Tożsamość etyka, czyli uprawianie etyki jako problem moralny

• Authors: Jan Hartman

Title variants

EN

The identity of the ethicist, or ethics as a moral problem

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł należy do dziedziny etyki przekonań, jakkolwiek w zastosowaniu do samych przekonań etycznych. Podnosi się w nim kwestię moralnej oceny działalności etyka jako potencjalnego mentora moralnego. Etyka, nawet ta redukcjonostyczna i naturalistyczna, polemiczna w stosunku do eudajmonizmu, zdominowana jest przez ideał „filozofii praktycznej”, zakładający, że teoria moralna może być moralnie budująca. Etyk albo wspiera ten program, albo się mu przeciwstawia, niemniej jednak zawsze obraca się w kręgu idei „filozofii praktycznej”, wnosząc (w swym pojęciu) pewien intelektualny wkład do jakości życia moralnego. Tymczasem idea ta rodzi wątpliwości natury moralnej, wynikające z dwuznacznej pozycji moralnego mentora, formułującego ogólne idee, lecz uchylającego się przed wydawaniem konkretnych werdykatów moralnych. A jednak równocześnie „filozofia praktyczna” jest przecież nastawiona na potencjalne formułowanie kryteriów moralnego dobra, a tym samym na dokonywnie ocen moralnych. Z zadania tego jedankże nie wywiązuje się, a nawet nie chce się wywiązywać. Przywiązanie do kontekstu ocennego jest archaicznym i dogmatycznym rysem klasycznych systemów etyki, stanowiącym o ich skoncentrowaniu nie na czynie, lecz jego motywach i konsekwencjach (jako podlegających ocenie). Artykuł ukazuje moralne wątpliwości, jakie rodzi sama klasyczna postawa „etyka”, a także trudne do zaakceptowania rysy teorii etycznych, gdyby miały zostać faktycznie zastosowane do uzasadniania postępowania. Testowi moralnemu i ocenie moralnej poddany został dyskurs eudajmonistyczny, hedonistyczny, deontologiczny i inne. Generalnie artykuł ma na celu zainaugorowanie perspektywy meta-metaetycznej w etyce.

EN

This article may be included in the category of conviction ethics. In it the author considers the problem of the moral evaluation of ethical activity as a potential moral mentor. Ethics, even reductionist and naturalist ethics, which polemicize with eudaimonism, has been dominated by the ideal of “practical philosophy”, which assumes that a moral theory can be morally edifying. Whether they support or oppose this program, ethicists continue to revolve around the idea of “practical philosophy”, making their own intellectual contribution to the quality of moral life. However, this idea leads to doubts of a moral nature because of the ambiguous position of the moral mentor, who formulates general ideas but refrains from making concrete moral verdicts. Yet the goal of “practical philosophy” is the potential formulation of criteria regarding the moral good, and thus making moral evaluations. However, it does not accomplish this task and does not even intend to. The attachment to evaluational is an archaic and dogmatic feature of classical ethical systems, which consists in their focusing not on concrete acts, but on motives and consequences. The article points out the moral difficulties that arise from the classical attitude of ethics and also the objectionable features of ethical theories, if they are to be applied to the justification of action. The eudaimonistic, hedonistic, deontological discourses, as well as others, are subjected to moral evaluation. In general the article intends to inaugurate the meta-ethical perspective in ethics.

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2007
• Issue: 14
• Pages: 12-31

Contributors

author

Jan Hartman

Identifiers

DOI

10.13153/diam.14.2007.286