O mówieniu bez komunikowania, czyli dyskurs i interakcja w autyzmie. Charakterystyka trudności

• Authors: Urszula Szwajda

Title variants

EN

Speaking without communicating — discourse and interaction in autism. Difficulty characteristics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł porusza zagadnienie językowego funkcjonowania osób z autyzmem. Stanowi próbę zarysowania charakteru trudności występujących na płaszczyźnie językowej z perspektywy komunikacyjnej i interakcyjnej. Podejmowane kolejno rozważania obejmujące teorię zachowań społecznych oraz interakcji, a także koncepcję posiadania teorii umysłu, ukazują zaburzoną sprawność komunikacyjną w autyzmie jako zjawisko złożone i dynamiczne. Artykuł obrazuje jej wpływ na jakość interakcji językowej z perspektywy uczestnictwa w życiu społecznym.

EN

The article addresses the issue of language performance of people with autism spectrum disorder. It attempts to analyze the difficulties that can be found on language ground taking communicative and interactive point of view into consideration. Deliberations on not only social behavior theory and interaction but also on the idea of having the mind theory, point out to disordered communication effectiveness in autism as a compound and dynamic occurrence. The article illustrates its influence on the quality of language interaction from the perspective of social life participation.

Keywords

PL

autyzm; interakcja; logopedia; sprawność komunikacyjna; teoria umysłu

EN

autism; interaction; speech therapy; communication effectiveness; mind theory

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2014
• Issue: 28
• Pages: 93-107

Dates

published

2014

Contributors

author

Urszula Szwajda

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

References

• American Psychiatric Association 2013: Autism Spectrum Disorder, <http://www.dsm5.org/Documents/Autism%20Spectrum%20Disorder%20Fact%20Sheet.pdf> [15.05.2014].
• Bauer J. 2008: Empatia. Co potrafią lustrzane neurony, tł. M. Guzowska-Dąbrowska, Warszawa: PWN.
• Blakemore S. J., Frith U. 2008: Jak uczy się mózg?, tł. R. Andruszko, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bobkowicz-Lewartowska L. 2005: Autyzm dziecięcy, zagadnienia diagnozy i terapii, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Bragdon A.B., Gamon D. 2003: Kiedy mózg pracuje inaczej, tł. L. Okupniak, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Cieszyńska J. 2010: Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych. Metoda krakowska, Kraków: Wydawnictwo WiR.
• Delacato C.H. 1999: Dziwne, niepojęte. Autystyczne dziecko, tł. M. Głowczak, Warszawa: Fundacja Synapsis.
• Frith Ch. 2011: Od mózgu do umysłu. Jak powstaje nasz wewnętrzny świat, tł. A. i M. Binder, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Gałkowski T. 1993: Autyzm, [w:] Gałkowski T, Tarkowski Z., Zaleski T. (red.), Diagnoza i terapia zaburzeń mowy, Lublin, 171–184.
• Grabias S. 1994: Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Grabias S. 2012: O ostrość refleksji naukowej. Przedmiot logopedii i procedury logopedycznego postępowania, [w:] Milewski S., Kaczorowska-Bray K. (red.), Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki, Gdańsk: Harmonia, 56–69.
• Greene J. 1977: Psycholingwistyka. Chomsky a psychologia, tł. J. Łaszcz, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Gruna-Ożarowska A. 2010: Umysł niewspółodczuwający. Neurobiologia autyzmu, [w:] Winczura B. (red.), Autyzm. Na granicy zrozumienia, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 9–22.
• Hadwin J., Baron-Cohen S., Howlin P., H i l l K. 2010: Jak uczyć dzieci z autyzmem czytania umysłu. Praktyczny poradnik dla nauczycieli i rodziców, tł. M. Karwala, Kraków: Wydawnictwo JAK.
• Jaklewicz H 1993: Autyzm wczesnodziecięcy, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Kaczmarek B.B. 2010: Nie jak, ale dlaczego? O własnym języku dzieci z autyzmem, [w:] Winczura B. (red.), Autyzm. Na granicy zrozumienia, Oficyna Wydawnicza Impuls, Krakow, 109-132.
• Kaczmarek B.L. 1998: Mózg, język, zachowanie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Koj L. 2004: Intencje i intencje znaczeniowe, [w:] Muszyński Z., Paśniczek J. (red.), Intencjonalność jako kategoria filozofii umysłu i filozofii języka, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 7–38.
• Kurcz I. 2005: Psychologia języka i komunikacji, Warszawa: Scholar.
• Kurcz I., Okuniewska H. 2011: Język jako przedmiot badań psychologicznych. Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka, Warszawa: Academica.
• Maruszewski M. 1970: Mowa a mózg, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Michalik M. 2013: Teoria logopedii jako interakcja. Między interakcjonizmem symbolicznym a lingwistyką mentalną, [w:] Michalik M., Siudak A., Pawłowska-Jaroń H. (red.), Interakcyjne uwarunkowania rozwoju i zaburzeń mowy, Kraków: Collegium Columbinum, 13–31 (Nowa Logopedia, t. 4).
• Młynarska M. 2008: Autyzm w ujęciu psycholingwistycznym. Terapia dyskursywna a teoria umysłu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Pisula E. 1993: Autyzm, fakty, wątpliwości i opinie, Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej.
• Pisula E. 2002: Czego wciąż nie wiemy o autyzmie? [w:] Rola J., Zalewska M. (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej dziecka,Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej, 11–27.
• Rybicka M. 2000: Albumy aktywności. Uniezależnienie dziecka autystycznego od pomocy dorosłych, [w:] Gałkowski T., Kossewska J.(red.), Autyzm wyzwaniem naszych czasów, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie, 166–171.
• Schrödinger K., Koci świat, <http://savant.org.pl/publikacje/koci_1.1_1.pdf> [20.02.2014].
• Tabakowska E. (red.) 2001: Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków: Universitas.
• Winczura B. 2001: Dzieci zagubione we własnym świecie — historia odkrycia autyzmu wczesnodziecięcego, [w:] Mihilewicz S. (red.), Dziecko z trudnościami w rozwoju, Kraków: Impuls, 35–44.
• Winczura B. 2008: Dziecko z autyzmem. Terapia deficytów poznawczych a teoria umysłu, Kraków:Impuls.
• Wing L. 2005: Związek między zespołem Aspergera i autyzmem Kannera, [w:] Frith U. (red.), Autyzm i zespół Aspergera, tł. B. Godlewska, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 115–149.

Identifiers

ISSN

0208-6808