Wolności siew. Absolwenci i uczniowie c. i k. Gimnazjum Wyższego w Wadowicach do 1918 r. jako kadra przyszłych sił zbrojnych Odrodzonej Rzeczypospolitej

• Authors: Siwiec-Cielebon Michał

Title variants

Graduates and students of the c.k. Junior High School in Wadowice until 1918 as a cadre of future Polish army Second Polish Republic.

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W działalności niepodległościowej przed wybuchem I wojny światowej oraz w walce o niepodległość Polski wzięło udział co najmniej 200 wychowanków Gimnazjum Wyższego w Wadowicach, a zatem prawie 6 % tych, których odnotowały dokumenty szkolne z lat 1866-1918. W szeregach Legionów Polskich poległo 25 spośród nich. Za walki o niepodległość oraz w obronie odrodzonej Rzeczypospolitej wadowiccy nauczyciele, uczniowie i absolwenci uzyskali łącznie 154 odznaczenia bojowe, w tym 51 orderów VM i 103 KW, oraz 199 odznaczeń niepodległościowych, w tym KNzM – 4., KN – 144 i MN – 51. Co najmniej 393 spośród wychowanków, czyli ponad 10 %, można zaliczyć do kadry sił zbrojnych odrodzonej Polski, (382. oficerów oraz 11. podoficerów i urzędników wojskowych), przy czym 85. spośród nich pełniło zawodową służbę wojskową w stopniach oficerów przez cały okres międzywojenny. Należy przy tym pamiętać, że lista byłaby większa o prawie 80. nazwisk poległych i zmarłych w okresie wojen 1914-1921. Pokazuje to, jak wielki wkład wniosła wadowicka szkoła w budowanie zrębów militarnego bezpieczeństwa odrodzonego państwa polskiego.

EN

The article collects and discusses information about students from the Wadowice Junior High School from 1866-1918 who rendered meritorious services to Poland’s regaining independence in 1918 and those who achieved the status of officers of the Polish Army. The groups of those who died in World War I and wars from 1918-1921, as well as those who died in the interwar period were regarded separately. A group of professional officers and reserve, levee en mass and inactive duty were presented. Statistical calculations indicate that the Wadowice school - through its pupils and several teachers - had a significant contribution to the reconstruction of Polish statehood after half a century of captivity. According to the findings of the author of the article, at least 200 pupils of the school, which amounts to 6%, actively participated in the independence struggles in 1914-1918, for which they were distinguished by the Cross or the Medal of Independence, established in the interwar period. From among those fighting in the Polish formations in the years 1914-1921, at least 154 were distinguished by military awards, 51 received Virtuti Militari Order and 103 - the Polish Cross of Valor. At least 393 pupils of the school (almost 12%) continued to serve in the interwar period, or belonged to the army reserve, with 382 being officers. In the battles of 1914-1921, 80 wounded students died of injuries and exhaustion.

Keywords

PL

niepodległość; I Wojna Światowa; oficerowie armii polskiej; Wyższe Gimnazjum w Wadowicach

EN

independence; World War One; officers of the Polish Army; Junior High School in Wadowice

• Publisher: Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
• Journal: Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
• Year: 2018
• Issue: 21
• Pages: 92-145

Dates

published

2018

Contributors

author

Siwiec-Cielebon Michał

References

• Alfabetyczny spis oficerów rezerwy, Warszawa 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych, Warszawa 1922.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty - 1 lipiec 1933 r., Warszawa 1933.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty - 5 czerwiec 1935 r., Warszawa 1935.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego, Warszawa 1930.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego, Warszawa 1934.
• Rocznik Oficerów Kawalerii 1930.
• Rocznik Oficerski. 1923.
• Rocznik Oficerski. 1924.
• Rocznik Oficerski. 1928.
• Rocznik Oficerski. 1932.
• Rocznik Oficerski Rezerw. 1934.
• Rocznik Oficerski. 1939.
• Baczkowski M., Austriacki garnizon w Wadowicach, w: Wadowice. Siedem wieków historii, red. T. Graff, Kraków 2009.
• Baczkowski M., Ilu Polaków walczyło w armii austro-węgierskiej podczas I wojny światowej?, w: Mało znana Wielka Wojna. Studia i szkice z dziejów I wojny światowej, red. A. Smoliński, Oświęcim 2014.
• Baczkowski M., Pod czarno-żołtymi sztandarami. Galicja i jej mieszkańcy wobec austrowęgierskich struktur militarnych 1848-1914, Kraków 2003.
• Giza J., Organizacja „Wolność” 1918, Kraków 2011.
• Herzog J., Krzyż Niepodległości. Wspomnienia ze służby w Legionach, Kraków 2001.
• Kosk H. P., Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny, Tom I A-Ł, Warszawa 1998.
• Kryska-Karski T., Żurakowski S., Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1990.
• Rydel J., W służbie cesarza i króla. Generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868-1918, Kraków 2001.
• Rybka R., Stepan K., Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939, Kraków 2006.
• Rybka R., Stepan K., Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Kraków 2006.
• Siwiec-Cielebon M., Dla pamięci rzetelnej. Problematyka badania i weryfikacji strat wojennych pracowników i wychowanków Gimnazjum i Liceum w Wadowicach, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2011, nr 14, s. 127-186.
• Siwiec-Cielebon M., Ku Niepodległej, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 1998, nr 2, s. 38-45.
• Siwiec-Cielebon M., W oczekiwaniu „wojny powszechnej o wolność ludów”. Koncepcje militarnego przygotowania uczniów C. K. Gimnazjum Wyższego w Wadowicach do walki o niepodległość Polski przed wybuchem I wojny światowej, „Wadoviana. Przegląd historycznokulturalny”, 2010, nr 13, s. 52-103.
• Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994.
• Studnicki G., Pierwsza wśród równych. Dzieje Gimnazjum i Liceum w Wadowicach, Wadowice 1991.
• Zarys historii pracy niepodległościowej powiatu wadowickiego, oprac. W. Hajewski, Wadowice 1937.

Identifiers

ISSN

1505-0181