Lotnisko – miejsce czy nie-miejsce? Wartości architektoniczno-przestrzenne, symboliczne i społeczne zespołów zabudowy portów lotniczych w kontekście idei Airport City i Aerotropolis

• Authors: Wróbel Piotr

Title variants

EN

The Airport – Is It a Place or a Non-place? Architectural and Spatial, Symbolic as Well as Social Values of Airport Development Complexes in the Context of the Ideas of Airport City and Aerotropolis

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Współczesne porty lotnicze, będące prężnymi ośrodkami wymiany handlowej, miejscami pracy i bezpośrednich spotkań coraz większej liczby ludzi, osiągają rozmiary wymagające spójnej koncepcji techniczno-ekonomicznej, architektonicznej i funkcjonalno-przestrzennej. Prestiżowa architektura terminali reprezentuje dynamikę i potencjał ekonomiczny lokalnych społeczności, a układy urbanistyczne kompleksów zabudowań lotniskowych coraz częściej świadomie nawiązują do form miejskich. Lotniska są jednak nadal postrzegane jako anonimowe nie-miejsca nieposiadające głębszych symbolicznych i społecznych znaczeń, gdzie ludzie obok siebie koegzystują, nie tworząc żadnej wspólnoty. Czy porty lotnicze istotnie są pozbawionymi wartości i własnej historii negatywnymi nie-miejscami, czy też miejscami nowego typu, wymagającymi właściwego odczytania ich utajonych społecznych sensów i znaczeń w kontekście globalnych procesów urbanizacyjnych? Koncepcja nie-miejsc antropologa Marca Augé, której socjologowie przeciwstawiają teorię atmosfer filozofa-estetyka Gernota Böhmego, czy teoria obrazu miasta Kevina Lyncha wspierająca argumentację analityków procesów ekonomicznych airport city i aerotropolis pokazują, że lotnisko jako społeczno-przestrzenny fenomen wymaga interdyscyplinarnej analizy. Badacze różnych specjalności poszukują teoretycznych narzędzi, również w obszarze estetyki i teorii architektury, zdolnych do wyjaśniania złożonych zjawisk współczesności.

EN

Contemporary airports, which are bustling commercial centres, workplaces and locations where ever-growing numbers of people meet face-to-face, have grown to such sizes that they require a consistent technical and economic, architectural as well as functional and spatial concept. The impressive architecture of airport terminals represents the dynamism and economic potential of local communities while urban layouts are more and more frequently deliberately designed to evoke urban forms. However, airports continue to be perceived as anonymous non-places, devoid of any deeper symbolic and social meanings, where people just co-exist next to one another, but do not form a community. Are airports really negative non-places devoid of any value and their own history or are they places of a new type requiring that their hidden social meanings and senses be properly read in the context of global urbanisation processes? The anthropologist Marc Augé’s concept of non-places, which sociologists contrast with the theory of atmospheres propounded by the philosopher and aesthetician Gernot Böhme’s, or Kevin Lynch’s theory of the image of the city supporting arguments put forward by airport city and aerotropolis economic process analysts, demonstrate that the airport as a social and spatial phenomenon calls for an interdisciplinary analysis. Researchers from various disciplines are looking for theoretical tools, also within the field of aesthetics and architectural theory, that can explain complex phenomena of contemporary times.

Keywords

PL

przestrzeń; miejsce; nie-miejsce; tożsamość; lotnisko; airport city

EN

space; place; non-place; identity; airport; airport city

• Publisher: Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie
• Journal: Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula
• Year: 2018
• Issue: 61(4) Architektura
• Pages: 93-103

Contributors

author

Wróbel Piotr

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

References

• Alexander Ch. (2002-2005), The Nature of Order (4 volumes), California: Center for Environmental Structure, Berkeley.
• Appold S.J., Kasarda J.D. (2011), Are Airports Non-Places?, Airport Consulting. A Quarterly Publication of the Airport Consultants Council, Summer.
• Ashford N.J., Mumayiz S., Wright P.H. (2011), Airport Engeneering: Palnning, Design, and Development of 21st Century Airports, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey.
• Augé M. (2011), Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Böhme G. (2002), Filozofia i estetyka przyrody w dobie kryzysu środowiska naturalnego, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Buttimer A., Seamon D. (1980), The human experience of place and space, Croom Helm Publishers, London.
• Certeau M. (2008), Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, Wydawnictwo Uniewersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Chmielewski J.M. (2010), Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• Czaja D. (red.) (2013), Inne przestrzenie, inne miejsca. Mapy i terytoria, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
• Elliott A., Pitt N., Radford D., Urry J. (2016), Globalisations utopia? On airport atmospherics, “Emotion, Space and Society”, Vol. 19.
• Hubbard P., Kitchin R., Valentine G. (2004), Key Thinkers on Space and Place, Sage, London.
• Hubbard P., Kitchin R., Valentine G. (2008), Key Texts in Human Geography, Sage, London.
• Kołek K. (2006), Gernot Böhme: koncepcja atmosfer a estetyka środowiska ludzkiego, „Estetyka i Krytyka”, nr 2(11).
• Koolhaas R. (2017), Śmieciowa przestrzeń. Teksty, Fundacja Centrum Architektury, Warszawa.
• Lewicka M., Bańka A. (2016), Psychologia środowiskowa, (w:) Strelau J., Doliński D. (red.), Psychologia akademicka. Podręcznik, Tom 2, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Libura H. (1990), Percepcja przestrzeni miejskiej, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Lynch K. (2011), Obraz miasta, Wydawnictwo Archivolta Michał Stępień, Kraków.
• Norberg-Schultz Ch. (1999), Znaczenie w architekturze Zachodu, Wydawnictwo Murator, Warszawa.
• Relph E. (1976), Place and Placelessness, Pion, London.
• Relph E. (1996), Reflections on Place and Placelessness, “Environmental and Architectural Phenomenology Newsletter”, Vol. 7, No. 3.
• Seamon D., Sowers J. (2008), Place and Placelessness, Edward Relph, (w:) Hubbard P., Kitchen R., Vallentine G. (red.), Key Texts in Human Geography, Sage, London.
• Sheller M., Urry J. (2006), The new mobilities paradigm, “Environment and Planning”, Vol. 38(2).
• Tischner J. (1982), Zło w dialogu kuszenia, „Znak”, nr 328.
• Yi-Fu Tuan (1974), Topophilia: A Study of Environmental Attitides and Values, Columbia University Press, New York.
• Airbus (2017), Airbus Global Market Forecast, Growing Horizons 2017/20136, http://www.airbus.com/content/dam/corporate-topics/publications/backgrounders/Airbus_Global_Market_Forecast_2017-2036_Growing_Horizons_full_book.pdf [dostęp: 07.05.2018].
• Böhme G. (2013), Atmoshere as Mindful Physical Presence in Space, OASE, No 91, https://www.oasejournal.nl/en/Issues/91 [dostęp: 06.05.2018].
• IATA (2017), 2036 Forecast Reveals Air Passengers Will Nearly Double to 7.8 Billion, http://www.iata.org/pressroom/pr/Pages/2017-10-24-01.aspx [dostęp: 07.05.2018].
• Masjutina S. (2016), Destination Branding: How to Create a Sense of Place in Airports, “The Place Brand Observer”, https://placebrandobserver.com/how-to-create-sense-of-place-airports/ [dostęp: 07.05.2018].