„Dokumenty obrazowe” w polskiej refleksji i praktyce filmowej do roku 1927

• Authors: Radkiewicz Małgorzata

Title variants

EN

“Visual documents” in Writings on Cinema and in Filmmaking in Poland Before 1927

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pierwszą dekadę rozwoju polskiej kinematografii po odzyskaniu niepodległości cechują intensywne dyskusje na temat funkcji kina i jego roli w odrodzonym państwie. W refleksjach filmoznawczych podejmowanych przez intelektualistów i badaczy z różnych dziedzin (filozofia, polonistyka) oraz krytyków filmowych przewija się wątek dokumentalistycznej roli filmu oraz jego związku z rzeczywistością. Uwagom teoretycznym towarzyszą głosy o praktyce filmowej, której stawia się konkretne zadania utylitarne – obrazowanie kraju i dokumentowanie jego historii, tradycji oraz rozwoju. Prześledzenie tych wątków pozwala odtworzyć sposób myślenia o kinie jako medium dostarczającym „dokumentów obrazowych”, mogącym pełnić różnorodne funkcje: poznawczą, edukacyjną, propagandową. Rok 1927 niemal zamyka pierwszą dekadę niepodległości i zachodzące wówczas procesy, a równocześnie oznacza kres kina niemego, z jego poetyką i sposobami obrazowania oraz relacją między obrazami filmowymi a rzeczywistością.

EN

The first decade of the Polish cinema following the country’s regaining of independence in 1918 is marked by intensive discussions about the roles and functions of the national film industry. Many academics (from Polish studies, philosophy) and film critics addressed the issue of documentary filmmaking and the relation between the film image and reality. Theoretical reflections were accompanied by practical comments and pieces of advice on how to use documentaries for the purposes of political propaganda, education, popularization of Polish history, heritage and present development. Tracing these motifs in the writings on films of that time makes it possible to reconstruct a way of thinking about the medium as providing “visual documents” performing cognitive, educational, or propaganda functions. The year 1927 seems to be significant for two reasons; as the end of the decade of independent Poland and as the time when the sound era of cinema was about to start, and the silent film poetics of representation was going to change.

Keywords

PL

kino dokumentalne; teoria filmu; propaganda; kino narodowe; dwudziestolecie międzywojenne

EN

documentary; film theory; propaganda; national cinema; interwar period

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2020
• Issue: 112 Polski dokument, polska animacja
• Pages: 150-160

Contributors

author

Radkiewicz Małgorzata

• Uniwersytet Jagielloński

References

• [b. a.] (1921). [brak tytułu]. Kurier Poranny, (72). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/5216
• [b. a.] (1927). Jak kręcę film? „ABC” u reżysera Szaro. ABC, (279). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
• [b. a.] (1927). [brak tytułu]. Comoedia, (32-33). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
• [b. a.] (1927). [brak tytułu]. Kino dla Wszystkich, (52). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
• [b. a.] (1927). [brak tytułu]. ABC, (286). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
• [b. a.] (1927). Zew morza. Ilustrowany Tygodnik Polski, (37). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
• Andrew, D. J. (1995). Główne teorie filmu. Wprowadzenie (tłum. A. Kołodyński). Łódź: PWSFTviT. (Publikacja oryginału: 1976).
• Bocheńska, J. (1974). Polska myśl filmowa do roku 1939. Wrocław: Ossolineum.
• B-ski, M. (1927). Jak się tworzy pierwszy polski film morski?. Kino Dla Wszystkich, (47). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
• Bystroń, J. S. (1975). Socjologia kina. W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.
• Dąbrowski, T. (1975). O sztuce kinoteatru. W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.
• Helman, A. (1992). Co to jest kino?. Kraków: Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego (Skrypty uczelniane nr 670).
• Hendrykowska, M. (2020). Film w budowaniu polskiej tożsamości. Pierwsze lata niepodległości 1919-1924. W: M. Guzek, P. Zwierzchowski (red.), 1918 – kino polskie wobec odzyskania niepodległości. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Irzykowski, K. (1975). Śmierć kinematografu?. W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.
• Irzykowski, K. (1977). X Muza. Zagadnienia estetyczne kina. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• L. B. (1927). [brak tytułu]. Kurier Warszawski, (228). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
• Matuszewski, B. (1975). Nowe źródło historii (tłum. B. Michałek). W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.
• Radkiewicz, M. (2014). Kobiety czasu Wielkiej Wojny w fotografii. Herito: Dziedzictwo, Kultura, Współczesność, (16), ss. 92-103.
• Radkiewicz, M. (2020). Z kamerą na pierwszej linii. W: Fotorelacje. Wojna 1920 (katalog wystawy). Warszawa: Muzeum Narodowe.
• Rutkowska, T. (2015). Szaleńcy i żołnierze nieznani. Kwartalnik Filmowy, (92), ss. 6-21.
• Stępowski, M. (2012). Pierwiastki propagandy państwowej w filmach polskich. Z powodu obrazu pt. „D’Elmoro – walka o skarby”. W: L. Gierszewska (red.), Polski film fabularny 1918-1939. Recenzje. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Włast, A. (2017). Dziesiąta Muza (Impresje). Felietony filmowe z lat 1923-1924 (red. W. Świdziński). Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
• Zahorska, S. (1975). Zagadnienia formalne filmu. W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.