“Do Not Throw Down the Glove Before Me, or You Shall Be Cold”. The Aphorisms of Karol Irzykowski

• Authors: Panek Sylwia

Title variants

PL

"Nie rzucaj mi rękawicy, bo ci będzie zimno". Aforyzmy Karola Irzykowskiego

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article discusses Karol Irzykowski as an aphorist, focusing on the discord between the critic’s intensive practice of the aphorism and his scathing condemnation of the form of the aphorism, which in his opinion was an instance of simplified, apodictic thinking. The aim of the article is to attempt to explain what justifies the frequent use of the aphorism by a writer who did not appreciate this device; what shape Irzykowski’s aphorisms took against the background of the tradition of the genre; and, finally, what is their function in his writing and what they prove. Irzykowski’s skeptical attitude to this form of statement stems from his epistemological beliefs and provides both a basis for his modifications of the genre and the keystone of cycles of intertextually related aphorisms which the present author has identified in dispersed yet thematically connected pieces by this critic.

PL

Artykuł traktuje o Karolu Irzykowskim jako aforyście, koncentrując się na paradoksie rysującym się pomiędzy jego intensywną aforystyczną praktyką a jednoczesną zjadliwą krytyką tego gatunku - przykładu uproszczonego, apodyktycznego myślenia. Celem artykułu jest próba wyjaśnienia, co uzasadnia częste stosowanie aforyzmów przez pisarza, który nie cenił tego "pisarskiego narzędzia"; jaki kształt mają aforyzmy Irzykowskigo na tle tradycji gatunku; i wreszcie, jaką pełnią funkcję w tekstach autora. Sceptyczne podejście Irzykowskiego do tej formy literackiej wynika z jego przekonań epistemologicznych i tym samym determinuje autorską modyfikację gatunku.

Keywords

EN

Karol Irzykowski; aphorism; maxim; literary critic; intertextuality

PL

Karol Irzykowski; aforyzm; maksyma; krytyka literacka; interteksualność

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Zagadnienia Rodzajów Literackich
• Year: 2015
• Volume: 58/115 z. 1
• Pages: 57-73

Dates

published

2015

Contributors

author

Panek Sylwia

References

• Balcerzan Edward (2013), Pochwała poezji. Z pamięci, z lektury, Instytut Mikołowski, Mikołów.
• Culler Jonathan (1973), Paradoxe and the Language of Morals in La Rochefoucauld, „Modern Language Review”, Vol. 86.
• Eco Umberto (2002), Wilde. Paradosso e aforisma [in:] idem, Sulla letteratura, Bompiani, Milano.
• Głowiński Michał (1997), Aforyzm i slogan [in:] Narracje literackie i nieliterackie, Universitas, Kraków.
• Jakóbczyk Jan (2005), Szachy literackie. Rzecz o twórczości Irzykowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Karpowicz Agnieszka (2014), Aforyzm [in:] Od aforyzmu do zinu. Gatunki twórczości słownej, eds. G. Godlewski, A. Karpowicz, M. Rakoczy, P. Rodak, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Kwiatkowski Jerzy (1990), Literatura Dwudziestolecia, PWN, Warszawa.
• Krüger Heinz (1957), Studien über den Aphorismus als philosophische Form, Nest, Frankfurt am Main.
• Kruse Margot (1960), Die Maxime in der französischen Literatur. Studien zum Werk La Rochefoucaulds un seiner Nachfolger, Cram, DeGruyter & Co., Hamburg.
• Mach Ernst (1898), The Economical Nature of Physical Inquiry [in:] Popular Scientific Lectures, trans. T. J. McCormack, The Open Court Publishing Company, Chicago.
• Mautner Franz Heinrich (1976), Maxim[e]s, sentences, Fragmente, Aphorismen [in:] Der Aphorismus. Zur Geschichte zu den Formen und Möglichkeiten einer literarischen Gattung, hrsg. von G. Neumann, Darmstadt.
• Orzechowski Kazimierz (1988), Aforyzm wśród małych form literackich, „Opole” nr 4.
• Panek Sylwia (2006), Krytyk w przestrzeniach literatury i filozofii. O młodopolskich wypowiedziach polemicznych Karola Irzykowskiego, Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań.
• Pawłowska-Jądrzyk Brygida (2001), Przeciw aforystyczności. Świadomość językowa w „Pałubie”, „Teksty Drugie”, nr 6.
• Plato (2010), Protagoras and Meno, trans. B. Jowett, Digireads.com Publishing, 2010.
• Skwarczyńska Stefania (1937), Szkice i felietony, Warszawa.
• Winklowa Barbara (1994), Karol Irzykowski. Życie i twórczość, t. 3, Wydawnictwo Literackie, Krakow.
• Source materials
• Irzykowski Karol (1964), Notatki z życia. Obserwacje i motywy, Czytelnik, Warszawa.
• Irzykowski Karol (1975), Aforyzmy, selected and with an introduction by S. Lichański, PIW, Warszawa.
• Irzykowski Karol (1976), Walka o treść. Studia z literackiej teorii poznania — Beniaminek, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Irzykowski Karol (1976), Słoń wśród porcelany — Lżejszy kaliber, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Irzykowski Karol (1980), Czyn i słowo oraz Fryderyk Hebbel jako poeta konieczności — Lemiesz i szpada przed sądem publicznym. Prolegomena do charakterologii, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Irzykowski Karol (1981), Pałuba. Sny Marii Dunin, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Kraków.
• Irzykowski Karol (1998), Pisma rozproszone 1897−1922, t. 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Irzykowski Karol (1999), Pisma rozproszone 1923−1931, t. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Irzykowski Karol (1999), Pisma rozproszone 1932−1935, t. 3, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Irzykowski Karol (1999), Pisma rozproszone 1936−1939, t. 4, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Irzykowski Karol (2001), Dziennik 1891−1897, t. 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Irzykowski Karol (2001), Dziennik 1916−1944, t. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Identifiers

ISSN

0084-4446