Ekfraza konotacyjna: „Batszeba” Rembrandta w ujęciu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

• Authors: Słodczyk Rozalia

Title variants

EN

Connotational Ekphrasis: Rembrand’s “Bathsheba” in the Interpretation of Gustaw Gerling-Grudziński

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule Ekfraza konotacyjna: Batszeba Rembrandta w ujęciu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w centrum uwagi znajduje się problem opisu dzieła sztuki w eseju. Punktem wyjścia do analizy i interpretacji deskrypcji artefaktu, tj. Batszeby Rembrandta, jest przybliżenie go z perspektywy historii sztuki. W dalszej części tekst skupia się na werbalnej relacji o obrazie, jaką przynosi esej Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Rembrandt w miniaturze. Celem jest przedstawienie konkretnej realizacji formy ekfrazy, a także wskazanie na charakterystyczny tryb widzenia dzieła i pisania o nim – tak w warstwie treściowej, jak językowej. Na końcu pojawia się (wraz z uzasadnieniem) propozycja nazwania omawianego przykładu ekfrazą konotacyjną.

EN

The article “Connotational Ekphrasis: Rembrand’s Bathsheba in the Interpretation of Gustaw Gerling-Grudziński” focuses on the issue of describing a work of art in an essay. As a starting point for the analysis and interpretation of an artefact, the paper brings closer the very work of art, i.e. Rembrandt’s Bathsheba, from the perspective of art history. Next, the text discusses the verbal account of the painting put forward by Gustaw Herling-Grudziński in his essay “Rembrandt in a Miniature”. The aim is to present a concrete realization of ekphrasis and a characteristic mode of perceiving and writing about a work of art – both at the level of content and at the level of language. Finally, it is proposed to label the discussed example ‘connotational ekphrasis’.

Keywords

PL

Batszeba; esej; opis; ekfraza; konotacja

EN

Bathsheba; essay; description; ekphrasis; connotation

• Publisher: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
• Journal: Seminare. Poszukiwania naukowe
• Year: 2018
• Volume: 39
• Issue: 1
• Pages: 155-170

Dates

published

2018-03-31

Contributors

author

Słodczyk Rozalia

References

• Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, red. naukowa o. Augustyn Jankowski OSB. 1996. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum.
• Bielska-Krawczyk, Joanna. 2004. Między widzialnym a niewidzialnym. Twórczość Gustawa Herling-Grudzińskiego. Kraków: Universitas.
• Bielska-Krawczyk, Joanna. 2013. Gustaw Herling-Grudziński wobec treści antropologicznych sztuki dawnych mistrzów. W: „Cienie wielkich artystów”, 95-112.
• Bieńkowska, Ewa. 2002. Pisarz i los. O twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.
• „Cienie wielkich artystów”. Gustaw Herling-Grudziński i dawne malarstwo europejskie, red. Agata Stankowska, Magdalena Śniedziewska i Marcin Telicki. 2013. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Dębska-Kossakowska, Aleksandra. 2009. Jan Józef Szczepański, Gustaw Herling-Grudziński wobec sztuki. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
• Dziadek, Adam. 2005. Muzeum nowoczesności André Malraux. W: Muzeum sztuki. Antologia, red. Maria Popczyk, 211-219. Kraków: Universitas.
• Eco, Umberto. 2009. Szaleństwo katalogowania, tłum. Tomasz Kwiecień. Poznań: Rebis.
• Exum, Cheryl J. 1996. Plotted, Shot, and Painted: Cultural Representations of Biblical Women. Sheffield: Sheffield Academic Press.
• Grygiel, Elżbieta. 1994. Kochanek w ogrodzie. Gustaw Herling-Grudziński i „Srebrna Szkatułka”. Ex Libris, 51, 4.
• Heffernan, James A.W. 1991. Ekphrasis and Representation. New Literary History, 22(2), 297-316.
• Heffernan, James A.W. 1993. Museum of Words. The Poetics of Ekphrasis from Homer to Ashbery. Chicago: The University of Chicago Press.
• Herling-Grudziński, Gustaw. 1994. Sześć medalionów i Srebrna Szkatułka. Warszawa: Czytelnik.
• Herling-Grudziński, Gustaw. 1998. Dziennik pisany nocą 1993-1996. Warszawa: Czytelnik.
• Iconographie de l’art chretien, t. 1: Iconographie de la Bible, Ancien Testament. 1956. Paris: Presse Universitares de France.
• Juszczak, Wiesław. 2003. Nic wątlejszego niż krzemień i diament. W: Twarzą w twarz z obrazem. Materiały Seminarium Metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Nieborów, 24-26 października 2002, red. Maria Poprzęcka, 9-17. Warszawa: SHS.
• Kudelska, Dorota. 1997. Herling-Grudziński a sztuka. W: Herling-Grudziński i krytycy. Antologia tekstów, wybór i opracowanie Zdzisław Kudelski, 162-171. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kudelska, Dorota. 2013. Warsztaty – pisarza, polonisty i historyka sztuki. W: „Cienie wielkich artystów”, 35-60.
• Kunoth-Leifels, Elisabeth. 1962. Über die Darstellungen der »Bathseba im Bade«. Studien zur Geschichte des Bildthemas 4. bis 17. Jahrhundert. Essen: Verlag Richard Bacht.
• Lessing, Gotthold Ephraim. 2012. Laokoon, czyli o granicach malarstwa i poezji, oprac. nauk. Michał Mencfel, tłum. Henryk Zymon-Dębicki. Kraków: Universitas.
• Lexikon der Christlichen Ikonographie, red. Engelbert Kirschbaum SJ, t. 1. 1968. Rom-Freiburg-Wien: Herder.
• Markowski, Michał Paweł. 1995. Czy możliwa jest poetyka eseju? W: Poetyka bez granic, red. Włodzimierz Bolecki i Wojciech Tomasik, 109-119. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
• Markowski, Michał Paweł. 1999. O niewyrażalnym. W: Michał Paweł Markowski. Anatomia ciekawości. Obrazy współczesności, 201-219. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Mencfel, Michał. 2013. Powab i cena biografizmu. O pisarstwie o sztuce Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. W: „Cienie wielkich artystów”, 61-73.
• Nycz, Ryszard. 2002. Literatura nowoczesna: cztery dyskursy (tezy). Teksty Drugie, 4, 35-46.
• Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne i ich modelowe opracowanie, opracowanie, przekład i komentarz Henryk Podbielski. 2013. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
• Przybylski, Ryszard K. 2013. Pozostając w aurze dzieł sztuki. W: „Cienie wielkich artystów”, 21-34.
• Rembrandt’s Bathsheba Reading King David’s Letter, red. Ann Jensen Adams. 1998. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rembrandt – Caravaggio, red. Duncan Bull, Taco Dibbits, Margriet van Eikema Hommes, Volker Manuth i Ernst van de Wetering. 2006. Amsterdam: Waanders Uitgevers Zwolle and the Rijksmuseum Amsterdam.
• Rodziński, Stanisław. 1997. Wobec tajemnicy. W: Herling-Grudziński i krytycy. Antologia tekstów, 427-430.
• Rosales Rodríguez, Agnieszka. 2008. Wokół ciała Betsabe – „błoto” i światło. W: Agnieszka Rosales Rodríguez. Śladami dawnych mistrzów. Mit Holandii złotego wieku w dziewiętnastowiecznej kulturze artystycznej, 124-135. Warszawa: WUW.
• Sendyka, Roma. 2006. Nowoczesny esej. Studium historycznej świadomości gatunku. Kraków: Universitas.
• Sendyka, Roma. 2010. Esej i ekfraza (Herbert – Bieńkowska – Bieńczyk). W: Kulturowe wizualizacje doświadczenia, red. Włodzimierz Bolecki i Adam Dziadek, 183-198. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Siemaszko, Piotr. 2000. Świat obrazu – obraz świata. Przestrzenie pograniczne w pisarstwie G. Herlinga-Grudzińskiego, Z. Herberta i J. Czapskiego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
• Sluijter, Eric Jan. 2001. ‘Horrible Nature, Incomparable Art’: Rembrandt and the Depiction of the Female Nude. W: Rembrandt's Women, red. Julia Lloyd Williams, katalog wystawy National Gallery of Scotland, Edinburgh 2001 / Royal Academy of Arts, London 2001, 37-45. Prestel: Munich-London-New York.
• Sluijter, Eric Jan. 2006. Bathsheba Contemplating King David’s Letter, W: Eric Jan Sluijter. Rembrandt and the Female Nude, 333-367. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Słodczyk, Rozalia. 2009. Znaczenie listu w malarstwie XVII i XVIII wieku oraz w ówczesnej powieści epistolarnej, Przestrzenie Teorii, 12, 165-191.
• Wetering van de, Ernst. 2015. Rembrandt’s Paintings revisited. A Complete Survey (A Corpus of Rembrandt Paintings VI), tłum. i red. Murray A. Pearson. Dordrecht: Springer.
• Waśko, Andrzej. 1991. Prawda i parabola. O Gustawie Herlingu-Grudzińskim. W: Polski esej. Studia, red. Marta Wyka, 135-158. Kraków: Universitas.
• Wysłouch, Seweryna. 2013. Odczytywanie twarzy. O spotkaniach Herlinga-Grudzińskiego ze sztuką Caravaggia, Rembrandta i Lotta. W: „Cienie wielkich artystów”, 155-170.
• Zieliński, Jan. 1991. Gustaw Herling-Grudziński w roli historyka sztuki. W: Etos i artyzm. Rzecz o Herlingu-Grudzińskim, red. Seweryna Wysłouch i Ryszard K. Przybylski, 223-233. Poznań: wydawnictwo a5.

Identifiers

DOI

http://doi.org/10.21852/sem.2018.1.13