Kłopotliwe kwalifikatory chronologiczne w słownikach języka polskiego

• Authors: Piela Agnieszka

Title variants

EN

The troublesome chronological status labels in the dictionaries of the Polish language

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu jest przegląd technik kwalifikowania zasobów leksykalnych nacechowanych chronologicznie w dawnych i współczesnych słownikach ogólnych i frazeologicznych języka polskiego. Mimo kilkusetletniej tradycji (od XVII w.) system chronologicznej kwalifikacji jednostek języka jest dość niejednolity. W leksykonach można spotkać różne sposoby informowania o archaicznym/anachronicznym charakterze wyrazów i związków frazeologicznych, por. m.in: kwalifikatory nieliterowe (*), literowe (w postaci skrótu, np.: arch., daw., przestarz., rec. lub w formie, np.: dawny, wychodzący z użycia), informacje o dawności zawarte w definicjach wyrazów hasłowych (np.: w dawnej Polsce, w starożytności). O nacechowaniu chronologicznym wyrazów informują również inne kwalifikatory, tj. frekwencyjny (rzad.) oraz stylistyczne (książk., podn.). Artykuł unaocznia podstawowe problemy związane z oceną stopnia aktualności jednostek słownikowych.

EN

The subject of the article constitutes a survey of the techniques of labelling the lexical resources which are chronologically marked in early and contemporary general-purpose and phraseological dictionaries (dictionaries of collocations) of the Polish language. Despite a tradition which spans some centuries (starting from the 17th century), the system of the chronological labelling of language units is quite inconsistent. Lexica feature various types of indication of archaic/anachronic nature of words and lexical combinations, cf. inter alia non-literal status labels (*), literal status labels (which appear in an abbreviated form, e.g.: arch., daw., przestarz., histor., rec. or in a non-abbreviated form, e.g.: dawny, wychodzący z użycia), information about the antiquity of words contained in the definitions of headwords (e.g.: w dawnej Polsce [in early Poland], w starożytności [in antiquity]). The chronological marking of words is also indicated by other status labels, i.e. the frequency-related label (rzad.) and the style and usage labels (książk., podn.). The article demonstrates the fundamental problems associated with the evaluation of the extent of the currency of dictionary units.

Keywords

PL

leksykografia; słownik; kwalifikator leksykograficzny; chronologia; synchronia; diachronia

EN

lexicography; dictionary; lexicographical status label; chronology; diachronic and synchronic linguistics

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2020
• Volume: 100
• Issue: 3
• Pages: 58-72

Dates

published

2020

Contributors

author

Piela Agnieszka

• Uniwersytet Śląski, Katowice