Mowa nienawiści w środowisku szkolnym i akademickim w Polsce: Definicja, cechy charakterystyczne oraz wybrane przykłady z implikacjami (glotto-)dydaktycznymi

• Authors: Szczepaniak-Kozak Anna , Adamczak-Krysztofowicz Sylwia

Title variants

EN

Hate Speech in Polish School and Academic Settings: Definition, Characteristics, and Selected Examples with Implications for (Foreign) Language Teaching

• Languages of publication: PL

Abstracts

W obliczu zmian społecznych, powiązanych z nasilającymi się ruchami migracyjnymi w Polsce i Europe, nauczyciele i osoby zarządzające oświatą już prawie na co dzień uczą i pracują w środowisku, które w różnym stopniu charakteryzuje się interkulturowością. W literaturze pedagogicznej, zwłaszcza w tej dotyczącej interkulturowości i kompetencji, najczęściej pomija się fakt, iż wielokulturowa edukacja oznacza nie tylko same pozytywy. Niestety kontakt na gruncie szkolnym i uniwersyteckim między uczącymi się czy nauczycielami pochodzącymi z różnych kultur często prowadzi do nieporozumień, z których tylko część można wytłumaczyć brakiem dostatecznej świadomości czy też kompetencji językowej osób w nim uczestniczących. Coraz więcej badań dowodzi, że niekiedy uczący się lub nauczający świadomie formułują wypowiedzi o charakterze rasistowskim i w kontaktach z przedstawicielami innych kultur, narodów lub krajów, do których są uprzedzeni, ich zachowanie przybiera formę ataków fizycznych, słownych, niewerbalnych czy też graficznych. Ataki werbalne, u podłoża których może leżeć między innymi agresywny nacjonalizm, nietolerancja lub dyskryminacja, określa się metaforycznym mianem „mowy nienawiści”. Ten rodzaj wypowiedzi z reguły ma na celu rozpowszechnianie lub usprawiedliwianie nienawiści rasowej bądź ksenofobii. Nasza prezentacja stanowi próbę omówienia wybranych cech charakterystycznych mowy nienawiści w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem tych badań, które dotyczą środowiska szkolnego i uniwersyteckiego.

Keywords

EN

hate speech; multiculturalism; teacher; school and academic; communication; anti-discrimination in Polish education

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Acta Neophilologica
• Year: 2021
• Volume: XXIII/1
• Pages: 19-34

Dates

published

2021-06-01

Contributors

author

Szczepaniak-Kozak Anna

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

author

Adamczak-Krysztofowicz Sylwia

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Adamczak-Krysztofowicz Sylwia, Szczepaniak-Kozak Anna i Jaszczyk Magdalena. 2016. Hate speech: An attempt to disperse terminological ambiguities. „Voci” XIII: 13–28.
• Adamczak-Krysztofowicz Sylwia i Szczepaniak-Kozak Anna. 2017. A disturbing view of intercultural communication: Findings of a study into hate speech in Polish. „Linguistica Silesiana” nr 38: 285–310.
• Adamczak-Krysztofowicz Sylwia i Szczepaniak-Kozak Anna. 2018. Bewusstsein für Hassrede durch Aufgaben zum interkulturellen Lernen entwickeln? Ausgewählte Ergebnisse eines multikulturellen Projektseminars zwischen Studierenden aus Poznań und Marburg. „Germanica Wratislaviensia“ nr 143: 437–456.
• Adamczak-Krysztofowicz Sylwia i Szczepaniak-Kozak Anna. 2019. Przeciw mowie nienawiści. „Uczyć Lepiej” nr 4: 8–9.
• Bilewicz Michał, Marchlewska Marta, Soral Wiktor i Winiewski Mikołaj. 2014. Mowa nienawiści. Raport z badań sondażowych. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Czerniejewska Izabela. 2010. Cudzoziemiec jako uczeń i student. Integracja w obszarze poznańskiej edukacji. W: Od gości do sąsiadów. Integracja cudzoziemców spoza Unii Europejskiej w Poznaniu w edukacji, na rynku pracy i w opiece zdrowotnej. Red. Bloch N. i Goździak E. M. Poznań: Centrum Badań Migracyjnych UAM: 57–95.
• Bonacchi Silvia. 2017. Verbale Aggression: multidisziplinäre Zugänge zur verletzenden Macht der Sprache. Berlin: De Gruyter Moutoon.
• Frelak Justyna i Klaus Witold. 2007. Rekomendacje i dobre praktyki. W: Przystanek Polska. Analiza programów integracyjnych dla uchodźców. Red. Frelak. J., Klaus W. i Wiśniewski J. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych. 247–262.
• Gawlicz Katarzyna, Rudnicki Paweł i Starnawski Marcin. 2015. Dyskryminacja w edukacji – przegląd wybranych polskich badań. W: Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań. Red. Gawlicz K., Rudnicki P. i Starnawski, M. Dyskryminacja Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej: 9–58.
• Gervais Matthew i Fessler Daniel. 2017. On the deep structure of social affect: Attitudes, emotions, sentiments, and the case of “contempt“. „Behavioral and Brain Sciences” nr 40, 1–18. doi: 10.1017/S0140525X16000352]
• Gwóźdź Barbara. 2012. Nauczanie języka polskiego dzieci cudzoziemskich – działalność wolontariuszy i wolontariuszek w projekcie „Teraz polski!”. W: Innowacyjne rozwiązania w pracy z dziećmi cudzoziemskimi w systemie edukacji. Przykłady praktyczne. Red. Klorek N. i Kubin K. Warszawa: Fundacja na rzecz różnorodności społecznej:135–156.
• Jaszczyk-Grzyb Magdalena. 2017. Mowa nienawiści a wolność słowa – praktyki komunikacyjne nacechowane nienawiścią w dyskursie publicznym. W: Kulturoznawcze Studia Germanistów i Przyjaciół, tom 4. Red. Gortych D. Poznań: Wydawnictwo Rys: 131–142.
• Jaszczyk-Grzyb Magdalena. 2018a. Nienawiść – niewyrażalna poprzez komunikaty wizualne? W: Kulturoznawcze Studia Germanistów i Przyjaciół, tom 5. Red. Gortych D. Poznań: Wydawnictwo Rys: 89–100.
• Jaszczyk-Grzyb Magdalena. 2018b. Mowa nienawiści w Polsce w świetle najnowszych badań: perspektywa interdyscyplinarna. W: Naokoło migracji. Red. Bielak A. Poznań: Wydział Neofilologii UAM: 42–51.
• Kaspar Kai, Scharloth Joachim i Szczęk Joanna. Red. 2018. Sprachliche Gewalt: Formen und Effekte von Pejorisierung, verbaler Aggression und Hassrede. Stuttgart: J. B. Metzler.
• Lankiewicz Hadrian i Szczepaniak-Kozak Anna 2016. Polityczna poprawność dyskursu edukacyjnego: Rola nauczyciela języka obcego w przeciwdziałaniu mowie nienawiści. „Neofilolog” nr 47(1): 53–66.
• http://www.poltowneo.org/neofilolog-main/numery/351-neofilolog-nr-47-1-2016.html [Dostęp 8 IX 2019].
• Lankiewicz Hadrian, Szczepaniak-Kozak Anna i Wąsikiewicz-Firlej Emilia. 2014. Language learning and identity: Positioning oneself as a language learner and user in the multilingual milieu. „Oceánide” nr 6: http://oceanide.netne.net/articulos/art6-2.pdf [Dostęp 1 IX 2019].
• Kongres ODN. 2019. Wzrost liczby cudzoziemców w szkołach i przedszkolach. http://kongres.odnpoznan.pl/aktualnosci/wzrost-liczby-cudzoziemcow-w-szkolach-i-przedszkolach [Dostęp 1 IX 2019].
• Rapacka Sylwia. 2009. Kształcenie kompetencji interkulturowej uczestników procesu dydaktycznego poprzez rozwój komunikacji językowej. W: Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw. V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna Ustroń 2009 http://www.kms.polsl.pl/prv/spnjo/referaty/rapacka.pdf [Dostęp 1 IX 2019].
• Marcinek. 2019. Samorząd uczniowski z "Marcinka" popiera protest nauczycieli. https://epoznan.pl/news-news-91603-Samorzad_uczniowski_z_Marcinka_opublikowal_oswiadczenie,_w_ktorym_popiera_protest_nauczycieli [Dostęp 1 IX 2019].
• Rud Magdalena. 2012. Jak wspierać pluralizm w szkole? Kilka dobrych rad dotyczących uczenia i wychowywania w szkole wielokulturowej. W: Innowacyjne rozwiązania w pracy z dziećmi cudzoziemskimi w systemie edukacji. Przykłady praktyczne. Red. Klorek N. i Kubin K. Warszawa: Fundacja na rzecz różnorodności społecznej: 57–72.
• Stefanowitsch Anatol. 2015. Was ist überhaupt Hate Speech? W: "Geh sterben!": Umgang mit Hate Speech und Kommentaren im Internet. Red. Baldauf J., Banaszczuk Y., Koreng A., Schramm J. i Stefanowitsch A. Berlin: Amadeu-Antonio-Stiftung: 11–13.
• Strani Katarina i Szczepaniak-Kozak Anna. 2018. Strategies of othering through discursive practices: Examples from the UK and Poland. „Lodz Papers in Pragmatics” nr 14.1: 163–179. doi.org/10.1515/lpp-2018-0008
• Szczepaniak-Kozak Anna. 2010. Interkulturowa kompetencja komunikacyjna z perspektywy nauczyciela języka angielskiego. W: Kompetencja interkulturowa w teorii i praktyce edukacyjnej. Red. Mackiewicz M. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Biznesu: 125–136.
• Szczepaniak-Kozak Anna. 2013. Miejsce kompetencji pragmatycznej w nauczaniu języka obcego na przykładzie języka angielskiego. Scripta Manent. Red. Stanisław Puppel S. i Tomaszkiewicz T. Poznań: Wydawnictwo UAM. 415–425.
• Szczepaniak-Kozak Anna i Lankiewicz Hadrian 2017. Wybrane aspekty mowy nienawiści w Polsce. „Lingwistyka stosowana” nr 21: 135–147.
• Szczepaniak-Kozak Anna, Wąsikiewicz-Firlej Emilia i Lankiewicz Hadrian. 2014. Developing pragmatic competence of EFL learners: Selected theoretical and practical assumptions. W: Intercultural issues in the era of globalization. Seria Studia Naukowe 27. Red. Romanowski P. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe IKSI Uniwersytet Warszawski: 86–99.
• Winiewski Mikołaj, Hansen Karolina, Bilewicz Michał, Soral Wiktor, Świderska Aleksandra i Bulska Dominika. 2017. Mowa nienawiści, mowa pogardy. Raport z badania przemocy werbalnej wobec grup mniejszościowych. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Wiśniewska, Małgorzata. 2012. Wykorzystanie elementów tutoringu w pracy z grupą wielokulturową w systemie edukacji nieformalnej. W: Innowacyjne rozwiązania w pracy z dziećmi cudzoziemskimi w systemie edukacji. Przykłady praktyczne. Red. Klorek N. i Kubin K. Warszawa: Fundacja na rzecz różnorodności społecznej: 157–183.