Słownik ludowych stereotypów językowych. Założenia ogólne

• Authors: Bartmiński Jerzy

Title variants

EN

The dictionary of folk linguistic stereotypes. General assumptions

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor omawia podstawowe założenia Słownika ludowych stereotypów językowych, nad którym prace podjęto w Zakładzie Języka Polskiego UMCS w roku 1976. Zasadniczym celem słownika, odpowiednio do celów etnolingwistyki, będzie odtworzenie ludowego obrazu świata leżącego u podstaw języka i przywoływanego jako substrat informacyjny, stanowiący podstawę procesu komunikacji językowej i kulturowej. Oparty będzie na dostępnej w druku dokumentacji polskiej kultury ludowej (w tym zwłaszcza folkloru i gwar), a także na materiałach specjalnie zebranych w terenie. Autor omawia kolejno: budowę artykułu hasłowego, układ haseł (tematyczny, nie alfabetyczny), treść i formę eksplikacji, układ zdań definiujących, źródła. Wykorzystane są w nim następujące grupy źródeł: (1) opublikowane zapisy tekstów folkloru w całej ich różnorodności gatunkowej, (2) zapisy dialektologiczne w postaci słowników i monografii gwarowych, a także potocznych rozmów i opowiadań, (3) źródła etnograficzne dotyczące wierzeń i praktyk ludowych, (4) materiały z zakresu folkloru, gwar oraz wierzeń i praktyk, zebrane współcześnie w terenie. Zarys Słownika został zaprezentowany w zeszycie próbnym Słownik ludowych stereotypów językowych, Wrocław 1980.

EN

The author discusses basic assumptions of The Dictionary of Linguistic Folk Stereotypes currently in preparation in the Department of Polish at Maria Curie-Skłodowska University, Lublin. Aiming at are construction of culture by means of linguistic methods and basing both on printed material and present-day recordings, this ethnolinguistic dictionary will contain Polish folklore texts, dialectal variants as well as ethnographers' observations relating to beliefs and various modes of behaviour. An outline of the Dictionary has been presented in a trial volume Słownik językowych stereotypów ludowych (The Dictionary of Linguistic Folk Stereotypes), Wrocław 1900. According to the conception of such a dictionary develope there, a stereotype is defined as a fixed combination of semantic and/ or formal elements, or, to put it differently, a combination of the pIane of content and/ or the pIane of expression, whereby the main target of the description is not linguistic expressions per se but rather their semantic correlates, i.e. mental entities (linguistic and cultural images of things) mediating in the relation language – reality. Although the idea of the Dictionary draws on the concept of the stereotype as proposed by W. Lippmann and H. Putnam and reflects the postulates laid down by A. Wierzbicka and the so-called prototype semantic, it should not be identified With either of these conceptions. Rather what lies at its foundation is the so-called "cognitive definition" as developed by J. Bartmiński in the paper "Definicja kognitywna" (The "Cognitive Definition") in: J. Bartmiński (ed.) Konotacja, Lublin, UMCS, 1988, and applied in more than forty M. A. theses written in the years 1977-1987, in the Department of Polish at Maria Curie-Skłodowska University, Lublin,

Keywords

PL

Słownik ludowych stereotypów językowych; stereotyp; językowy obraz świata; folklor polski

EN

the dictionary of folk linguistic stereotypes; stereotype; Linguistic Worldview; Polish folklore

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1988
• Volume: 1
• Pages: 11-34

Contributors

author

Bartmiński Jerzy

References

• Ajdukiewicz K., 1965, Logika pragmatyczna, Warszawa.
• Apresjan J., 1972, Definiowanie znaczeń leksykalnych jako zagadnienie semantyki teoretycznej, [w:] Semantyka i słownik, pod red. A. Wierzbickiej, Ossolineum, s. 39-57.
• Bartmiński J., 1984, Definicja leksykograficzna a opis języka, [w:] Słownictwo w opisie języka, Katowice, s. 9-19.
• Bartmiński J., 1985, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, [w:] Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej III, Ossolineum, s. 25-53.
• Benveniste E., 1977, Semiologia języka, [w:] Znak, styl, konwencja, wybrał i wstępem opatrzył M. Głowiński, Warszawa, s. 11-42.
• Buczyńska-Garewicz H., 1975, Znak, znaczenie, wartość. Szkice o filozofii amerykańskiej, Warszawa
• Hallig R., W. von Wartburg, 1963, Begriffssystem als Grundlage für die Lexikografie, 2 wyd., Akad. Verlag Berlin.
• Kmita J., Mowa magiczna, język, literatura, „Odra”, 1984, nr 12, s. 32-37.
• Lewicki A. M., 1984, (rec. Zeszytu próbnego Słownika ludowych stereotypów językowych), „Poradnik Językowy”, z. 9-10, s. 587-592.
• Lyons J., 1984, Semantyka 1, Warszawa.
• Pawłowski T., 1978, Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych, Warszawa.
• Pisarkowa K., 1976, Konotacja semantyczna nazw narodowości, „Zeszyty Prasoznawcze”, R. XVII, z. 1, s. 5-26.
• Putnam H., 1975, The Meaning of 'Meaning', [w:] Mind, Language and Reality, Cambridge Univ. Press.
• Quasthoff U., 1973, Soziales Vorurteil und Kommunikation. Eine sprachwissenschaftliche Analyse des Stereotyps, Frankfurt a. M.
• Schaff A., 1981, Stereotypy a działanie ludzkie, Warszawa.
• Tołstoj N. I. (red.), 1984, Ètnolingvističeskij slovar' slavjanskih drevnostej, Moskva, AN SSSR, Inst. Slavjanoved. i Balkanistiki.
• Trzebiński J., 1981, Twórczość a struktura pojęć, Warszawa.
• Wierzbicka A., 1985, Cups and Mugs: Lexicography and Conceptual Analysis, “Australian Journal of Linguistics”, s. 205-255.