Quo vadis Academia? – kulturowa rekonfiguracja nauki

• Authors: Cichosz Wojciech

Title variants

EN

Quo vadis Academia? – Cultural Reconfiguration of Science

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zachodzące zmiany kulturowe pokazują, że od czasu renesansu nauka została skierowana ku technologii. Hasłem przewodnim stała się użyteczność, pojęta szerzej niż zwykła przydatność. To konsekwencja zastąpienia w nauce paradygmatu poznania paradygmatem użyteczności (kulturowa rekonfiguracja nauki). Kluczowe pytanie DLA-CZEGO? i DLA-KOGO? ustąpiło miejsca pytaniu JAK? i ILE? Gdy dla starożytnych Greków nauka była aitiologią (szukała przyczyn), to dla współczesnej Akademii stała się ideologiczną pragmatyką. Takie podejście do nauki kompletnie zmieniło jej dotychczasowe oblicze. Fizyka metafizyczna została zamieniona na fizykę matematyczną. Takie panowanie nauki nad człowiekiem odbiera mu szanse zadawania pytań ostatecznych (o źródło i cel). Współczesna zideologizowana koncepcja nauki wymierzona jest zarówno przeciwko teologii, jak i samej religii – a ostatecznie – przeciwko człowiekowi. Doceniając rolę i wagę nauki w kulturze, nie można stracić z pola widzenia jej źródła, granicy i celu. Nauce i kulturze należy przywrócić nadrzędną rolę pytania DLA-CZEGO?, gdyż dopiero wówczas możemy żyć i poznawać z sensem! Człowiek, któremu się wydaje, że zrozumiał świat, ale nie zrozumiał siebie, może stać się groźny.

EN

The ongoing cultural changes indicate that since the Renaissance science has been led into the direction of technology. Its motto is now utility (lat. bonum utile), which has a wider meaning than just usefulness. This is a consequence of replacing in science the paradigm of knowledge with the paradigm of usefulness (cultural reconfiguration of science). The key questions WHY? and FOR WHOM? gave way to questions HOW? And HOW MUCH? Whereas for the ancient Greeks science attempted to determine the causes, for the modern Academia science has become ideological pragmatics. This attitude to science has completely changed its nature. Metaphysical physics has been changed into mathematical physics. This control of science over man derives us of the opportunity to ask ultimate questions (about the source and the aim). Contemporary ideologized concept of science is directed against both theology and religion itself, so, ultimately, it is also directed against man. While appreciating the role and importance of science in culture, we cannot lose sight of its source (gr. ἀρχή), boundary (gr. πέρας) and aim (gr. τέλος). The modern cult of science is only a façade, behind which hides ideology that destroys the world, culture and humanity. The counter balance for such attitude could be provided by the following postulates: (1) not forgetting about the legacy of the past; (2) not renouncing the developments of the present times; (3) cultivating wisdom in culture; (4) returning to methodological order of questions: why?, for whom?, how?, how much?; (5) restoring the proper hierarchy of means and aims, and subject and object. The superior role of the question WHY? must be reintroduced to science and culture, because only then we can live and learn meaningfully! A man who thinks that he has understood the world but has not understood himself might become dangerous.

Keywords

PL

Platon; nauka; ideologia; pragmatyka; rekonfiguracja kulturowa

EN

Plato; science; ideology; pragmatics; cultural reconfiguration

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2016
• Issue: 38
• Pages: 201-213

Contributors

author

Cichosz Wojciech

• Wydział Teologiczny Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń

References

• Borowik, Z., Ideologia, w: Słownik katolickiej nauki społecznej, red. W. Piwowarski, Warszawa 1993, s. 66.
• Brzeziński, Z., Between Two Ages, New York 1970.
• Carneiro, R., Wolność a wychowanie, „Kolekcja Communio” 9 (1994), s. 306-313.
• Cichosz, W. – Dyk, W., Śladami wielkich filozofów, Warszawa 2002.
• Cichosz, W., Chrześcijańska koncepcja społeczeństwa personalistycznego w myśli współczesnych dialogików, w: Solidarność i społeczeństwo obywatelskie, red. T. Biedrzycki, Katowice 2007, s. 139-149.
• Cichosz, W., Pedagogia wiary we współczesnej szkole katolickiej, Warszawa 2010.
• Cichosz, W., Pedagogiczne TAK dla cywilizacji życia! Język życia a język śmierci, w: Człowiek. Religia. Zdrowie, red. A. Dymer, Szczecin 2011, s. 261-271.
• Cichosz, W., W poszukiwaniu mądrości edukacyjno-wychowawczej, „Gdyński Kwartalnik Oświatowy” 4 (2004), s. 28-31.
• Cichosz, W., Współczesny dramat języka, nauki i wychowania, w: Dramatyczne pytania naszego wieku, red. L. Balter, „Kolekcja Communio”, t. 17, Poznań 2006, s. 36-52.
• Encyklopedia katolicka, t. 1: A i Ω - Baptyści, red. F. Gryglewicz i in., Lublin 1985, s. 218.
• Gadacz, T., Pochwała mądrości, file:///C:/Users/user/Desktop/prof-dr-hab-tadeusz-gadacz-omadrosci%20(1).pdf [05.10.2016].
• Ilustrowana encyklopedia powszechna A-Z, red. J. Marcinek, Kraków 2008.
• Jaroszyński, P., Ocalić polskość, Lublin 2001.
• Jaroszyński, P., Nauka w kulturze, Radom 2002.
• Krąpiec, M.A. i in., Wprowadzenie do filozofii, Lublin 2003.
• Kubielski, W. – Suchocka, A. – Topol, M., Wykorzystanie podstawowych metod statystycznych w opisie i analizie wyników badań pedagogicznych, Słupsk 2002.
• Kucharczyk, G., Nienawiść i pogarda. Dwa stulecia walki z Kościołem, Kraków 2010.
• Leksykon młodego czytelnika. Wyrazy trudne, ważne i ciekawe, red. W. Cienkowski, Warszawa 1987.
• Nowy słownik języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 2007.
• Orientacje w metodologii badań pedagogicznych, red. S. Palka, Kraków 1998.
• Pilch, T. – Bauman, T., Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe, Warszawa 2001.
• Platon, Obrona Sokratesa, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1961.
• Platon, Uczta, w: Tenże, Dialogi, Gdańsk 2000, s. 36-69.
• Popkin, R.H. – Stroll, A., Filozofia, Poznań 1994.
• Słownik języka polskiego, t. 1, red. M. Szymczak, Warszawa 1981.
• Słownik języka polskiego, t. 3, red. M. Szymczak, Warszawa 1981.
• Szkudlarek, T., Wiedza i wolność w pedagogice amerykańskiego postmodernizmu, Kraków 1993. Ziemińska, R., Historia sceptycyzmu. W poszukiwaniu spójności, Toruń 2013.