Kieślowski versus Pawlikowski. „Podwójne życie Weroniki” i „Zimna wojna” jako opowieści o świecie dwudzielnym

• Authors: Morstin Agnieszka

Title variants

EN

Kieślowski Versus Pawlikowski. “The Double Life of Veronique” and “Cold War” as Tales of Bipartite World

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Na czym polegało u progu lat 90. „zjawisko Kieślowski”, a na czym dziś, po 28 latach, polega „zjawisko Pawlikowski”? Co łączy te dwie odsłony sukcesu polskiego kina na Zachodzie, a w czym są one od siebie odmienne? O ile Paweł Pawlikowski dokonał w „Zimnej wojnie” estetyzacji okresu PRL, o tyle Krzysztof Kieślowski pokazał w „Podwójnym życiu Weroniki” ostatnie chwile tego systemu. Film ten, oglądany dzisiaj, ujawnia wymiar nie tyle metafizyczny, ile kulturowy, i jest ciekawym tekstem artystycznym z geografii mentalnej. Dlatego też tekst Morstin koncentruje się na dwudzielności świata przedstawionego w „Podwójnym życiu Weroniki” i „Zimnej wojnie”. Pawlikowski obiera odwrotny kierunek niż czynił to Kieślowski w swych późnych filmach, bo jako twórca „Zimnej wojny” z Zachodu wraca na Wschód, który jest dla niego niezmiennym źródłem inspiracji. Autorka próbuje zatem opisać dwie twórcze strategie konfrontacji z Zachodem jako przestrzenią mentalną, z którą każdy z reżyserów na swój sposób się mierzy. Poddaje w tym celu interpretacji „Podwójne życie Weroniki” i „Zimną wojnę” jako filmy, których bohaterowie po wschodniej, polskiej stronie doświadczają poświęcenia, śmierci i sacrum, zaś po stronie zachodniej – wolności, sukcesu, ale też frustracji, tęsknoty i samotności. W obu filmach muzyka jest przepustką do lepszego świata, środkiem w rytuale przejścia ze wschodu na zachód Europy.

EN

What was the “Kieślowski phenomenon” at the beginning of the 1990s, and what is the “Pawlikowski phenomenon” today, 28 years later? What links these two examples of success of Polish cinema in the West, and how are they different from each other? While Paweł Pawlikowski aestheticized the communist period in the “Cold War”, Krzysztof Kieślowski showed the last moments of this system in “The Double Life of Veronique”. This film, watched today, reveals a dimension not so much metaphysical as cultural, and is an interesting artistic text in mental geography. That is why Morstin in her text focuses on the bipartite world presented in “The Double Life of Veronique” and the “Cold War”. Pawlikowski takes the opposite direction to Kieślowski in his later films, because as the maker of the “Cold War”, he turns from the West to the East, which for him is an invariable source of inspiration. The author tries to describe two creative strategies of confrontation with the West as a mental space with which both of the film directors deals in their own way. For this purpose, she interprets “The Double Life of Veronique” and the “Cold War” as films whose heroes on the Eastern, Polish side experience sacrifice, death and sacrum, while on the Western side – freedom, success, but also frustration, longing and loneliness. In both films, music is a pass to a better world, a kind of means in the ritual of transition from East to West of Europe.

Keywords

PL

„zjawisko Kieślowski”;; „zjawisko Pawlikowski”;; „Zimna wojna” Pawła Pawlikowskiego;; estetyzacja okresu PRL;; „Podwójne życie Weroniki”Krzysztofa Kieślowskiego;; geografia mentalna;; poświęcenie, śmierć i sacrum; wolność, sukces;; frustracja, tęsknota i samotność. muzyka jako przepustka do lepszego świata;

EN

Krzysztof Kieślowski; Paweł Pawlikowski; Polish cinema; Polish People’s Republic

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2018
• Issue: 103 Młode kino polskie - konfrontacja pokoleń
• Pages: 79-90

Contributors

author

Morstin Agnieszka

References

• T. Lubelski, Zjawisko Kieślowski, w: tegoż, Historia kina polskiego 1895-2014, Kraków 2015A. Morstin, Historia pewnego złudzenia. Teorie kiczu i „Podwójne życie Weroniki” Krzysztofa Kieślowskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2009, nr 66, s.139-154.
• K. Surmiak-Domańska, Kieślowski. Zbliżenie, Warszawa 2018, s. 430-431.
• M. Przylipiak, Krótkie filmy, „Dekalog” oraz „Podwójne życie Weroniki” w zwierciadle polskiej krytyki filmowej, „Kwartalnik Filmowy” 1998, nr 24, s. 156.
• Wywiad Donaty Subbotko z Andrzejem Głowackim, Wstydzę się, żeśmy spieprzyli ten świat, „Gazeta Wyborcza. Magazyn Świąteczny”, 31.03.2017: http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21576585,glowacki-bog-zeslal-uchodzcow-zeby-nam-poprawic.html (dostęp: 25.09.2018).
• T. Lubelski, Prawdziwy partner. Francuska krytyka filmowa o Kieślowskim, „Kwartalnik Filmowy” 1993, nr 4.
• I. Sowińska, Czułe miejsca. Muzyka w filmach Krzysztofa Kieślowskiego, w: Kino Krzysztofa Kieślowskiego, red. T. Lubelski, Kraków 1997, s. 153-162.
• „Popiół i diament”. Z Andrzejem Wajdą rozmawia (jp), „Film” 1958, nr 34. Cyt. za: T. Lubelski, Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym lat 1945-1961, Kraków 2000, s. 158-159.
• M. Janion, Do Europy tak, ale z naszymi umarłymi, Warszawa 2000, s.6.
• K. Kieślowski, Autobiografia, Kraków 2006, s. 169.
• wywiad Hanny Rydlewskiej z Pawłem Pawlikowskim, Czuję olimpijski spokój, „Vogue” 19.05.2018, https://www.vogue.pl/a/pawel-pawlikowski-czuje-olimpijski-spokoj (dostęp: 25.09.2018).