Osada wielokulturowa w Dziekanowicach stan. 21 (AZP 50-32/98), pow. Gniezno, woj. wielkopolskie

• Authors: Kaczmarek Łukasz

Title variants

EN

Multicultural Settlement in Dziekanowice, Site 21 (AZP 50-32/98), Gniezno District, Greater Poland Province

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The excavation research in Dziekanowice 21 (AZP 50–32/98) was conducted in 2001 and 2002. It was aimed at recognition of the prehistoric and historic settlement processes on the eastern shore of Lake Lednica. The archaeological site is situated in the area of the Gniezno Lake District, on the morainic plateau shaped during the Poznań phase of the Vistulian glaciation [Kondracki 1994, p. 93]. As a result of excavation works some traces of the late Trzciniec Horizon settlement were noted in the form of two rim fragments [Makarowicz 1998, p. 45] and also a small collection of Lusatian culture pottery, which may be dated back to the IV/VEB-HaC period [Kaczmarek 2002, p. 74, 204f.]. However, no immovable remains were discovered thanks to which the settlement could be characterized. During the research numerous traces of the Jastorf culture settlement were noted. Four immovable objects making up the remains of an open settlement were unearthed. In respect of functionality, the objects were included among the constructions built into the ground (objects 4, 5, and 9) as well as the remains of a complex consisting in a hearth (object 12) and a stone pavement which might have been a part of the sacral layout [Cofta-Broniewska 2004]. The chronology of the Jastorf culture settlement is defined on the basis of the pottery containers obtained from the 9ll of the objects and humus accumulation. Due to the typological and stylistic analysis the following dishes were separated: two-part pots (group B), bowls (group E) and mugs (group H). Yet, three-part dishes with distinctly shaped necks (group A), which are the most characteristic forms of the Jastorf culture pottery, were not observed [Machajewski, Pietrzak 2004]. Further micromorphologic as well as ornamentation analyses proved that the pottery material revealed two kinds of elements: a group of the late Hallstatt style and another referring to the beginnings of the A1 MOPR phase [Machajewski, Pietrzak 2004, p. 99]. The remaining part of the source material (an iron knife, pieces of iron items, bone stylus, and spindle whorl) offer neither a basis for specifying the chronology of the discussed settlements nor for its characteristics. In the case of the material from Dziekanowice, the existence of elements referring to the late Hallstatt period in the pottery material should be connected with cultural transformations occurring at that time when, instead of being early Pomeranian and bell-shaped, as well as of the late Lusatian groups, elements of latinized Przeworsk culture began to appear [Michałowski 2006, p. 183]. The factor latinizing the Przeworsk culture in the Greater Poland region was, namely, the Jastorf culture which transported the impulses coming from the central German areas [Dąbrowska 1988, p. 151].

• Publisher: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
• Journal: Studia Lednickie
• Year: 2013
• Volume: 12
• Pages: 97-125

Dates

published

2013

Contributors

author

Kaczmarek Łukasz

• Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie

References

• Bednarczyk J., Sujecka A. 2004. Młodszy okres przedrzymski i rzymski [w:] J. Bednarczyk, A. Kośko (red.), Od długiego domu najstarszych rolników do dworu staropolskiego, Poznań, s. 399–454.
• Brzostowicz M., Machajewski H. 2003. Wyniki badań archeologicznych na osadzie z młodszego okresu przedrzymskiego w Więckowicach, stan. 20, woj. wielkopolskie, pow. Poznań, WSA t. 6, s. 300–307.
• Cofta-Broniewska A. 2004. Miejsca obrzędowe ludności kultury łużyckiej i kultury przeworskiej na Kujawach. Część I. Przegląd źródeł, FPP t. XII, s. 147–200.
• Cczebreszuk J., Kośko A., Szmyt M. 2006. Zasady analizy źródeł ceramicznych z okresu późnego neolitu oraz interstadium epok neolitu i brązu na Kujawach [w:] A. Kośko, M. Szmyt (red.), Opatowice. Wzgórze Prokopiaka. Tom I. Studia i materiały do badań nad późnym neolitem Wysoczyzny Kujawskiej, Poznań, s. 39–64.
• Dąbrowska T. 1988. Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia — zasięg —powiązania, Warszawa.
• Domański G. 1975. Studia z dziejów środkowego Nadodrza w III–I w. p.n.e., Wrocław.
• Durczewski D., Śmigielski W. 1966. Materiały do osadnictwa kultury łużyckiej w Wielkopolsce, cz. II, FAP t. 17 (1966), s. 65–195.
• Dzięciołowski E. 1991. Rozmieszczenie stanowisk archeologicznych w Lednickim Parku Krajobrazowym [w:] K. Tobolski (red.), Wstęp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego, Poznań, s. 43–56.
• Fogel J. 1991. Pompeja Polska. Z dziejów archeologii wielkopolskiej XIX wieku: działalność Albina hr. Węsierskiego i Zbigniewa hr. Węsierskiego-Kwileckiego, Poznań.
• Górecki J. 1980. Z badań ratowniczych na cmentarzysku ludności kultury wejcherowsko-krotoszyńskiej w Imielenku, woj. Poznań, FAP t. 29 (1978), s. 46–48.
• Górecki J. 1982. Groby ludności kultury pomorskiej w Dziekanowicach, woj. poznańskie, FAP t. 29 (1978), s. 43–45.
• Grygiel M. 2004. Problem chronologii i przynależności kulturowej materiałów o charakterze jastorfskim z Brześcia Kujawskiego, woj. kujawsko-pomorskie, w świetle ostatnich badań nad problematyką okresu przedrzymskiego w Polsce [w:] H. Machajewski (red.), Kultura jastorfska na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej, Poznań, s. 13–82.
• Ignaczak M. 2002. Ze studiów nad genezą kultury łużyckiej w strefie Kujaw, Poznań.
• Jórdeczka M., Mrozek-Wysocka M., Sobkowiak-Tabaka I. 2008. Makrolityczne zabytki kamienne i krzemienne z rejonu Sławna i Lednicy, SL t. IX, s. 183–220.
• Kaczmarek M. 2002. Zachodniowielkopolskie społeczności kultury łużyckiej w epoce brązu, Poznań.
• Kasprowicz T. 2004. Stanowisko kultury jastorfskiej w Wojnowie, gm. Murowana Goślina, woj. wielkopolskie [w:] H. Machajewski (red.), Kultura jastorfska na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej, Poznań, s. 215–233.
• Kasprowicz T. 2008. Osada i cmentarzysko ludności z okresu przedrzymskiego na stanowisku 284 (AUT 192) Poznań – Nowe Miasto [w:] H. Machajewski, R. Pietrzak (red.) Poznań –Nowe Miasto. Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Poznań, s. 225–298.
• Kesling H. 1969. Die vorrömische Eisenzeit im Elbe-Karthane-Gebiet (Kreis Perleberg und Kreis Ludwigslust), Schwerin.
• Kondracki J. 1994. Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, Warszawa.
• Kostrzewski J. 1955. Wielkopolska w pradziejach, Warszawa–Wrocław.
• Kurnatowska Z., Kurnatowski S. 1991. Zasiedlenie regionu Lednicy w pradziejach i średniowieczu w świetle dotychczasowych badań [w:] K. Tobolski (red.), Wstęp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego, Poznań, s. 35–42.
• Machajewski H., Pietrzak R. 2004. Z badań nad ceramiką naczyniową z okresu przedrzymskiego w Wielkopolsce [w:] H. Machajewski (red.), Kultura jastorfska na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej, Poznań, s. 83–122.
• Machajewski H., Pietrzak R. 2008. Osada ludności z młodszego okresu przedrzymskiego na stanowisku 278 (AUT 191) Poznań – Nowe Miasto [w:] H. Machajewski, R. Pietrzak (red.) Poznań – Nowe Miasto. Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Poznań, s. 153–224.
• Machajewski H., Pietrzak R. 2008. Osada ludności z młodszego okresu przedrzymskiego na stanowisku 226 (AUT 194) Poznań – Nowe Miasto [w:] H. Machajewski, R. Pietrzak (red.) Poznań – Nowe Miasto. Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Poznań, s. 297–351.
• Makarewicz P. 1998. Kujawski nurt trzcinieckiego kręgu kulturowego — podstawy taksonomiczne [w:] A. Kośko, J. Czebreszuk (red.), Trzciniec — system kulturowy czy interkulturowy proces?, Poznań, s. 33–60.
• Michałowski A. 2006. Kultura jastorfska w Wielkopolsce Północnej [w:] H. Machajewski, J. Rola (red.), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych, Poznań, s. 183–200.
• Sobucki A., Woźniak Z. 2004. Nowe materiały o cechach jastorfskich z Wielkopolski [w:] H. Machajewski (red.), Kultura jastorfska na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej, Poznań, s. 199–214.
• Strzyżewski C. 2002. Zasiedlenie Gniezna i jego okolic w pradziejach i starożytności [w:] Z. Kurnatowska (red.), Gniezno w świetle ostatnich badań archeologicznych, Poznań, s. 11–44.
• Szamałek K. 2009. Procesy integracji kulturowej w młodszej epoce brązu i początkach epoki żelaza na Pojezierzu Wielkopolskim, Poznań.
• Tobolski K. 1991. Dotychczasowy stan badań paleobotanicznych i biostratygraficznych Lednickiego Parku Krajobrazowego [w:] K. Tobolski (red.), Wstęp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego, Poznań, s. 11–34.
• Wrzesińska A., Wrzesiński J. 1996. Grób „pradziejowy” z Dziekanowic, gm. Łubowo, woj. poznańskie, stan. 22, SL t. V, s. 325–338.
• Żychliński D. 2004. Osada z młodszego okresu przedrzymskiego z elementami kultury jastorfskiej w Otorowie, pow. Szamotuły, stan. 66 [w:] H. Machajewski (red.), Kultura jastorfska na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej, Poznań, s. 245–258.

Identifiers

ISSN

0860-7893