Restytucja samorządu gminnego to jednocześnie nowy etap w wyrównywaniu różnic cywilizacyjnych w dostępie do podstawowej infrastruktury komunalnej. Priorytetem dla gmin, zwłaszcza na obszarach wiejskich, stały się inwestycje wodociągowo-kanalizacyjne. Wzmocnienie wysiłku inwestycyjnego samorządów w tym obszarze nastąpiło po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Samorządy stały się odpowiedzialne za spełnienie unijnych standardów w zakresie gospodarki komunalnej określonych w dyrektywach UE. Gminy w realizowaniu zadań w ramach gospodarki komunalnej wykorzystywały różne formy organizacyjne – od bezpośredniego zaangażowania i realizowanie inwestycji przez urzędy gmin, przez zakłady budżetowe, aż po spółki prawa handlowego. Nowym etapem w realizacji zadań z zakresu gospodarki komunalnej staje się partnerstwo publiczno-prywatne.