Między lekturą a notatnikiem. Noty rękopiśmienne w książce drukowanej jako materiał badawczy

• Authors: Gryzio Beata

Title variants

EN

Between reading and note-taking. Handwritten side notes in printed books as a research material

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest fenomen zapisków rękopiśmiennych na kartach starodruków. Ze względu na zdumiewającą różnorodność zapiski te stanowią materiał źródłowy przedstawiający duży potencjał badawczy, wykraczający poza historię lektury i historię książki jako takiej. Wykorzystując dotychczasowe obserwacje uzyskane w badaniach z autopsji z zastosowaniem metody proweniencyjnej autorka przedstawia studium trzech przykładów oraz wnioski dotyczące typów aktywności piśmienniczej właścicieli i użytkowników książki zabytkowej w kontekście ich indywidualnego podejścia do książki i lektury. Problematykę przedstawiono na podstawie materiałów starodrucznych ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej, wskazując jednocześnie na kwestie metodologiczne związane z pozyskiwaniem informacji proweniencyjnych z kolekcji starych druków, które w omawianym aspekcie pozostają wciąż niedostatecznie opracowanymi zasobami danych o charakterze źródłowym.

EN

The subject of the article is the phenomenon of handwritten notes on the pages of old prints. Due to their astonishing variety, these notes constitute source material with great research potential, well beyond the history of reading and the history of the book as such. Using the previous observations obtained in the autopsy research with the use of the provenance method, the author presents a study of three examples and conclusions regarding the types of writing activity of owners and users of an antique book in the context of their individual approach to the book and reading. The issues were presented based on old prints materials from the collections of the Polish Academy of Sciences of the Gdańsk Library, taking into account the methodological issues related to obtaining provenance information from the collection of old prints, which in the discussed aspect are still insufficiently developed source data resources.

Keywords

PL

noty rękopiśmienne; marginalia; proweniencje; historia książki; historia lektury

EN

handwritten notes; marginalia; provenances; history of the book; history of reading

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
• Year: 2022
• Volume: 16
• Issue: 1
• Pages: 107-121

Dates

published

2022-06-10

Contributors

author

Gryzio Beata

• Uniwersytet Gdański

References

• Baumgarten A.G., Metaphysica, Halae Magdeburgicae: Impensis Carol. Herman. Hemmerde, 1750;1757.
• Cassius Dio Cocceianus, Historiae Romanae libri XLVI..., Ioannis Leunclavii studio..., Hanoviae: Typis Wechelianis, apud Claudium Marnium & haeredes Ioan. Aubrii, 1606.
• Celtis C., Quatuor libri amorum, [Norymberga: bdr.], 1502.
• Copernicus N., De Revolutionibus orbium coelestium, Libri VI [...] item De Libris Revolutionum Nicolai Copernici Narratio prima, per M. Georgium Ioachimum Rheticum ad D. Ioan. Schonerum scripta, Basileae: Ex Officina Henricpetrina, 1566.
• Febvre L., Martin H.-J., L’Apparition du livre, Paris 1957; Narodziny książki, przekł. A. Kocot, M. Wodzyńska-Walicka, Warszawa 2014.
• Gingerich O., An annotated census of Copernicus’ De revolutionibus (Nuremberg, 1543 and Basel, 1566), Leiden 2002.
• Gingerich O., Książka, której nikt nie przeczytał. Warszawa 2004.
• Głombiowski K., Problemy historii czytelnictwa, Wrocław 1966.
• Głombiowski K., Teoria i metodologia nauki o książce, Gdańsk 1985.
• Gryzio B., Kantiana w Bibliotece Gdańskiej PAN, „Libri Gedanenses” 2001, t. 17–18, s. 120–147.
• Gryzio B., Księgozbiór Bartłomieja Keckermanna, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 2008, t. 39–40, s. 225–245.
• Günther O., Katalog der handschriften der Danziger Stadtbibliothek, T. 3. Danzig, 1909.
• Günther O., Lateinische Gedichte des Johannes Poliander. Aus seiner eigenhaendigen Niederschrift, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins” 1907, H. 49, s. 351–381.
• Hessus H.E., Urbs Noriberga illustrata carmine heroico, [Norimbergae]: Excusum per Io. Petreium, 1532.
• Immanuel Kant – Information Online, [online] https://www.online.uni-marburg.de/kant_ old/webseitn/homepage.htm [dostęp 15.05.2022].
• Kant I., Logik, ein Handbuch zu Vorlesungen, hrsg. G.B. Jäsche, Königsberg 1800. Kant’s gesammelte Schriften, Berlin 1902–1997.
• Keckermann B., Systema astronomiae compendiosum..., Hanoviae: Apud haeredes Guilielmi Antonii, 1613.
• Krollmann Ch., Geschichte der Stadtbibliothek zu Königsberg, Königsberg 1929.
• Marginalia w książce dawnej i współczesnej, red. B. Mazurkowa, Katowice 2019.
• Lu-Adler H., Kant and the Science of Logic: A Historical and Philosophical Reconstruction, New York, NY 2018.
• Meier G.F., Auszug aus der Vernunftlehre, Halle: Gebauer, 1752.
• Pakalski D., Stark W., Kant w Bibliotece, „30 dni” 2001, nr 1–2 (27/28), s. 8–12.
• Piekarski K., O zadania i metody badań proweniencyjnych. Marginalja do pracy B. Kotuli „Właściciele rękopisów i starodruków zbiorów wielkopolskich Z. Czarneckiego”, Kraków 1929.
• Rodak P., Pismo, książka, lektura. Rozmowy: Le Goff, Chartier, Hebrard, Fabre, Lejeune, Warszawa 2009.
• Sherman W.H., Used Books. Marking Readers in Renaissance England, Philadelphia 2008.
• Sipayłło M., O metodzie badań proweniencyjnych starych druków, „Z Badań nad Polskimi Księgozbiorami Historycznymi” 1975, z. 1, s. 9–30.
• Stark W., Kantiana ohne Kiste. Uberraschender Fund in Danzig, „Neue Zürcher Zeitung”, 20.12.2000, s. 34.
• Szafran P., Katalog rękopisów Biblioteki Gdańskiej PAN. Uzupełnienia do tomów I–IV (sygnatury 1–4258), Wrocław–Kraków–Gdańsk 1988.
• Verzeichniss der hinterlassenen Bibliothek des F.T. Rink [...], Danzig 1811.
• Virtuální rekonstrukce knižních celků, [online] https://www.provenio.net [dostęp 15.05.2022].

Identifiers

DOI

10.33077/uw.25448730.zbkh.2022.717