Literatura Holocaustu i literatura gułagu? Literatura doświadczenia totalitarnego!

• Authors: Tadeusz Sucharski
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The study presents an attempt of such reading (and writing) of postwar Polish literature devoted totalitarian experience, that proves unquestionable similarity between the literature of Soviet gulag and the literature of Holocaust. Historians, scholars, politics argued with each other if one can compares two totalitarian systems – the fascism (Nazi) and the communism. Writers, who had lived in Soviet labour camps, had no doubts. My paper is concerned with the ways in which Polish writers (witnesses) of an extreme situation in the concentration universe had been describing it. I show commonplaces in many novels, memoirs in Holocaust literature as well as in gulag literature. The analysis of these compositions lets to make a conclusion that the differentiation of the Holocaust literature and the gulag literature is a mistake. There is one literature of the totalitarian experience.

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe AP
• Journal: Świat Tekstów. Rocznik Słupski
• Year: 2007
• Volume: 5
• Pages: 93-118
• Physical description: Oryginalny artykuł naukowy

Dates

published

2007-12-01

Contributors

author

Tadeusz Sucharski

• Akademia Pomorska, Słupsk

References

• W. Anders, Wstęp. W: T. Wittlin, Diabeł w raju. Warszawa 1990
• A. Applebaum, Gułag. Przeł. J. Urbański. Warszawa 2005
• A. Besançon, Przekleństwo wieku. O komunizmie, narodowym socjalizmie i jedyności Zagłady. Przeł. J. Guze. Warszawa 2000
• J. Błoński, Borowski i Herling. Paralela. „Tygodnik Powszechny” 1991, nr 21, przedruk w Herling-Grudziński i krytycy. Antologia tekstów. Wybór i opracowanie Z. Kudel-ski. Lublin 1997
• G. Borkowska, M. Czermińska, U. Philips, Pisarki polskie od średniowiecza do współ-czesności. Przewodnik. Gdańsk 2000
• K. Brandys, Miesiące 1978-1979. Paryż 1981
• Z. Brzeziński, C. Friedrich, Totalitarian Dictatorship and Autocracy. Cambridge Mass. 1956
• L. Buczkowski, Czarny potok. Warszawa 1954
• S. Buryła, Prawda mitu i literatury. O pisarstwie Tadeusza Borowskiego i Leopolda Tyrmanda. Kraków 2003
• F. Camon, Rozmowa z Primo Levim. Tłum. E. Kabatc. Oświęcim 1999
• S. Courtois, N. Werth, J.-P. Panné, A. Paczkowski, K. Bartosek, J.-L. Margolin, Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania. Wstęp do polskiego wydania K. Kersten. Warszawa 1999
• E. Czaplejewicz, Polska literatura łagrowa. Warszawa 1992
• J. Czapski, Weltbürger. W: Rozproszone. Teksty z lat 1925-1988. Zebrał i notami opa-trzył P. Kądziela. Warszawa 2005
• M. Danilewicz-Zielińska, Szkice o literaturze emigracyjnej półwiecza 1939-1989. Wro-cław 1999
• F. Dostojewski, Bracia Karamazow. Powieść w czterech częściach z epilogiem. Przekł. A. Pomorski. Kraków 2004
• T. Drewnowski, Fałszywa paralela. „Polityka” 1991, nr 23, przedruk w Herling-Grudziński i krytycy. Antologia tekstów. Wybór i opracowanie Z. Kudelski. Lublin 1997
• T. Drewnowski, Próba scalenia. Obiegi – Wzorce – Style. Warszawa 1997
• N. Finkelstein, Przedsiębiorstwo holocaust. Warszawa 2001
• J. Gliksman, Tell the West. New York 1948
• W. Gombrowicz, Dziennik 1953-1956. Kraków 1988
• D. Grinberg, Wstęp do wydania polskiego. W: H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu. Przeł. M. Szawiel, D. Grinberg. Warszawa 1993, t. 1
• H. Grynberg, Ludzie Żydom zgotowali ten los. W: Prawda nieartystyczna. Berlin Zach. 1984
• M. Heller, Przedmowa do pierwszego wydania rosyjskiego. W: W. Szałamow, Opowia-dania kołymskie. Pierwsza śmierć. Przeł. J. Baczyński, zamiast posłowia Piętno G. Herlinga-Grudzińskiego. Gdańsk 1991
• M. Heller, Świat obozów koncentracyjnych a literatura sowiecka. Tłum. M. Kaniowski. Paryż 1974
• G. Herling-Grudziński, Dziennik pisany nocą 1989-1992. Warszawa 1993
• G. Herling-Grudziński, Dziennik pisany nocą 1997-1999. Warszawa 2000
• G. Herling-Grudziński, Godzina cieni. Eseje. Wybór i opracowanie Z. Kudelski. Kraków 1991
• G. Herling-Grudziński, Inny Świat. Zapiski sowieckie. Londyn 1953. Cyt. z wyd. War-szawa 1989
• G. Herling-Grudziński, Nasz powrót z ZSRR. W: Żywi i umarli. Szkice literackie. Przed-mowa J. Czapski. Rzym 1945
• G. Herling-Grudziński, Proza czasu wojny. W: Wyjścia z milczenia. Oprac. Z. Kudelski. Warszawa 1993
• G. Herling-Grudziński, Upiory rewolucji. Zebrał i opracował Z. Kudelski. Lublin 1992
• Historia literatury rosyjskiej XX wieku. Red. A. Drawicz. Warszawa 1997
• W. Kayser, Próba określenia istoty groteskowości. Przeł. R. Handke. „Pamiętnik Lite-racki” 1979, z. 4
• I. Kertesz, Los utracony. Przeł. K. Pisarska. Warszawa 2002
• A. Krakowiecki, Książka o Kołymie. Londyn 1950
• D. Krawczyńska, G. Wołowiec, Fazy i sposoby pisania o Zagładzie w literaturze pol-skiej. W zb.: Literatura polska wobec Zagłady. Red. A. Brodzka-Wald, D. Kraw-czyńska i J. Leociak. Warszawa 2000
• P. Levi, Czy to jest człowiek. Przeł. H. Wiśniowska, przedmową opatrzył. I. Gutman. Oświęcim 1996
• L. Lipski, Dzień i noc. Na otwarcie kanału Wołga – Don. Paryż 1957
• Literaturze wobec wojny i okupacji. Pod red. M. Głowińskiego i J. Sławińskiego. Wro-cław 1976
• Literatura źle obecna. Rekonesans. Londyn 1984
• R. Löw, Uwagi do przyszłej historii literatury (polskiej) o Zagładzie. W zb.: Literatura polska wobec Zagłady. Red. A. Brodzka-Wald, D. Krawczyńska i J. Leociak. War-szawa 2000
• Z. Markiewicz, Proza beletrystyczna. W zb.: Literatura polska na obczyźnie 1940-1965. Praca zbiorowa wydana staraniem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Red. T. Terlecki. Londyn 1964, T. 1
• Z. Nałkowska, Medaliony. Warszawa 1949
• W. Olszewski, Budujemy kanał. Wspomnienia kierownika biura planowania. Rzym 1947
• W. Panas, Szoah w literaturze polskiej. W zb.: Świadectwa i powroty nieludzkiego czasu. Materiały konferencji naukowej poświęconej martyrologii lat II wojny światowej w literaturze. Red. J. Święch. Lublin 1990
• A. Rudnicki, Kupiec łódzki. Niebieskie kartki. Warszawa 1963
• A. Rudnicki, Żywe i martwe morze. Warszawa 1956
• B. Russell, Inny Świat. W zb.: Herling-Grudziński i krytycy. Antologia tekstów. Wybór i opracowanie Z. Kudelski. Lublin 1997
• K. Rutkowski, Figuranci. „Twórczość” 2005, nr 4
• I. Sariusz-Skąpska, Polscy świadkowie GUŁagu. Literatura łagrowa 1939-1989. Kra-ków 1995
• H. Siewierski, Spotkanie narodów. Paryż 1984
• J. Sławiński, Zaproszenie do tematu. W zb.: Literatura wobec wojny i okupacji. Red. J. Sławiński i M. Głowiński. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976
• Słownik literatury polskiej XX wieku. Zespół red. A. Brodzka, M. Puchalska, M. Sem-czuk, A. Sobolewska, E. Szary-Matywiecka. Wrocław-Warszawa-Kraków 1992
• A. Sołżenicyn, Archipelag GUŁag. Próba dochodzenia literackiego, autoryzowany przekład z rosyjskiego J. Pomianowski [M. Kaniowski]. Warszawa 1990
• A. Sołżenicyn, Oddział chorych na raka. Przeł. M. B. Jagiełło. Warszawa 1993
• M. Sperber, Józef Czapski – wstęp do niemieckiego wydania Na nieludzkiej ziemi. „Ze-szyty Literackie” 1993, nr 44
• T. Sucharski, Dostojewski Herlinga-Grudzińskiego. Lublin 2002
• T. Sucharski, Szukać tego, co niepowtarzalne. Literacki obraz śmierci łagrowej. W zb.: Strategie śmierci – formy umierania. Świadectwa literackie i kulturoznawcze. Red. W. J. Burszta. Warszawa 2004
• J. Szkłowskij, Warłam Szałamow. Moskwa 1991
• Świadectwa i powroty nieludzkiego czasu. Materiały konferencji naukowej poświę-conej martyrologii lat II wojny światowej w literaturze. Red. J. Święch. Lublin 1990
• J. Święch, Literatura cierpienia i cierpienie literatury. W zb.: Świadectwa i powroty nieludzkiego czasu. Materiały konferencji naukowej poświęconej martyrologii lat II wojny światowej w literaturze. Red. J. Święch. Lublin 1990
• J. Święch, Literatura polska w latach II wojny światowej. Warszawa 1999
• A. Wat, Kilka uwag o związkach między literaturą a rzeczywistością sowiecką. W: Świat na haku i pod kluczem. Eseje. Oprac. K. Rutkowski. Warszawa 1991
• T. Todorov, Face à l’Extrême. Paris 1991; wydanie w języku angielskim Facing the Ex-treme. Moral life in the Concentrations camps. New York 1997
• A. Wal, Twórczość w cieniu menory. Rzeszów 2002
• A Wat, Mój wiek. Pamiętnik mówiony. Rozmowy prowadził i przedmową opatrzył Cz. Miłosz, do druku przygotowała L. Ciołkoszowa. Warszawa 1990, T. II
• A. Werner, Zwyczajna apokalipsa. Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów. War-szawa 1981
• B. Wojdowski, Chleb rzucony umarłym. Warszawa 1971
• J. Wróbel, Tematy żydowskie w prozie polskiej 1939-1997. Kraków 1991
• K. Wyka, Pogranicze powieści. Kraków 2003
• M. Zaleski, „Ludzie ludziom”...? „Ludzie Żydom”...? Świadectwo literatury? W zb.: Li-teratura polska wobec Zagłady. Red. A. Brodzka-Wald, D. Krawczyńska i J. Le-ociak. Warszawa 2000
• R. Zimand, Materiał dowodowy. Szkice drugie. Paryż 1992
• J. Ziomek, Zofii Kossak Księgi Powtórzonego Prawa. W: Wizerunki polskich pisarzy katolickich. Szkice i polemiki. Poznań 1963

Identifiers

ISSN

1643-4668