Anatomia nowoczesnej refleksyjności

• Authors: Małgorzata Jacyno

Title variants

EN

The anatomy of modern reflexivity

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest rozważenie aktualności, wspólnej dla socjologii i antropologii, kwestii klasyfikacji. Rozpad klasyfikacji, reklasyfikacje i nieklasyfikowalność jednostek mają być charakterystyczne dla nowoczesności. Dystans wobec klasyfikacji to jeden z przejawów refleksyjności, która stała się rozruchem dla szeroko rozumianej mobilności jednostek. Coraz częściej „refleksyjność” jest problematyzowana i kwestionuje się rozumienie jej jako „wyzwolenia działania ze struktury”. Po pierwsze, zwraca się uwagę na nierówne rozdzielenie zasobów refleksyjności. Po drugie, wskazuje się na to, że refleksyjność i wytwarzanie klasyfikacji prywatnych podlegają regulacji w taki sposób, aby wytworzyć mobilność o właściwościach adaptacyjnych. „Nieklasyfikowalność” jednostek można widzieć wtedy jako zbiorowe wyobrażenie charakterystyczne dla nowoczesności. Pamiętniki nerwowo chorego Daniela P. Schrebera analizowane są jako przypadek ujawniający, jakie formy refleksyjności pełnią funkcje adaptacyjne.

EN

This article reconsiders the place of the concept of classification in current sociological and anthropological thought. Modernity is characterized by the collapse of classifications, the attempts at reclassification, and the final acceptance of the unclassifiable. Distancing oneself from classifications is one of the symptoms of reflexivity, which gives impetus to broadly understood social mobility. At the same time, “reflexivity” itself begins to raise more and more questions as its power to liberate the individual from the constrains of social structure proves problematic. Firstly, unequal distribution of the resources of reflexivity is revealed. Secondly, it is pointed out that both reflexivity and private classifications are regulated in such a way, as to produce mobility of an adaptive kind. As a result, the unclassifiable character of an individual may be seen as a collective representation, typical of modernity. Daniel P. Schreber’s Memoirs of My Nervous Illnes are analysed as a background against which adaptive forms of reflexivity can be identified.

Keywords

PL

klasyfikacje; reklasyfikacje; nowoczesność; refleksyjność; psychoanaliza

EN

classification; reclassification; modernity; reflexivity; psychoanalysis

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2013
• Volume: 9
• Issue: 3
• Pages: 44-57

Contributors

author

Małgorzata Jacyno

• Instytut Socjologii WFiS UW, ul. Karowa 18, 00-927 Warszawa

References

• Adkins Lisa (2008) Revisions: Gender and Sexuality in Late Modernity. Glasgow: Open University Press.
• Anidjar Gil (2012) Znaczenie życia [w:] Anna Legeżyńska, Ryszard Nycz, red., Teoria – literatura – życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej. Przełożyli Tomasz Wilczewski i Anna Kowalcze-Pawlik. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, s. 227–266.
• Bielik-Robson Agata (2008) „Na pustyni”. Kryptoteologie późnej nowoczesności. Kraków: Universitas.
• Bourdieu Pierre (1982) Ce que parler veut dire. L’economie des echanges linguistiques. Paris: Fayard.
• Crary Jonathan (2009) Zawieszenia percepcji. Uwaga, spektakl i kultura nowoczesna. Przełożyli Łukasz Zaremba i Iwona Kurz. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Deleuze Gilles (2011) Logika sensu. Przełożył Grzegorz Wilczyński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Douglas Mary (2011) Jak myślą instytucje. Przełożyła Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Elias Norbert (2010) Czym jest socjologia? Przełożył Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Foucault Michel (2005) Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. Przełożył Tadeusz Komendant. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
• Freud Zygmunt (1996) Charakter a erotyka. Przełożyli Robert Reszke i Dariusz Rogalski. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Gay Peter (2003) Freud. Życie na miarę epoki. Przełożyła Hanna Jankowska. Poznań: Zysk i S-ka.
• Illouz Eva (2008) Saving the Modern Soul. Therapy, Emotions, and the Culture of Self-Help. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Kaufmann Jean-Claude (1992) La trame conjugale. Analyse du couple par son linge. Paris: Nathan.
• Kaufmann Jean-Claude (1999) La femme seule et le Prince charmant. Enquête sur la vie en solo. Paris: Nathan.
• Kaufmann Jean-Claude (2004) Ego. Socjologia jednostki. Przełożył Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Lash Scott (1999) Another Modernity. A Different Rationality. Oxford: Blackwell Publisher.
• Legendre Pierre (2011) Zbrodnia kaprala Lortiego. Traktat o Ojcu. Przełożyła Anastazja Dwulit. “Biblioteka Kwartalnika KRONOS”. Warszawa: Wydawnictwo Sic! Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.
• Rose Nikolas (1990) Governing the Soul. The Shaping of the Private Self, London and New York: Routledge.
• Santner Eric L. (1996) My Own Private Germany. Daniel Paul Schreber’s Secret History of Modernity. New Jersey: Princeton University Press.
• Santner Eric L. (2001) On the Psychotheology of Everyday Life. Reflections on Freud and Rosenzweig. Chicago, London: The University of Chicago Press.
• Schreber Daniel Paul (2006) Pamiętniki nerwowo chorego. Przełożyła Renata Darda-Staab. Kraków: Libron.
• Zaretsky Eli (2009) Sekrety duszy. Społeczna i kulturowa historia psychoanalizy. Przełożyła Magdalena Trzcińska. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Žižek Slavoj (2001) Przekleństwo fantazji. Przełożył Adam Chmielewski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Žižek Slavoj (2005) Neighbors and Other Monsters: A Plea for Ethical Violence [w:] Žižek Slavoj, Eric L. Santner, Kenneth Reinhard, eds., The Neighbor. Three Inquiries in Political Theology. Chicago: The University of Chicago Press.