Co to znaczy być męczennikiem? Termin szahid w afgańskim i tadżyckim dyskursie politycznym w końcu XX w.

• Authors: Kłagisz Mateusz M. , Niechciał Paulina
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article is focused on the significance and the meaning of the term shahid in the context of the socio-political changes in Afghanistan and Tajikistan during the last two decades of the twentieth century. Press materials and other materials in the Dari, Pashto and Tajik languages printed at that time were analysed. The findings have shown how the conflict between the various areas of interest led to the extension of the semantic field of the noun shahid and the changes in its use in everyday language. Both in Afghanistan and Tajikistan, this term grew in popularity and came to be used at an ideological level – and not only by the Islam-oriented fractions – to urge people to war and to increase its symbolic significance and the rank of its fatalities.

Keywords

EN

Afghanistan; Tajikistan; shahid; semantics; sociolinguistic changes

• Publisher: Polskie Towarzystwo Orientalistyczne
• Journal: Przegląd Orientalistyczny
• Year: 2018
• Issue: 3-4 (267-268)
• Pages: 295-310

Dates

published

2018-12-13

Contributors

author

Kłagisz Mateusz M.

• Uniwersytet Jagielloński

author

Niechciał Paulina

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Akbari Gol-Chan, Sijasat-e moslahe-je melli wa szachsijat-e doktor Nadżibullah, Dehli-je Nou 2003.
• Atkin Muriel, The Subtlest Battle: Islam in Soviet Tajikistan, Foreign Policy Research Inst, Philadelphia 1989.
• Centlivres Pierre, Les tulipes rouges dʼAfghanistan. Ancêtres, maîtres spirituel et martyrs dans une société musulmane, w: Jacques Hainard et al. (red.), Les ancêtres sont parmi nous, Musée dʼethnographie, Neuchâtel 1988.
• Danecki Janusz, Podstawowe wiadomości o islamie, t. I, Dialog, Warszawa 1998.
• Darmesteter James, Chants populaires des Afghans, Imprimerie Nationale, Paris 1888–1890.
• Doroszewski Witold (red.), Słownik języka polskiego, t. IV, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1996.
• Dupree Louis, Afghanistan, Princeton University Press, Princeton NJ 1980.
• Dustow Narzullo, Zahmi bar dżismi Watan: Chotira wa andeszaho, Irfon, Duszanbe 1994.
• Dżamszedow Parwona, Farhangi todżiki ba anglisi. Tajik-English Dictionary, Pajwand, Duszanbe 2008.
• Elmi Hamed, Ruzszoma-je waqajeʼ-e Afqanestan, Bongah-e Enteszarat-e Majłand, Kabul 1382.
• Fishman Joshua A., Socjologia języka, w: Barbara Stanosz (red.), Język w świetle nauki, Czytelnik, Warszawa 1980, s. 225–238.
• Girs Georgij F., Istoriczeskije piesni pusztunow, Izdatielʼstwo Nauka, Moskwa 1984.
• Goldziher Ignaz, Muslim Studies, t. II, State University of New York Press, Aldine-Atherton-Chicago-New York 1971.
• Hetmanek Allen, Islamic Revolution and Jihad Come to the Former Soviet Central Asia: The Case of Tajikistan, „Central Asian Survey” 1993, t. 12, nr 3, s. 365–378.
• Kohlberg Ethan, Shahīd, w: Encyclopédie dʼislam. Nouvelle édition, t. IX, Brill, Leiden 1998, s. 209–213.
• Leszczyńska Katarzyna, Skowronek Katarzyna, Socjologia języka / socjolingwistyka a społeczna analiza dyskursu. Perspektywa socjologa i językoznawcy, „Socjolingwistyka” 2010, nr 24, s. 7–28.
• van Linschoten Alex Strick, Kuehn Felix, Poetry of the Taliban, Hachette India, Gurgaon 2012.
• Modrzejewska-Leśniewska Joanna, Afganistan, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2010.
• Mohamed Khan M.M.S. (red.), The Life of Abdur Rahman – Amir of Afghanistan, John Murray, London 1900.
• Mullojanov Parviz, History of the Tajik Civil War (1992–1997), nieopublikowana praca doktorska, Universität Basel, Basel 2015.
• Niechciał Paulina, Elżbieta Olzacka, Rozwój prasy tadżyckiej: geneza, przemiany i cele, „Przegląd Orientalistyczny” 2017, nr 1-2(261-262), s. 113–126.
• Nourzhanov Kirill, From Hero Worship to Organized Oblivion: Representations of the People’s Front in Tajikistan’s National Memory, „Nationalities Papers” 2017, t. 45, nr 1, s. 140–157.
• Nourzhanov Kirill, Christian Bleuer, Tajikistan: A Political and Social History, ANU E Press, Canberra 2013.
• Qeraʼat-e dari bara-je senf-e sewwom, [bmw] [bdw].
• Rahimi Madżidorrahman, Ahmad-Szah Masʼud – szahid-e rah-e solh-o azadi, t. I–II, Bonjad-e Szahid-e Masʼud, Kabol 1382.
• Rakowska-Harmstone Teresa, Russia and Nationalism in Central Asia: The Case of Tadzhikistan, Johns Hopkins Press, Baltimore 1970.
• Rahimi Atiq, A Curse on Dostoyevski, Chatto & Windus, London 2013.
• Rashid Ahmed, The Resurgence of Central Asia: Islam or Nationalism?, Oxford University Press, Karachi 1994.
• Rashid Ahmed, Dżihad: Narodziny wojującego islamu w Azji Środkowej, Dialog, Warszawa 2003.
• Roche Sophie, Tracing Jihod and Shahid through Local Narratives in Tajikistan, „Poznańskie Studia Środkowoazjatyckie” 2012, nr 3, s. 1-51.
• Roche Sophie, Categories of Analysis and Categories of Practice since the Tajik Civil War, „Antropologia“ 2013, t. 13, nr 16, s. 69–92.
• Rzehak Lutz, “Das tadschikische Phänomen”: Zum Verhältnis sprachlich und regional begründeter Identitäten, „Geographische Rundschau” 2004, t. 56, nr 10, s. 66–70.
• Salek Abdolhamid, Enqelab-e eslami-je Afqanestan. Wiżename-je szohada, Komite-je Farhangi-je Daftar-e Markazi-je Dżamʼijat-e Eslami-je Afqanestan, [bmw] 1366.
• Sierakowska-Dyndo Jolanta, Afganistan – narodziny republiki, Dialog, Warszawa 2002.
• Surdykowska Sylwia, Idea szahadatu w kulturze Iranu, WUW, Warszawa 2006.
• Surdykowska Sylwia, Idea męstwa w literaturze religijnej okresu safawidzkiego a kształtowanie tożsamości Irańczyków, w: Cezary Galewicz, Jadwiga Pstrusińska, Lidia Sudyka (red.), Miscellanea Eurasiatica Cracoviensia. Understanding Euasia, Księgarnia Akademicka, Kraków 2007, s. 223–236.
• Surdykowska Sylwia, Analiza pojęcia szahadatu na podstawie rozważań współczesnych irańskich myślicieli, w: Jolanta Sierakowska-Dyndo, Sylwia Surdykowska (red.), Posłuchaj fletu trzcinowego…, WUW, Warszawa 2008, s. 305–332.
• Usmonow Ibrohim, Dawlat Dawronow, Ta’richi matbuoti Todżik, Maorif, Duszanbe 1997.
• Vogel Martha, Rotel Teufel – mächtiger muğāhid. Widerstandsbilder im sowjetisch-afghanischen Krieg 1979–1989, Böhlau Verlag, Wien 2008.
• Wierzbicka Anna, Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.
• Wierzbicka Anna, Semantyka. Jednostki Elementarne i uniwersalne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010.
• Wójcik Jan, Ruch basmaczy w radzieckiej Azji Środkowej 1918-1933, Fundacja Studiów Międzynarodowych, Warszawa 2008.
• Az jumni most in, ki chazon nawbahor szud, w-az chuni most in, ki dżahon lolazor szud, “Nadżot” 1992, nr 10, s. 1.
• Ba har ki bingaram oludai dard ast, „Dżumhurijat” 13.02.1992, s. 1, 3.
• Chollas-sawaneh-e Abdul-Qadir-e szahid, „Anis” 25.10.1978, s. 1, 9.
• Dorud bar rawan-e pak-e szahidan-e rah-e azadi-wo esteqlal-e Afqanestan-e enqelabi-wo por-eftehar, „Haqiqat-e Enqelab-e Saur” 29.05.1362/20.04.1983, s. 4.
• Dorud bar szohada-je rah-e demukrasi-wo enqelab!, „Haqiqat-e Enqelab-e Saur” 03.08.1362/25.10.1983, s. 2.
• Ej szahr-e ba pa chasta, szahr-e enqelab-e saur dżawdan basz, „Haqiqat-e Enqelab-e Saur” 6.02.1363/25.04.1984, s. 1–2.
• Hezb-e qahreman-o szahidan, „Haqiqat-e Enqelab-e Saur” 01.10.1360 / 22.12.1981, s. 2.
• Modżahedin-e doulat-e eslami dar astane-je piruziha-je dżadid, „Anis” 09.08.1375/30.10.1996, s. 1, 4.
• Nezam-e eslami, nezam-e chodawandi ast ke ba chater-e an bisz az jak-o nim maljun szahid dada-im, „Anis” 09.08.1375/30.10.1996 nr 48(18757), s. 1.
• Niruha-je dżahadi dar rasta-je azmajesz-e dżadid, „Anis” 06.03.1375/26.05.1997, s. 2.
• „Pajomi Hak” 1991, nr 3, s. 1.
• Piruziha-je modżahedin dar Paktika, „Anis” 01.05.1375/31.07.1996, s. 4.
• Sadżdżod Abu, Szahidon paziruftagoni chudojand, „Nadżot” 1992, nr 10, s. 1–2.
• Sobir Bozor, Majdoni szahidon, „Adolat” 1992, nr 7, s. 1.
• Suhajl Z., Millat Bimirad, „Nadżot” 1992, nr 12, s. 3.
• Synati Cajfiddin, Taronahoi mudżohidini afghon, „Nadżot” 1992, nr 9, s. 4.
• Szahadat-e Alaʼuddin-chan jak-i az touteʼaha-je dosznam-e eslam ast, „Anis” 31.04.1375/21.07.1996, s. 1–2.
• Szahid Dżeneral Alaʼuddin-chan dar tul-e saloha-je dżahad abarmard-e ostuwara (...) wa fadakari bud, „Anis” 27.04.1375/17.07.1996, s. 1–2.
• Szahid zenda ast. Rafiq Babrak Karmal ba mazar-e szohada-je rah-e enqelab eda-je ehteram namud, „Haqiqat-e Enqelab-e Saur” 03.01.1363/22.03.1984, s. 1.
• Szohada, maszʼadaran-e rah-e haqq-o azadi-and, „Anis” 02.03.1375/22.05.1996, s. 1.
• Taleban az chod eradeji na-darand az charedż ba anha dikta mi-szawad wa aʼmal-e anha ba din-e eslam moqajerat darad, „Anis” 29.01.1375/17.04.1996, s. 1.

Identifiers

ISSN

0033-2283