Zmienność i transmisja cen w łańcuchu marketingowym mleka w Polsce

• Authors: Piotr Bórawski

Title variants

EN

Price Variability and Transmission in the Milk Marketing Chain in Poland

RU

Изменчивость и перенос цен в маркетинговой цепочке молока в Польше

• Languages of publication: PL EN RU

Abstracts

PL

W artykule dokonano analizy zmian cen detalicznych mleka spożywczego pasteryzowanego, cen skupu oraz relacji cen między cenami detalicznymi mleka spożywczego pasteryzowanego a innymi artykułami żywnościowymi w Polsce w latach 2003-2015. Przyjęcie długiego okresu analiz umożliwiło poznanie okresów wysokiej i niskiej zmienności. W procesie analizy wykorzystano różne metody analizy danych, w tym test ADF i model ARMA. Rynek mleka wykazywał swoją specyfikę, ponieważ jako jeden z nielicznych był silnie administrowany przez Unię Europejską. Te narzędzia doprowadziły do znacznego wzrostu cen mleka w analizowanym okresie. Średnia cena mleka spożywczego pasteryzowanego wzrosła o 63% w latach 2003-2015, czyli z poziomu 108,1 zł/100 kg do 176 zł/100 kg, a cena skupu mleka wzrosła od 71,51 zł/100 kg do 137,11 zł/100 kg (czyli o 91,74%). Nawet krótkotrwałe wahania związane z kryzysami gospodarczymi nie odbiły się w znacznym stopniu na rynku mleka. Ponadto tendencja wzrostowa cen mleka sprawiała, że produkcja ta stała się jedną z najbardziej opłacalnych i stabilnych działalności rolniczych. Jednak wraz z końcem 2014 roku i likwidacją limitów produkcyjnych cena mleka zaczęła spadać.

EN

In his article, the author carried out an analysis of changes of retail prices for drinking pasteurised milk, purchase prices and price relations between retail prices of drinking pasteurised milk and other food products in Poland in 2003-2015. The adoption of the long term of analyses enabled recognition of the periods of high and low variability. In the process of analysis, there were used various methods of data analysis, including the ADF test and the ARMA model. The market for milk displayed its specificity because as one of a few was strongly administered by the European Union. Those tools led to significant growth of milk prices in the period in question. The average price of drinking pasteurised milk increased by o 63% in the years 2003-2015, i.e. from the level of 108.1 zlotys/100 kg to 176 zlotys/100 kg, while the purchase price of milk grew from 71.51 zlotys/100 kg to 137.11 zlotys/100 kg (or by 91.74%). Even short-term fluctuations related to the economic crises have not affected significantly the market for milk. Moreover, the growth trend in milk prices has caused that its production has become one of the most cost-effective and stable agricultural activities. However, with the end of 2014 and liquidation of production limits, the price of milk began to decline.

RU

В статье провели анализ изменений розничных цен молока питьевого цельного пастеризованного, закупочных цен и соотношений цен между розничными ценами молока питьевого цельного пастеризованного и другими продуктами питания в Польше в период 2003-2015 гг. Принятие долгого периода анализов позволило узнать периоды высокой и низкой изменчивости. В процессе анализа использовали разные методы анализа данных, в том числе тест ADF и модель ARMA. Рынок молока демонстрировал свою специфику, ибо в качестве одного из немногих он был сильно администрирован Европей- ским Союзом. Эти инструменты привели к значительному росту цен молока в рассматриваемом периоде. Средняя цена молока питьевого цельного пастеризованного повысилась на 63% в 2003-2015 гг., т.е. с уровня 108,1 злотых за 100 кг до 176 злотых на 100 кг, а цена закупок молока повысилась с 71,51 злотых за 100 кг до 137,11 злотых за 100 кг (т.е. на 91,74%). Даже краткосрочные колебания, связанные с экономическими кризисами, не повлияли значительно на рынок молока. Кроме того, тенденция к росту цен молока приводила к тому, что его производство стало одним из наиболее рентабельных и стабильных видов сельскохозяйственной деятельности. Однако с концом 2014 г. и ликвидацией производственных лимитов цена молока начала снижаться.

Keywords

PL

rynek mleka; ceny skupu; zmienność cen

EN

market for milk; purchase prices; variability of prices

RU

рынок молока; цены закупки; изменчивость цен

• Publisher: Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur
• Journal: Handel Wewnętrzny
• Year: 2016
• Issue: 1 (360)
• Pages: 213-226

Contributors

author

Piotr Bórawski

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

References

• Baer-Nawrocka A., Kiryluk-Dryjska E. (2010), Wpływ likwidacji kwot mlecznych na sytuację produkcyjną i ekonomiczną producentów mleka w Unii Europejskiej (wyniki symulacji modelowych), „Wieś i Rolnictwo”, nr 3/148.
• Bełdycka-Bórawska A., Bórawski P., Jankowski K. (2015), Zmienność cen na rynku rzepaku, „Roczniki Naukowe SERiA”, Tom XVII, z. 3.
• Box G.E.P., Jenkins G.M. (1976), Time Series Analysis: Forecasting and Control, Holden Day, San Francisco.
• Bórawski P., Dunn J.W. (2015), Differentiation of milk production in the European Union countries in the aspect of common agricultural policy, “Roczniki Naukowe SERiA”, Tom XVII, z. 2.
• Dickey D.A., Fuller W.A. (1979), Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root, “Journal of the American Statistical Association”, No. 74.
• Charemza W.W., Deadman D.F. (1997), Nowa ekonometria, PWE, Warszawa. http://www.kep.uni.lodz.pl/ewakusidel/index/materialy/prognozowanie_praktyczne/badanie_%20stacj_w_gretl.pdf [dostęp: 25.01.2016].
• Juchniewicz M. (2002), Zmienność i transmisja cen na rynku wieprzowiny, „Rozprawy i monografie”, UWM w Olsztynie, Olsztyn.
• Kołoszyc E. (2012), Zmienność cen mleka a profil ryzyka w gospodarstwach mlecznych, „Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G”, T. 99, z. 1.
• Rynek mleka stan i perspektywy (2015), Wydawnictwo IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Rynek mleka – notowania… (2015), Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa, http://www.minrol.gov.pl/rynki-rolne... [dostęp: 25.01.2016].
• Seremak-Bulge J., Świetlik K. (2015), Ceny, (w:) Rynek mleka stan i perspektywy, Wydawnictwo IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Seremak-Bulge J., (2015). Przetwórstwo mleka (w:) Rynek mleka stan i perspektywy, Wydawnictwo IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Seremak-Bulge J., Grochowska R., Szczepaniak I., Szajner P., Bułkowska M., Hryszko K. (2015), Ocena strat ponoszonych na poszczególnych etapach łańcucha mleczarskiego w Polsce, „Studia i Monografie”, nr 162, IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Staszczak A. (2014), Znaczenie ceny jako punktu odniesienia w kształtowaniu preferencji nabywczych, „Handel Wewnętrzny”, nr 1(354).
• Stawicki J., Janiak E.A., Müller-Frączek I. (1997), Różnice szeregów czasowych - wykładnik Hursta i wymiar fraktalny, Referat wygłoszony na V Ogólnopolskim Seminarium Naukowym, „Dynamiczne Modele Ekonometryczne”, Toruń.
• Stępień S. (2015), Wahania cykliczne na rynku mięsa wieprzowego w skali globalnej, „Roczniki Naukowe SERiA”, Tom XVII, z. 3.
• Świtłyk M., Wilczyński A. (2012), Sytuacja ekonomiczna gospodarstw mlecznych po likwidacji systemu kwotowania produkcji mleka, „Wieś i Rolnictwo”, nr 1/154.
• Weldesenbet T. (2013), Asymetric price transmission in the Slovak liquid milk market, “Agric. Econ-Czech”, No. 59 (11).