koźmiński H., Pisma, t. 7, Listy do Zgromadzenia Sióstr Sług Jezusa 1864-1915, Warszawa 1999, s. 148.
• Matulewicz J., Dzienniki, tłum. K. Oksiutowicz, Licheń Stary 2009, s. 95.
• Matulewicz J., Listy polskie, Licheń Stary 2012, s. 352-353.
• Matulis S., Marianie za błogosławionego Jerzego Matulaitisa – Matulewicza, tłum. R.R. Piętka, Warszawa-Lublin 2008.
• Matulis S., T. Górski, Odnowienie marianów, [w:] Marianie 1673-1973, red. J. Bukowicz, T. Górski, Rzym 1975, s. 97-118
• Nieciecki W., Działalność o. Matulewicza w Warszawie, [w:] Pro Christo et Ecclesia, red. J. Bukowicz, Londyn 1968, s. 26-27; T. Górski, Błogosławiony Jerzy Matulewicz, s. 62-70.
• O dogmacie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Panny Maryi, R. 1, 1903, nr 1, s. 7-9; R. 1, 1904, nr 2, s. 56-58; R. 1, 1904, nr 5, s. 168-169; R. 1, 1904, nr 7, s. 248-249; R. 1, 1904, nr 24, s. 782-783.
• Odrodzenie Zgromadzenia Księży Marianów w latach 1909-1910 (Dokumenty), oprac. J. Bukowicz, T. Górski, Warszawa 1995
• Olszewski D., Kościół katolicki a ruchy społeczne na ziemiach polskich w końcu XIX i na początku XX w., [w:] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku, red. J. Leskiewiczowa, t. VIII, Warszawa 1987, s. 228.
• Olszewski D., Mariawityzm – początki i rozwój, „Więź”, R. 29, 1986, nr 2-3, s. 122.
• Olszewski D., Mariawityzm – początki i rozwój, s. 124; Z. Pałubska, Mariawityzm, [w:] Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin-Kraków 2002, s. 489.
• Olszewski D., Początki mariawityzmu. Studium historyczno-pastoralne, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1976, t. 22, z. 6, s. 83-84.
• Pisma, t. 1, Listy do hierarchii kościelnej 1885-1916, Warszawa 1997, s. 52.
• Prejs R., Reorganizacja zgromadzeń w 1908 roku i jej wpływ na rodzinę honoracką, [w:] Formy życia konsekrowanego w rodzinie honorackiej, red. T. Płonka, Sandomierz-Zakroczym 2009, s. 337.
• Prejs R., Tragizm powołania niezrealizowanego, [w:] Powołanie honorackie, red. A. Kruszyńska, Zakroczym 2006, s. 114.
• Różyk W., „Objawienia” Marii Franciszki Kozłowskiej według rękopisu z Archiwum Watykańskiego. Studium teologiczne, Świdnica 2006.
• Różyk W., „Objawienia” Marii Franciszki Kozłowskiej, s. 12; S. Rybak, Mariawityzm, s. 17.
• Rybak S., Mariawityzm, s. 28-29.
• Rybak S., Mariawityzm. Studium historyczne, Warszawa 1992, s. 23-26.
• Stobiecki I., Dlaczego Rzym rozwiązał Zgromadzenie Mariawitów, Pns 2001, z. 23, s. 18.
• Trojan K., „Nie mamy zamiaru wyróżniać się od innych”. Kwestia stroju w odrodzonym Zgromadzeniu Księży Marianów, EM 2012, t. 1, s. 398.
• Trojan K., Prowincja Opatrzności Bożej (1930-2009), „Ephemerides Marianorum” [dalej: EM] 2013, t. 2, s. 242, 251.
• Warmiński J., Maryawita, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. XI, Lublin 2006, kol. 1487-1488;
• Warzeszak J., Wartości religijno-patriotyczne w piśmiennictwie Sługi Bożego ks. Ignacego Kłopotowskiego (1866-1931), „Warszawskie Studia Teologiczne” 2004, t. 17, s. 254-255, 260-261.
• Wiadomości o zgromadzeniach prowadzących życie ukryte przed światem, [w:] Wybór pism o. Honorata Koźmińskiego, cz. 5, Pisma o zakonnym życiu ukrytym, red. G. Bartoszewski, Warszawa 1988, s. 24;
• Wodzianowska I., Rzymskokatolicka Akademia Duchowna w Petersburgu 1842-1918, Lublin 2007