Nauka a filozofia zrównoważonego rozwoju

• Authors: Siuta-Tokarska Barbara

Title variants

EN

Science and philosophy of sustainable development

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto próbę poszukiwania odpowiedzi na następujące pytania badawcze: jaka ma być nauka, na czym winna być oparta i jakie związki muszą zachodzić, aby nauka mogła służyć wdrożeniu w życie idei zrównoważonego rozwoju? Celem publikacji jest zatem próba poszukiwania odpowiedzi na tak sformułowane pytania badawcze, dotyczące relacji: nauka a filozofia zrównoważonego rozwoju. W tym zakresie autorka dokonała przeglądu literatury z tematyki szeroko pojmowanej nauki i jej składowych, a także zaprezentowała autorskie opracowanie – na bazie filozofii – jej trzech fundamentów, wyrażających piękno nauki. Te fundamenty to: prawda, dobro i mądrość. W publikacji zaprezentowano rozwój myśli naukowej, dotyczący pojmowania zrównoważonego rozwoju na podstawie krajowej i zagranicznej literatury przedmiotu, co dało możliwość ewolucyjnego ujęcia kontekstu refleksji naukowej w tej problematyce: – od pojmowania zrównoważonego rozwoju jako odnoszącego się do wzrostu gospodarczego, wspieranego przez środowisko przyrodnicze i społeczne; – poprzez uznanie go za taki rozwój gospodarczy, który jest pożądany społecznie, uzasadniony ekonomicznie i dopuszczalny ekologicznie; – aż po uznanie potrzeby realizacji rozwoju wykraczającego poza dotychczasowe ramy odniesienia w kierunku tworzenia nowego modelu gospodarki, opartej na wiedzy i innowacyjności, gdzie rodzi się nowa jakość kapitału ludzkiego jako siły sprawczej zharmonizowanego podnoszenia jakości życia we wszystkich sferach bytu i działania ludzkiego. To jednak wymaga upowszechniania holistycznego, interdyscyplinarnego myślenia o rozwoju, w którym przestrzenie bytu i działania ludzkiego współistnieją, będąc ze sobą sprzężone, gdzie proces decyzyjny podlega wielu kryteriom wyboru, przy czym ekonomiczność jest jedynie środkiem realizacji celów rozwojowych, a nie celem samym w sobie. Przyjmując tezę o naukowo-ideowym kontekście filozofii zrównoważonego rozwoju, przedstawiono zatem założenia jej paradygmatu, podkreślając znaczenie zarządzania (a nie tylko rządzenia) na rzecz wcielania w życie idei zrównoważonego rozwoju.

EN

The article presents an attempt to search for answers to the following research questions: what should science be like, what should it be based on and what necessary connections must exist in science so that it could help to implement the idea of sustainable development? Hence, the main goal of the publication is also an attempt to find answers for the above posed research questions concerning the dependence between science and the concept of sustainable development. As far as the above-mentioned problems are concerned, the author has reviewed the subject literature concerning the essence of science and its constituent elements presenting at the same time a unique philosophical approach depending on depicting three philosophical fundamentals of science, namely: truth, good and wisdom. The publication also presents the development of scientific thinking concerning the way in which the concept of sustainable development is perceived in the domestic and foreign literature of the subject. Such an approach in turn has made it possible to depict the evolutionary aspect of the context of scientific reflection on this problem. This evolutionary approach seems to be composed of three stages: – Understanding the idea of sustainable development as referring to economic growth supported by the natural and social environment. – Acknowledging sustainable development as that which is accepted by the society, economically justified and ecologically approved. – Acknowledging the need to implement the concept of development going beyond the contemporary points of reference in the direction of creating a new model of economy based on knowledge and innovativeness, where a new quality of human capital as a motive power of harmonious improvement of life quality in all spheres of existence and human acting is born. It nevertheless requires promulgating holistic, interdisciplinary thinking on development in which the spheres of existence and activity coexist dependently, where the decision process is based on many choice criteria and cost effectiveness is solely a means of implementing development goals, not a goal in itself. On the other hand, the acceptance of the thesis of scientific and ideational context of the philosophy of sustainable development has led to presenting the assumptions of its paradigm, underlying at the same time the salient meaning of management (and not only of governing) in putting the idea of sustainable development into practice.

Keywords

PL

nauka; zrównoważony rozwój; zarządzanie

EN

knowledge; sustainable development; management

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2020
• Issue: 61
• Pages: 167-183

Contributors

author

Siuta-Tokarska Barbara

• Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

References

• Andrzejewski, B. (1999). Antropologia filozoficzna na przełomie wieków. W: D. Birnbacher (red.). Odpowiedzialność za przyszłe pokolenia (s. 7–14). Warszawa: Wyd. Oficyna Naukowa.
• Ajdukiewicz, K. (1975). Logika pragmatyczna. Warszawa: PWN.
• Apanowicz, J. (2002). Metodologia ogólna. Gdynia: Wyd. Diecezji Pelplińskiej „Bernardinum”.
• Białas, A. (2011). Istota i cel nauki – spojrzenie fundamentalisty. PAUza Akademicka, Tygodnik Polskiej Akademii Umiejętności, 127, 1.
• Borowiecki, R., Siuta-Tokarska, B. (2016). Zrównoważony i trwały rozwój wobec postępujących procesów globalizacji. W: A. Odrobina, R. Gawlik (red.), „Miscellanea Oeconomicae” Globalizacja i regionalizacja we współczesnym świecie. T. II (3), 71–81.
• Borowiecki, R., Siuta-Tokarska, B. (2017). Nauki o zarządzaniu w świetle ogólnego pojmowania nauki. W: Cz. Zając (red.), Nauki ekonomiczne w XXI wieku – dylematy, wyzwania, perspektywy (s. 207–218). Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Borowiecki, R., Siuta-Tokarska, B., Kusio, T. (2018). Zarządzanie na rzecz zrównoważonego i trwałego rozwoju – metaparadygmat nauk o zarządzaniu XXI wieku. Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, 02 (815), 28–43.
• Borys, T. (2010). Koncepcja zrównoważonego rozwoju w naukach ekonomicznych. W: B. Poskrobko (red.), Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Zarys problemów badawczych i dydaktyki (s. 44–61). Białystok: Wyższa Szkoła Ekonomiczna.
• Burchard-Dziubińska, M. (1994). Wdrażanie koncepcji ekorozwoju przez polskie przedsiębiorstwa przemysłowe. W: Wdrażanie polityki ekorozwoju. Kraków: ESESiZN Oddział Polski.
• Burchard-Dziubińska, M., Rzeńca, A., Drzazga, D. (2014). Zrównoważony rozwój – naturalny wybór. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Czakon, W. (2018), Tożsamość nauk o zarządzaniu: rozwój, legitymizacja, wyróżniki, Referat na konferencję PTE. Pobrane z: http://www.pte.pl/pliki/2/1/Konferencja_ENE_referat_W_Czakon.pdf (2019.06.14).
• Čiegis, R. (2008). Damus ekonomikos vystimasis. Šiaulių: VšĮ Šiaulių Universiteto Leidykla.
• Dasgupta, P. (2007). Measuring Sustainable Development: Theory and Application. Asian Development Review, 24 (1), 1–10.
• Deszczyński, P. (2013). Nauki ekonomiczne wobec problemów globalizacji gospodarki światowej – implikacje dla krajów rozwijających się. Referat wygłoszony na IX
• Kongresie Ekonomistów Polskich pt.: „Ekonomia dla przyszłości. Odkrywać naturę i przyczyny zjawisk gospodarczych”. Warszawa.
• Domarecki, P. (2010). Zrównoważony rozwój jako nowa etyka przyszłości. Kultura i Edukacja, 4, 1–16.
• Dubel, K. (1998). Uwarunkowania przyrodnicze w planowaniu przestrzennym. Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.
• Dunphy, D., Benveniste, J., Griffiths, A., Sutton, P. (2000). Sustainability: The Corporate Challenge of the 21st Century. New South Wales: Allen & Unwin.
• Encyklopedia PWN. Pobrane z: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/filozofia;3900997.html (2020.01.29).
• Fiedor, B., Czaja, S., Graczyk, A., Jakubczyk, Z. (2002). Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Gawor, L. (2004). Sustainable development jako współczesna wersja oświeceniowej filozofii społecznej. W: A. Pawłowski (red.), Filozoficzne, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, Vol. 26 (s. 89–98). Lublin: Politechnika Lubelska.
• Giovannini, E., Linster, M. (2005). Measuring sustainable development. Achievements and challenges. Geneva: OECD, Statistical Commission and Economic Commission for Europe Conference of European Statisticians – United Nations.
• Goodland, R., Ledec, G. (1987). Neoclassical economics and principles of sustainable development. Ecological Modelling, 38 (1–2), 19–46.
• Górka, K., Łuszczyk, M., Thier, A. (2016). Powiązania rozwoju zrównoważonego i trwałego z ekonomią umiaru. W: J. Pach, K. Kowalska, P. Szyja (red.), Ekonomia umiaru realna perspektywa? Nowy paradygmat Grzegorza W. Kołodko (s. 51–66). Warszawa: PWN.
• Górka, K., Poskrobko, B., Radecki, W. (1995). Ochrona środowiska. Problemy społeczne, ekonomiczne i prawne. Warszawa: PWE.
• Holger, R. (2010). Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
• Hull, Z. (2003). Filozofia zrównoważonego rozwoju. W: A. Pawłowski (red.), Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, Vol. 16 (s. 15–25). Lublin: Politechnika Lubelska.
• Kant, I. (2011). Przypuszczalny początek ludzkiej historii. W: Dzieła zebrane. T. VI. Toruń: Wyd. Naukowe UMK
• Kassenberg, A. (2007). Zrównoważony rozwój a koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju. W: G. Gorzelak, A. Tucholska (red.), Rozwój, region, przestrzeń (s. 53–87). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego EUROREG.
• Kołodko, G.W. (2016). Nowy pragmatyzm, czyli ekonomia i polityka dla przyszłości. W: J. Pach, K. Kowalska, P. Szyja (red.), Ekonomia umiaru realna perspektywa? Nowy paradygmat Grzegorza W. Kołodki (s. 21–39). Warszawa: PWN.
• Kozłowski, S. (1989). Ekologiczne problemy przyszłości świata i Polski. Warszawa: Komitet Prognoz „Polska w XXI wieku” przy Prezydium PAN, Dom Wydawniczy Elipsa.
• Kryszewski, W. (2003). Nauka. W: Wielka Encyklopedia PWN. T. 18 (s. 381–393). Warszawa: PWN.
• Lichtarski, J. (2015). Praktyczny wymiar nauk o zarządzaniu, Warszawa: PWE.
• Niedek, A., (1991). Koncepcja ekorozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego. Ekonomista. T. 4–6.
• Niemiec, N., Paluch, Ł., Gródek-Szostak, Z., Szeląg-Sikora, A., Sikora, J. (2017). Evaluation of the environmental and economic aspects of the use of common reed from eutrophic lakes for energy purposes, 2nd International Conference on the Sustainable
• Energy and Environmental Development – SEED’17 (s. 135). Kraków: Wyd. Instytutu Zrównoważonej Energetyki.
• Pajda, R. (1998). Uwarunkowania wdrażania ekorozwoju w układzie lokalnym. W: B. Poskrobko (red.), Sterowanie ekorozwojem. T. II (s. 209–217). Białystok: Politechnika Białostocka.
• Papuziński, A. (2007). Filozofia zrównoważonego rozwoju jako subdyscyplina badań filozoficznych. Problemy Ekorozwoju, 2 (2), 27–40.
• „Nasza wspólna przyszłość” (1991). Raport światowej Komisji do spraw Środowiska i Rozwoju. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Pearce, D., Markandya, A., Barbier, E. (1989). Blueprint for a Green Economy. London: Earthscan.
• Piątek, Z. (2004). Czy koncepcja zrównoważonego rozwoju jest utopijna? W: A. Pawłowski (red.), Filozoficzne, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, Vol. 26 (s. 77). Lublin: Politechnika Lubelska.
• Piontek, B. (2002). Koncepcja rozwoju zrównoważonego i trwałego Polski. Warszawa: PWN.
• Pirages, D.C. (1977). The Sustainable Society – Implications for Limited Growth. New York: Praeger.
• Popowicz, K. (2004). Piękno nauki zarządzania. W: M. Romanowska, M. Trocki (red.), Podejście procesowe w zarządzaniu (s. 207–216). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH
• Rąb, Ł. (2016). Filozoficzne podłoże koncepcji zrównoważonego rozwoju. Etyka biznesu i zrównoważony rozwój, Interdyscyplinarne Studia Teoretyczno-Empiryczne, 4, 83–90.
• Rokicka, E., Woźniak, W. (2016). W kierunku zrównoważonego rozwoju. Koncepcje, interpretacje, konteksty. Łódź: Katedra Socjologii Ogólnej, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki.
• Runowski, H. (2002). Rozwój zrównoważony rolnictwa i gospodarstw rolniczych. W: Wieś i rolnictwo – perspektywy rozwoju. Publikacja poświęcona uhonorowaniu dorobku naukowego profesorów Izasława Frenkla, Tadeusza Hunka, Franciszka Tomczaka (s. 139–156). Warszawa: IERiGŻ, IRWiR PAN, SGH – Katedra Agrobiznesu.
• Siuta-Tokarska, B. (2013). Koncepcja zrównoważonego rozwoju na obecnym etapie globalnych uwarunkowań i ograniczeń środowiskowych. Przegląd Organizacji, 1, 19–25.
• Stanny, M., Czarnecki, A. (2011). Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Zielonych Płuc Polski. Próba analizy empirycznej. Warszawa: IRWiR PAN.
• Turner, R.K. (1988). Pluralism in an environmental economics: a survey of the sustainable economic development debate. Journal of Agricultural Economics, 39 (3), 352–359.
• Woleński, J. (2013). O nauce i jej pojęciu. W: Nauka – możliwości i ograniczenia, Konferencja Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki, Rydzyna 30 maja – 2 czerwca, Warszawa: Chrześcijańskie Forum Pracowników Nauki. Pobrane z: https://www.chfpn.pl/new13/new13_wolenski.pdf (2020.01.29).
• Woźniak, M.G. (2019). Gospodarka Polski 1918–2018. W kierunku zintegrowanego rozwoju. Warszawa: PWN.
• Zakrzewska-Bielawska, A. (2012). Istota procesu zarządzania. W: A. Zakrzewska-Bielawska (red.), Podstawy zarządzania. Teoria i ćwiczenia (s. 15–40). Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business.
• Żelazna, J. (2017). Idea postępu, pojęcie rozwoju. Kilka uwag i pytań. Humaniora, 3 (19), 73–83.
• Sen, A. (2002). Wolność i rozwój. Warszawa: Zysk i S-ka.

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2020.1.12