The Attitude of Ruthenian Magnates and Nobles toward the Union of Lublin (1569) and the Problem of the Autonomy of Ukrainian Lands within the Polish-Lithuanian Commonwealth

• Authors: Kempa Tomasz
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

For a long time, historiography was dominated by a dualistic view on what had happened at the Sejm of Lublin in 1569. Thus, when describing the conclusion of the Union of Lublin, scholars focused on the Polish-Lithuanian dispute and the decisive role of King Sigismund Augustus in signing the agreement in Lublin. Recently, however, there have appeared publications highlighting the important role in the conclusion of the Lublin Union played by the Ruthenian nobility and noble representatives of the lands incorporated into the Polish Crown in 1569, that is Volhynia, eastern Podolia (Bracław Land) and the region of Kiev. The article sums up the existing knowledge on this subject, stressing the fact of the separate interests of the Ruthenian magnates, especially from Volhynia – where many well-known princely families had their family nests – in comparison to the Lithuanian magnates on the eve of the conclusion of the Union of Lublin. It facilitated the decision of the Ruthenian nobles to support not only the union itself, but also the incorporation of the above-mentioned provinces into the Polish Crown. Also thanks to this attitude of the princes and noblemen of Volhynia, Bracław Land and the region of Kiev, these areas gained relatively broad autonomy allowing them to preserve their cultural identity. There is no doubt, however, that the Union of Lublin accelerated the process of Polonization of these lands to some extent, although the process had begun well before 1569. Another important event from the point of view of maintaining the cultural identity of these provinces was the conclusion of the Union of Brest (1595–1596), as a result of which – upon the decision of most Orthodox bishops of the Polish-Lithuanian Commonwealth – the Kiev metropolitanate became subordinated to the Holy See. On the one hand, the majority of Ruthenian nobility from the aforementioned provinces reacted in defense of the Orthodox faith, and to some extent also of the Ruthenian region, which stimulated them to strengthen their identity. In this context, noble tribunes of Ruthenian origin, such as Adam Kisiel, and Orthodox polemic writers, such as Melecjusz Smotrycki (who later became a member of the Uniate Church), began to indicate the existence of a separate Ruthenian nation, also pointing to its different features and de facto forming the foundations of its historical tradition. Zaporizhian Cossacks, who consistently defended the Orthodox faith, also joined the process to some extent. On the other hand, in the long run, the Union of Brest led to the Catholicization of local noblemen. Most of Ruthenian nobles eventually converted to the Roman Catholic denomination. However, the fact that the Uniate Church existed might have led to the situation that at least some of the Ruthenian nobles remained in the Ruthenian cultural circle even in the 18th and 19th centuries. Meanwhile, in the 17th century the role of the Ruthenian language tended to decrease in the above-mentioned territories, as it was the case in the Grand Duchy of Lithuania. In the second half of the 17th century the Ruthenian language ceased to be the official language for the benefit of the Polish language.

Keywords

EN

magnates; nobles; Ruthenia; Ukraine; Union of Lublin; law; Orthodoxy; Polonization; Catholicization

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 84
• Issue: 4
• Pages: 41-72

Dates

published

2019-12-01

Contributors

author

Kempa Tomasz

• Nicolaus Copernicus University in Toruń

References

• Akty otnosyashchіesya k’ istorіi zapadnoy Rossіi, vol. 3. Sanktpeterburg: Tipografia Eduarda Pratsa, 1848.
• Archiwum Komisji Prawniczej, vol. 7. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1900.
• Arkhiv yugozapadnoy Rossii izdavayemyy Kommissiyeyu dlya razbora drevnikh aktov, part 2, vol. 1. Kiyev: Universitetskaya tipografiya, 1861.
• Bardach, Juliusz. O Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Dzieje związku Polski z Litwą do schyłku XVIII wieku. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1998.
• Baronas, Darius and Stephen C. Rowell. The Conversion of Lithuania: From Pagan Barbarians to Late Medieval Christians. Vilnius: The Institute of Lithuanian Literature and Folklore, 2015.
• Bilous, Nataliya O. “Lyublins’ka uniya 1569 r. Istoriohrafichni pohlyady ta interpretatsiyi (do 440-richchya Lyublins’koyi uniyi).” Ukrayins’kyy Istorychnyy Zhurnal (2010) issue 1: 65–83.
• Biłous, Natalia. “Wpływ unii lubelskiej na rozwój urbanizacji województwa kijowskiego.” In Unia lubelska z 1569 roku. Z tradycji unifikacyjnych I Rzeczypospolitej, edited by Tomasz Kempa and Krzysztof Mikulski, 201–208. Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2011.
• Błaszczyk, Grzegorz. Dzieje stosunków polsko-litewskich, vol. 2: Od Krewa do Lublina, part 1. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007.
• Bobiński, Witold. Województwo kijowskie w czasach Zygmunta III. Studium osadnictwa i stosunków własności ziemskiej. Warszawa: Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 2000.
• Brechunenko, Wiktor. “Unia lubelska a unia hadziacka. Dwie ruskie elity, dwie idee.” In Unia lubelska z 1569 roku. Z tradycji unifikacyjnych dawnej Rzeczypospolitej, edited by Tomasz Kempa and Krzysztof Mikulski, 209–215. Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2011.
• Chłapowski, Krzysztof. Realizacja reform egzekucji dóbr 1563–1665. Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
• Chodynicki, Kazimierz. “Geneza równouprawnienia schyzmatyków w Wielkim Ks. Litewskim. Stosunek Zygmunta Augusta do wyznania grecko-wschodniego.” Przegląd Historyczny 22 (1919–1920): 54–135.
• Chynczewska-Hennel, Teresa. Świadomość narodowa szlachty ukraińskiej i Kozaczyzny od schyłku XVI do połowy XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.
• Czech, Mirosław. “Świadomość historyczna Ukraińców pierwszej połowy XVII wieku w świetle ówczesnej literatury polemicznej.” Slavia Orientalis 38/3–4 (1989): 563–584.
• Czermak, Wiktor. Sprawa równouprawnienia schizmatyków i katolików na Litwie (1432–1563 r.). Kraków: Akademia Umiejętności, 1903.
• Czerniecka-Haberko, Anna. Unie polsko-litewskie w historiografii polskiej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013.
• Dembińska, Anna. Wpływy kultury polskiej na Wołyń w XVI wieku (w łonie warstwy szlacheckiej). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1933.
• Drozdowski, Mariusz. Religia i Kozaczyzna zaporoska w Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2008.
• Dubas-Urwanowicz, Ewa. Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1998.
• Dubas-Urwanowicz, Ewa. “Wkład Zygmunta Augusta w dzieło unii polsko-litewskiej.” In Unia lubelska z 1569 roku. Z tradycji unifikacyjnych I Rzeczypospolitej, edited by Tomasz Kempa and Krzysztof Mikulski, 121–129. Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2011.
• Działyński, Tytus, ed. Źrzódłopisma do dziejów unii Korony Polskiej i Wielkiego Xięstwa Litewskiego, vol. 3. Poznań: Drukarnia Ludwika Merzbacha, 1856.
• Gil’tebrandt, Petr and A. Mirotvortsev, eds. Arkheograficheskiy sbornik dokumentov otnosyashchikhsya k istorii severozapadnoy Rusi, vol. 7. Vil’na: Upravleniye Vilenskogo uchebnogo okruga, 1870.
• Glemža, Liudas and Ramunė Šmigelskytė-Stukienė, eds. Liublino unija. Idėja ir jos tęstinumas. Vilnius: Nacionalinis muziejus Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės valdovų rūmai, 2011.
• Gruszecki, Stefan. Walka o władzę w Rzeczypospolitej Polskiej po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów (1572–1573). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
• Halecki, Oskar. Dzieje unii jagiellońskiej, vol. 1–2. Kraków: Akademia Umiejętności, 1919–1920.
• Halecki, Oskar. Przyłączenie Podlasia, Wołynia i Kijowszczyzny do Korony. Kraków: Akademia Umiejętności, 1915.
• Hrushevs’kyy, Mykhaylo. Istoriya Ukrayiny-Rusy, vol. 4. Kyyiv: Naukovaya Dumka, 1993.
• Jabłonowski, Aleksander. Pisma, vol. 4: Wołyń, Podole, Ruś Czerwona. Warszawa: Skład Główny Księgarni E. Wende, 1911.
• Jakowenko, Natalia. Historia Ukrainy od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku. Translated by Ola Hnatiuk and Katarzyna Kotyńska. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000.
• Jakowenko, Natalia. “Posłowie województw wołyńskiego, kijowskiego i bracławskiego na sejmach Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku (próba portretu zbiorowego).” In Społeczeństwo obywatelskie i jego reprezentacja (1493–1993), edited by Juliusz Bardach and Wanda Sudnik, 88–93. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
• Jakowenko, Natalia. “Ruś jako trzeci człon Rzeczypospolitej Obojga Narodów w myśli ukraińskiej I połowy XVII wieku.” In Unia Lubelska i tradycje integracyjne w Europie Środkowo-Wschodniej, edited by Jerzy Kłoczowski, Paweł Kras and Hubert Łaszkiewicz, 79–83. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 1999.
• Januszek-Sieradzka, Agnieszka. “Król Zygmunt August wobec idei unii polsko-litewskiej (w świetle listów).” In Unia Lubelska – Unia Europejska, edited by Iwona Hoffman, 113–122. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2010.
• Jučas, Mečislovas. Unia polsko-litewska. Translated by Andrzej Firewicz. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004.
• Kaczmarczyk, Janusz. Rzeczpospolita trojga narodów. Mit czy rzeczywistość. Ugoda hadziacka – teoria i praktyka. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007.
• Kempa, Tomasz. Dzieje rodu Ostrogskich. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002.
• Kempa, Tomasz. “Fundacje monasterów prawosławnych w Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII wieku.” In Życie monastyczne w Rzeczypospolitej, edited by Antoni Mironowicz, Urszula Pawluczuk and Piotr Chomik, 74–102. Białystok: Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, 2001.
• Kempa, Tomasz. “Konflikt litewsko-ruski (katolicko-prawosławny) w elicie politycznej Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach dwudziestych XVI wieku.” In Jagiellonowie i ich świat. Centrum a peryferie w systemie władzy Jagiellonów, edited by Bożena Czwojdrak, Jerzy Sperka and Piotr Węcowski, 125–146. Kraków: Societas Vistulana, 2018.
• Kempa, Tomasz. Konstanty Wasyl Ostrogski (ok. 1524/1525–1608), wojewoda kijowski i marszałek ziemi wołyńskiej. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1997.
• Kempa, Tomasz. “Listy Radziwiłłów z okresu unii lubelskiej (1568–1569).” Zapiski Historyczne 69/4 (2004): 87–109.
• Kempa, Tomasz. “Magnateria ruska wobec unii lubelskiej.” Białoruskie Zeszyty Historyczne 16 (2001): 5–25.
• Kempa, Tomasz. “Możnowładztwo i szlachta z Wołynia wobec unii lubelskiej (1569).” In Liublino unija. Idėja ir jos tęstinumas, edited by Liudas Glemža and Ramunė Šmigelskytė-Stukienė, 172–187. Vilnius: Nacionalinis muziejus Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės valdovų rūmai, 2011.
• Kempa, Tomasz. “Prawosławni trybuni szlacheccy na sejmach Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku.” In Najjaśniejsza Rzeczypospolita. Studia ofiarowane profesorowi Andrzejowi Stroynowskiemu, edited by Małgorzata Durbas, 61–80. Częstochowa: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza, 2019.
• Kempa, Tomasz. “Rusini wobec unii lubelskiej. Czy ruscy możni i szlachta chcieli ściślejszego połączenia z Polską w1569 roku?” In Unia Lubelska – Unia Europejska, edited by Iwona Hofman, 83–93. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2010.
• Kempa, Tomasz. “Zabiegi kniaziów Olelkowiczów słuckich o uzyskanie miejsca w senacie po 1569 roku.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 47 (2003): 65–88.
• Kempa, Tomasz. “Ziemie ruskie inkorporowane do Korony w 1569 roku – odrębności prawnoustrojowe i postawy polityczne szlachty ukraińskiej (ruskiej).” In Rzeczpospolita w XVI–XVIII wieku. Państwo czy wspólnota?, edited by Bogusław Dybaś, Paweł Hanczewski and Tomasz Kempa, 129–148. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2007.
• Kempa, Tomasz and Krzysztof Mikulski, eds. Unia lubelska z 1569 roku. Z tradycji unifikacyjnych I Rzeczypospolitej. Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2011.
• Kiaupa, Zigmantas, Jūratė Kiaupienė and Albinas Kuncevičius. The History of Lithuania before 1795. Vilnius: Lithuanian Institute of History, 2000.
• Kłaczewski, Witold. “Z badań nad urzędnikami kijowskimi XVI–XVIII wieku.” In Studia historyczno-prawne. Prace dedykowane Profesorowi Janowi Seredyce w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestopięciolecie pracy naukowej, edited by Janusz Dorobisz and Włodzimierz Kaczorowski, 111–118. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2004.
• Kłoczowski, Jerzy, Paweł Kras and Hubert Łaszkiewicz, eds. Unia lubelska i tradycje integracyjne w Europie środkowo-wschodniej. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 1999.
• Korczak, Lidia. Litewska rada wielkoksiążęca w XV wieku. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1998.
• Koyalovych, Mykhayl, ed. Dnevnyk lyublynskoho seyma 1569 hoda. Sankt-Peterburg: Pechatnya V. Holovyna, 1869.
• Kutrzeba, Stanisław and Władysław Semkowicz, eds. Akta unji Polski z Litwą 1385–1791. Kraków: Polska Akademja Umiejętności, 1932.
• Liedke, Marzena. Od prawosławia do katolicyzmu. Ruscy możni i szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec wyznań reformacyjnych. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2004.
• Liedke, Marzena. “Rody ruskie w elicie politycznej Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI–XVIII wieku.” In Społeczeństwo a polityka, edited by Iwona Dacka-Górzyńska and Andrzej Karpiński, 137–164. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2008.
• Lipiński, Wacław, ed. Z dziejów Ukrainy. Kraków, Kijów: D. E. Friedlein, E. Wende i Sp., 1912.
• Litwin, Henryk. “Katoli[cy]zacja szlachty ruskiej 1569–1648. Stosunki wyznaniowe na Kijowszczyźnie i Bracławszczyźnie.” Przegląd Powszechny 10 (1985): 58–70.
• Litwin, Henryk. “Katolicyzacja szlachty ruskiej a procesy asymilacyjne na Ukrainie w latach 1569–1648.” In Tryumfy i porażki. Studia z dziejów kultury polskiej XVI–XVIII w., edited by Maria Bogucka, 47–73. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989.
• Litwin, Henryk. “Narody pierwszej Rzeczypospolitej.” In Tradycje polityczne dawnej Polski, edited by Anna Sucheni-Grabowska and Alicja Dybowska, 168–218. Warszawa: Editions Spotkania, 1993.
• Litwin, Henryk. Równi do równych. Kijowska reprezentacja sejmowa 1569–1648. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2009.
• Litwin, Henryk. “Struktura przestrzenna województwa kijowskiego i jej wpływ na życie polityczne i społeczne szlachty w latach 1569–1648.” Kwartalnik Historyczny 109/3 (2002): 55–66.
• Lulewicz, Henryk. Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2002.
• Łapiński, Aleksander. Zygmunt Stary a Kościół prawosławny. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 1937.
• Martel, Antoine. La langue polonaise dans les pays Ruthėnes Ukraine et Russie blanche 1569–1667. Lille: Université de Lille, 1938.
• Mazur, Karol. “Nieznana petycja szlachty wołyńskiej do króla w dobie sejmu lubelskiego 1569 r.” Sotsіum 2 (2003): 41–56.
• Mazur, Karol. “Proces integracji Wołynia z Koroną w latach 1569–1648. Wybrane aspekty polityczne i prawne.” In Unia lubelska z 1569 roku. Z tradycji unifikacyjnych I Rzeczypospolitej, edited by Tomasz Kempa and Krzysztof Mikulski, 185–199. Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2011.
• Mazur, Karol. “Szlachta wołyńska wobec unii jagiellońskiej w dobie sejmu lubelskiego 1569 r.” Przegląd Historyczny 95/1 (2004): 37–52.
• Mazur, Karol. W stronę integracji z Koroną. Sejmiki Wołynia i Ukrainy w latach 1569–1648. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006.
• Michaluk, Dorota. “Unia lubelska w polskiej historiografii XIX i XX wieku.” In Unia lubelska z 1569 roku. Z tradycji unifikacyjnych I Rzeczypospolitej, edited by Tomasz Kempa and Krzysztof Mikulski, 151–184. Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2011.
• Mironowicz, Antoni. “The Activities of the Patriarch Teofanes III in the Polish-Lithuanian Commonwealth.” In The Orthodox Church in the Balkans and Poland: Connections and Common Tradition, edited by Antoni Mironowicz, Urszula Pawluczuk and Wojciech Walczak, 77–85. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007.
• Monumenta reformationis Polonicae et Lithuanicae, ser. 1, vol. 1: Zabytki z wieku XVI. Wilno: Księgarnia Nauczycielstwa Polskiego, 1925.
• Ohryzko, Jozafat, ed. Volumina Legum, vol. 2–3. Sankt Petersburg: J. Ohryzko, 1859.
• Pelenski, Jaroslaw. “Inkorporacja ukraińskich ziem dawnej Rusi do Korony w 1569 roku. Ideologia i korzyści – próba nowego spojrzenia.” Przegląd Historyczny 65/2 (1974): 243–262.
• Plokhy, Serhii. The Cossacks and Religion in Early Modern Ukraine. Oxford: Oxford University Press, 2002.
• Radzimiński, Zygmunt L. Marszałkowie wołyńskiej ziemi przed unią lubelską i ich spadkobiercy marszałkowie szlachty wołyńskiej w dobie porozbiorowej. Lwów: Drukarnia Jakubowskiego i spółki, 1916.
• Radzimiński, Zygmunt L. and Bronisław Gorczak, eds. Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie, vol. 7. Lwów: Drukarnia Instytutu Stauropigijskiego, 1910.
• Rus’ka (Volyns’ka) Metrika. Rehesty dokumentiv Koronnoyi kantselyariyi dlya ukrayins’kykh zemel’ (Volyns’ke, Kyyivs’ke, Bratslavs’ke, Chernihivs’ke voyevodstva) 1569–1673. Kyyiv: Instytut ukrayin’skoyi arkheohrafiyi ta dzhereloznavstva im. M. S. Hrushevs’koho NAN Ukrayiny, 2002.
• Serczyk, Władysław A. “Granice Ukrainy w kronikach ‘ruskich’ i kozackich XVII–XVIII wieku.” In Aere Perennius. Profesorowi Gerardowi Labudzie dnia 28 XII 2001 roku w hołdzie, edited by Antoni Czubiński and Marceli Kosman [et al.], 143–158. Poznań: Forum Naukowe, 2001.
• Starčenko, Natalija. “Unia lubelska jako legitymacja regionalizmu wołyńskiego (na przykładzie praktyki sądowej pierwszych dziesięcioleci pounijnych).” In Liublino unija. Idėja ir jos tęstinumas, edited by Liudas Glemža and Ramunė Šmigelskytė-Stukienė, 201–211. Vilnius: Nacionalinis muziejus Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės valdovų rūmai, 2011.
• Suchocki, Jerzy. “Formowanie się i skład narodu politycznego w Wielkim Księstwie Litewskim późnego średniowiecza.” Zapiski Historyczne 48/1–2 (1983): 31–78.
• Sysyn, Frank E. Between Poland and Ukraine: The Dilemma of Adam Kysil, 1600–1653. Cambridge: Harvard University Press, 1985.
• Sysyn, Frank E. “Regionalism and Political Thought in Seventeenth-Century Ukraine: The Nobility’s Grievances at the Diet of 1641.” Harvard Ukrainian Studies 6/2 (1982): 167–190.
• Sysyn, Frank E. “Stosunki ukraińsko-polskie w XVII wieku. Rola świadomości narodowej i konfliktu narodowościowego w powstaniu Chmielnickiego.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 27 (1982): 67–92.
• Tomkiewicz, Władysław. “Wołyń w Koronie (1569–1795).” Rocznik Wołyński 2 (1931): 26–64.
• Wójcik, Zbigniew. “Ukraina w ramach Rzeczypospolitej do połowy XVIIw. Prawo, programy, praktyka polityczna.” Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia 66 (1988): 59–74.
• Yakovenko, Nataliya. Paralel’nyy svit. Doslidzhennya z istoriyi uyavlen’ ta idey v Ukrayini XVI–XVII st. Kyyiv: Krytyka, 2002.
• Yakovenko, Nataliya. Ukrayins’ka shlyakhta z kintsya XIV do seredyny XVII st. (Volyn’ i Tsentral’na Ukrayina). Kyyiv: Krytyka, 2008.
• Yarushevich, Afanasiy. Revnitel’ pravoslavіya, knyaz’ Konstantin’ Ivanovich Ostrozhskіy (1461–1530) i pravoslavnaya litovskaya Rus’ v yego vremya. Smolensk: Tipografia S. Gurevicha, 1897.
• Zajączkowski, Stanisław. “Wołyń pod panowaniem Litwy.” Rocznik Wołyński 2 (1931): 1–25.
• Zakrzewski, Andrzej B. Wielkie Księstwo Litewskie (XVI–XVIII w.). Prawo – ustrój – społeczeństwo. Warszawa: Wydawnictwo Campidoglio, 2013.
• Zayats’, Andrіy. Urbanizatsіyniy protses na Volinі v XVI – pershoy polovini XVII st. L’vіv: Vidavnitstvo “Dobra sprava”, 2003.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2019.36